جلدهشتم •┈••✾••┈•َ ♨️موسسه امام هادي(عليه السلام): @madresetakhasosiemamhadi

🖋آشنايي با کتاب بحر الفوائد فی شرح الفرائد: كتاب بحر الفوائد في شرح الفرائد، تاليف ميرزا محمد حسن آشتيانى تهرانى از بزرگان فقه و از مراجع زمان خود مى‏باشد.( 1248- 1319 هجرى قمرى). كتاب، شرح فرائد الأصول( معروف به رسائل) شيخ مرتضى انصارى است. ميرزا محمدحسن آشتيانى از مبرزترين شاگردان شيخ انصارى است و تقريرات او گسترده‏ترين و مفصل‏ترين تقريرات درس شيخ مى‏باشد. اين مجموعه اصولى كه در هشت جلد تدوين شده است وشرحى غير مزجى است؛ بدين صورت كه شارح، در هر مبحث، نخست، قسمت كوتاهى از عبارت كتاب« فرائد» را ذكر مى‏كند، آن‏گاه در ذيل آن، مفصلا به شرح و بررسى مطالب مطرح شده در آن فقره، مى‏پردازدودر چاپ های جديد شرح در پاورقي ذکر شده است كتاب بحر الفوائد، داراى متنى بسيار روان و عميق است و بر خلاف ساير كتاب‏هاى اصولى مشكل پيچيدگى در عبارت را ندارد و نام اكثر مآخذ مطالب و صاحبان نظريه‏ها در آن مشخص شده كه باعث استفاده بهتر خواننده از كتاب مى‏شود. در قسمت‏هاى مختلف كتاب، حق‏شناسى و احترام خاص مصنف نسبت به شيخ اعظم انصارى را مى‏توان ملاحظه كرد مؤلف به خاطر احترام خاصى كه نسبت به استادش شيخ اعظم قدس سره دارد، هرگز از عبارت« يرد عليه» استفاده نكرده، بلكه از عبارت لا يخلو عن مناقشة و امثال لفظ مناقشه استفاده كرده و حتى گاهى در مقام توجيه بر آمده است‏. ين احترام نه فقط نسبت به استادش، بلكه نسبت به علماى سابق نيز ديده مى‏شود. مثلا راجع به شيخ طوسى مى‏فرمايد:« قدس اللّه نفسه الزكية و طيب تربته الشريفة». و راجع به كاشف الغطاء چنين مى‏گويد:« فقيه عصره طيب اللّه رمسه». به دليل احاطه كامل مؤلف به نظريات شيخ انصارى، كتاب بحر الفوائد از مهم‏ترين منابع دستيابى به نظريات واقعى شيخ اعظم مى‏باشد كه گاهى در رسائل به اشتباه مطرح شده است‏. در كتاب بحر الفوائد به كرّات عبارت« في مجلس البحث» ديده مى‏شود كه نشان از مباحثات علمى بين مصنف و شيخ اعظم دارد و تفاوت نظريات مطرح شده در جلسات بحث با متن رسائل را نشان مى‏دهد، تا جايى كه در قسمتى از كتاب نظر شيخ اعظم را در مورد نياز به تغيير در عبارت‏هاى رسائل مطرح مى‏فرمايند: فإن كلام شيخنا- قدس سره- في هذا الأمر لا يخلو عن تشويش و اضطراب على ما في الكتاب مع كثير اهتمامه بشأنه و قد كان بانياً على تغيير عبارة الكتاب في الأمر الثاني في كثير من مواضعه و قد دعى قبله، جزاه اللّه عن الدين و عنّا خير الجزاء. در كتاب بحر الفوائد از بعضى بزرگان و كتاب‏هاى آنها به صورت كنايه يا اختصار نام برده شده كه به بعضى از آنها اشاره مى‏شود: 1- بعض أفاضل مقاربي عصرنا في الفصول، يا بعض أفاضل المتأخرين، كه مقصود شيخ محمد حسين بن عبدالرحيم اصفهانى( متوفاى 1252) صاحب كتاب الفصول الغروية است. 2- بعض المحققين في تعليقاته على المعالم، كه شيخ محمد تقى بن عبدالرحيم اصفهانى( متوفاى 1248 هجرى قمرى) صاحب هداية المسترشدين مراد است. 3- السلطان، كه مقصود سلطان العلماء( خليفة السلطان) سيد علاءالدين حسين بن رفيع الدين حسينى( متوفاى 1064 هجرى قمرى) صاحب حاشيه بر معالم است. 4- بعض السادة من الأجلة، مراد از آن بحر العلوم، سيد محمد مهدى بن سيد مرتضى طباطبايى( متوفاى 1212 هجرى قمرى) صاحب مصابيح الأحكام مى‏باشد. 5- بعض أفاضل المتأخرين في عوائده، مقصود كتاب عوائد الأيام، تأليف ملا احمد بن مهدى نراقى كاشانى است( متوفاى 1244 هجرى). 6- محكى صد، يعنى جامع المقاصد تأليف محقق ثانى، ابوالحسن على بن حسين بن عبدالعالى كركى( متوفاى 940 قمرى) 7- الشيخ في الزبدة، يعنى زبدة الأصول، تأليف شيخ بهائى( متوفاى 1031 هجرى قمرى). 8- شارح الدروس،( شارح الروضة) استاد محقق آقا حسين بن جمال الدين محمد خوانسارى( متوفاى 1098 هجرى قمرى). 9- سيد مشايخه في المفاتيح، مقصود مفاتيح الأصول، تأليف سيد محمد مجاهد بن سيد على است.

🌷🌷روی عن رسول الله_صلی الله علیه وآله_：أنه قال： خَيرُ الدُّنيا وَالآخِرَةِ مَعَ العِلمِ وَشَرُّ الدُّنيا وَالآخِرَةِ مَعَ الجَهلِ ؛ 📚بحار الانوار،ج۷۹،ص۱۷۰ #فضیلت_علم #احادیث_طلاب •┈••✾••┈• ♨️موسسه امام هادي(عليه السلام): @madresetakhasosiemamhadi

📌بررسي سندي حديث:-[علی اليد ما أخذت حتی توديه]1️⃣: شيخ أنصاري رحمه الله می نويسد: (أمّا خبر اليد فدلالته و إن كانت ظاهرة و سنده منجبراً)(1). ♻️توضيح: سبب آنکه شيخ أنصاری برای تصحيح سندي خبر يد به عمل اصحاب تمسک کرده است اين است که خبر مذکور در هيچ يک از کتب حديثي بصورت مسند نقل نشده است از اين رو نمی توان سند آن را تصحيح کرد. وخبر يد در کتب عامه به صورت ذيل نقل شده: «قتادة عن الحسن البصري عن سمرة بن جندب»(2). اين سند نيز از چند جهت محل إشکال می باشد که مهمترين آنها عبارتند از: (الف)-ضعف سمرة بن جندب: سمرة بن جندب با آنکه از أصحاب پيامبر أکرم صلی الله عليه وآله بوده لکن دارای شرايط لازم برای عدالت نمی باشد. اين مدعا با بررسي شواهد تاريخي روشن می گردد برای مثال: -سمرة از واليان بنی أميه بر کوفه وبصره بوده است(3) ودر دوران ولايت خود بر اين دو شهر مهم اسلامی هشت هزار مسلمان را به قتل رسانده است(4). -معاوية صد هزار درهم به وی داد تا حديثي از پيامبر اکرم در ذم وطعن به أمير المومنين عليه السلام جعل کند واو نيز پذيرفت(5). -ابن جندب از جمله افرادي بود که مردم را به جنگ با إمام حسين عليه السلام تشويق می کرد(6). اين موارد جای هيچ شکي در عدم وثاقت اين راوی باقی نميگذارد. (ب)-وجود إختلاف در إتصال سند: در بين علماي علم رجال در اتصال سند مذکور به سمرة بن جندب إختلاف شده است(7) زيرا از شواهد تاريخي دليل قطعي بر شاگردي حسن بصري نزد ابن جندب ثابت نشده است از اين رو إحتمال می رود که حسن بصري واسطه بين خود وابن جندب را ساقط کرده. ووجود چنين إحتمالي که شواهد قوي نيز بر آن دلالت می کند مانع از قبول خبر می شود. از اين رو خبر از جهت سندي ضعيف می باشد در نتيجه شيخ أعظم رحمه الله ناچار شده اند که برای تصحيح خبر به عمل اصحاب تمسک کنند. ⚠️در نوشته های بعدي إن شاء الله به بررسي ادعاي شيخ أنصاري در رابطه با عمل أصحاب از ديدگاه فقهاي ديگر می پردازيم⚠️ 📚منابع: (1)- كتاب المكاسب،ج‌3، ص: 189 (2)-المستدرک علی الصحيحين،ج2،ص47 (3)-التاريخ الصغير،ج1،ص132 (4)-تاريخ الطبري،ج4،ص176 (5)-شرح نهج البلاغه ابن ابی الحديد معتزلي،ج4،ص72 (6)-همان،ص73 (7)-مراجع شود:نصب الراية،ج1،ص149 #الفوائد_الفقهية #کتاب_المکاسب #البيع #المقبوض_بالعقد_الفاسد #ضمان •┈••✾••┈• ♨️موسسه امام هادي(عليه السلام): @madresetakhasosiemamhadi

ما دو فقه، یکی سنتی و دیگری پویا نداریم. فقه پویا، ھمان فقه سنتی ماست. پویاست، یعنی علاج کنندهی مشکلات انسان و پاسخگوی حوادث واقعه است؛ و سنتی است، یعنی دارای شیوه و متدی است که بر طبق آن (اجتھاد) انجام میگیرد، و این شیوه قرنھا معمول بوده و کارایی خود را نشانداده است. 🌹مقام معظم رهبري🌹 #رهبر_حوزه •┈••✾••┈•َ ♨️موسسه امام هادي(عليه السلام): @madresetakhasosiemamhadi

🌷🌷روی عن ابی عبدالله علیه السلام قال：قال رسول الله صلی الله علیه وآله： إنه لیستغفر لطالب العلم من فی السماء حتی الحوت فی البحر. 📚بصائر الدرجات،ج١،ص٣ #فضیلت_علم #احادیث_طلاب •┈••✾••┈•َ ♨️موسسه امام هادي(عليه السلام): @madresetakhasosiemamhadi

📌بررسي سندي حديث:-[علی اليد ما أخذت حتی توديه]2️⃣: بررسي جبران خبر بوسيله عمل مشهور از ديدگاه إمام خميني رحمه الله: در نوشته قبلی مطرح شد که شيخ أنصاري رحمه الله خبر مذکور را بواسطه شهرت عملي تصحيح کرده اند، اينک به بررسي صحت اين مدعا از ديدگاه حضرت إمام خميني می پردازيم. حضرت امام رحمه الله در کتاب بيع می نويسند: (قد اشتهر بين متأخري المتأخرين جبر سنده بعمل القدماء وهو مشکل)[1]. ♻️توضيح ديدگاه حضرت إمام: از ظاهر عبارت حضرت إمام عدم قبول ادعاي شيخ أنصاري فهميده می شود،حضرت إمام برای إثبات کلام خويش اينگونه استدلال می کنند که: در علم أصول ثابت شده برای آنکه حديث بواسطه شهرت تصحيح شود لازم است که عمل مشهور قدماء به آن حديث مخصوص را إحراز کنيم. حاصل اين قاعده مطرح شده در أصول سه مطلب است: أول-اگر خبري دليل منحصر مسأله فقهي نباشد نمی توان استناد را إحراز کرد زيرا چه بسا اصحاب به دليل ديگر تمسک کرده اند فلذا شرط آن است که دليل منحصر باشد. دوم-اگر اصحاب خبري را از باب محاجه وجدل با مخالفين ذکر بکنند آن خبر مشمول قاعده مذکور نمی شود بلکه تنها استنادي که کاشف از اعتماد خود فقيه به آن روايت است مورد توجه قرار می گيرد. سوم-در شهرت عملی إحراز استناد به خبر شرط است وشک به استناد يا ظن به آن کفايت نمی کند. بعد از بيان اين مقدمه بايد توجه داشت که می توان در مقام دو شاهد بر عدم إنعقاد شهرت عملي بيان کرد: ❌شاهد أول: از کلمات سيد مرتضي[2] و شيخ طوسي[3] وابن زهره [4]رحمهم الله اين نکته ظاهر می شود که اين بزرگواران از قدما اين خبر را برای محاجه با مخالفين ذکر کرده اند وتنها از باب جدل آن را بيان نموده اند. ❌شاهد دوم:اين حديث در کتب أغلب قدماء مورد استفاده قرار نگرفته است[5]. ❌شاهد سوم:بعضي کتب قدما همانند نکة النهاية که منسوب به محقق حلي است به اين خبر تمسک نکرده در حالی که اگر اين خبر صحيح باشد وقدماء آن را قبول کرده باشند به آن استناد می کرد. اين شواهد همه گواه بر عدم إحراز بلکه احراز عدم إنعقاد شهرت عمليه می باشند. وأما در مقابل قرائني وجود دارد که کلام شيخ أنصاري قدس سره را تقويت می کند اين شواهد عبارتند از: ✅قرينه اول بر إحراز عمل اصحاب: ابن ادريس حلي خبر را به صورت جزمي به رسول خدا صلی الله عليه وآله نسبت داده است[6] اين درحالی است که ابن ادريس حلي تنها به أخباري عمل می کند که قطعي يا محفوف به قرائن باشد. از اين رو فهميده می شود که خبر مذکور قطعي يا محفوف به قرائن قطعيه بوده وإلا ابن ادريس حلی به آن تمسک نمی کرده وآن را بصورت جزمي به معصوم نسبت نمی داده. ✅قرينه دوم بر إحراز عمل اصحاب:تمام محققين بعد از ابن ادريس حلي تا کنون اين خبر را تلقي به قبول کرده وبه آن إحتجاج کرده اند درحالی که به ضعف سندي أهميتي نداده اند اين گونه برخورد از فقهايي که در قبول أخبار نهايت دقت را می کنند کاشف از عمل أصحاب می باشد و می توان عمل تمام علما بعد از ابن ادريس حلی را شهادتي بر عمل أصحاب قدماء بدانيم. حضرت إمام قدس سره هر دو قرينه را محل إشکال می داند: 💢إشکال به قرينه اول:ابن ادريس حلي در چند جاي کتاب خود اين حديث را به پيامبر نسبت داده لکن در کتاب غصب برای إثبات يکي از مسائل به أصل عملي تمسک کرده وادعا کرده اماره ايي دال بر مدعاي خويش ندارد سپس حديث مذکور را بعنوان دليلي بر ضد مخالفين بيان می کند[7] از اين کلام ابن ادريس فهميده می شود که ايشان اين حديث را نزد شيعه صحيح نمی داند و استناد وی به اين حديث در کتاب خود از باب محاجه ومجادله با مخالفين می باشد. در نتيجه نمی توان ادعا کرد که ابن ادريس خبر را قبول داشته تا عمل وی کاشف از مقرون بودن خبر به قرائن مفيد وثوق باشد. 💢إشکال به قرينه دوم: 1-ادعاي عمل تمامي متأخرين بعد از ابن ادريس به خبر مذکور صحيح نمی باشد زيرا علمايي چون علامه حلي در هيچ يک از کتب خويش به اين خبر تمسک نکرده است واين خود ناقض ادعاي مذکور می باشد. 2-عمل متأخرين بعد از علامه حلي نيز نمی تواند کاشف از کلام اصحاب قدماء باشد چون بسياري از کتب قدماء به عصر بعد علامه نرسيدند. ❇️إمام قدس سره بعد از آنکه ادله خود بر عدم إنعقاد شهرت را مطرح کرد سپس قرائن نظر مخالف را رد کرد به جمع بندي قطعي نمی پردازد بلکه در آخر بحث نوشته اند:(فتدبر لعل الله يحدث بعد ذلک شيئاً). 📚منابع: [1]-کتاب البيع،ج1،ص250 [2]-الإنتصار فی إنفرادات الإمامية،ص317و466 [3]-الخلاف،ج3،ص228،م17وص408،م20وص409،م22وج4،ص174،م5 [4]-غنية النزوع الی علمي الأصول والفروع،ص278و289 [5]-براي مثال:در المقنع و الهداية تاليف شيخ صدوق رحمه الله و المراسم تأليف سلار ديلمي قدس سره ودر الوسيله تاليف ابن حمزه رحمه الله و در جواهر الفقه تاليف ابن براج اين حديث ذکر نشده. [6]-سرائر،ج2،ص87و425و437و463. [7]-همان،ص481:« و يحتج على المخالف بقوله عليه السّلام: «على اليد ما أخذت حتى تؤدي»».

در حوزهھـا، اسـاس، فقـاھت است. فقه بایـد پیشـرفت بکنـد. فقـاھت به معنای خاص خود مورد نظر ماست. فقه به معنای عام - که آگاھی از دین است - در اینجا فعلاـ مـورد بحث مـا نیست؛ فقه به معنـای خـاص، یعنی آگـاھی از علم دین و فروع دینی و اسـتنباط وظـایف فردی و اجتمـاعی انسـان از مجموعهی متون دینی، که خیلی ھم مھم است. انسـان از قبل از ولادت تا بعـد از ممات احوالی دارد، و این احوال شامل احوال فردی و زنـدگی شخصـی اوست، و نیز شامل احوال اجتماعی و زنـدگی سیاسـی و اقتصـادی و اجتمـاعی و بقیهی شـوون اوست. تکلیـف و سـرنوشت ھمهی اینھـا در فقه معلـوم میشـود. فقه به این معنـا مـورد نظر مـاست، که اسمش ھمان احکام فرعی است؛ استنباط احکام فرعی از اصول. این، اساس حوزهھاست. ۱۳۷۰_۶_۳۱ #رهبر_حوزه •┈••✾••┈• ♨️موسسه امام هادي(عليه السلام): @madresetakhasosiemamhadi

🌹🌹روی عن أبي عبد الله عليه السلام قال: كان أمير المؤمنين عليه السلام يقول: يا طالب العلم إن للعالم ثلاث علامات: العلم و الحلم و الصمت 📚الکافي،ج1،ص37 #فضيلت_علم #احاديث_طلاب •┈••✾••┈•َ ♨️موسسه امام هادي(عليه السلام): @madresetakhasosiemamhadi

قضیۀ تحصیل هم باید به نحوی باشد که فقه‏‎ ‎‏سنتی فراموش نشود. و آن چیزی که تا به حال اسلام را نگه داشته است، همان فقه سنتی‏‎ ‎‏بوده است. و همۀ همتها باید مصروف این بشود که فقه به همان وضعی که بوده است،‏‎ ‎‏محفوظ باشد. ممکن است اشخاصی بگویند که باید فقه تازه ای درست کرد که این آغاز‏‎ ‎‏هلاکت حوزه است و روی آن باید دقت بشود. 5 بهمن 1365 / 24 جمادی الاول 1407 #رهبر_حوزه •┈••✾••┈•َ ♨️موسسه امام هادي(عليه السلام): @madresetakhasosiemamhadi ‏