(۴۶) سوره شوری، آیه ۴۵ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﴿وتریهم یعرضون علیها خاشعین من الذل ینظرون من طرف خفی﴾. وآنها را می بینی که بر آتش عرضه می شوند در حالی که از شدت ذلت وخواری خاشعند وزیر چشمی به آن نگاه می کنند.

در آیات گذشته سخن از ظالمان وبیدادگران ومتجاوزان بود. آیه مورد بحث وآیات بعدی به سرانجام کار این گروه وگوشه هایی از مجازاتهای آنان اشاره می کند. در مرحله نخست آنها را از گمراهانی می شمرد که هیچ ولی وسرپرستی ندارند وسپس می فرماید: 👇👇👇

ظالمان را در روز قیامت می بینی که وقتی عذاب الهی را مشاهده می کنند سخت پشیمان می شوند ومی گویند: آیا راهی به سوی بازگشت وجبران این بدبختیها وجود دارد. که این تقاضا با پاسخ منفی روبرو خواهد شد. زیرا بازگشت امکان پذیر نیست واین یک سنت غیر قابل تغییر الهی است. همانگونه که انسان از پیری به جوانی واز جوانی به کودکی واز کودکی به عالم جنینی ورحم مادر باز نمی گردد.

سیر قهقرایی از عالم برزخ وآخرت به دنیا نیز امکان پذیر نیست. در این آیه به سومین مجازات این گروه می پردازد ومی فرماید: در آن روز آنها را می بینی که بر آتش عرضه می شوند. در حالی که از شدت خواری وذلت خاشعند وزیر چشمی ومخفیانه به آن نگاه می کنند. حالت وحشت واضطراب شدیدی بر تمام وجودشان حاکم است وذلت وتسلیم سر تا پای آنها را فرا گرفته. 

ودیگر خبری از آن همه گردنکشی وستیزه جویی وطغیان وظلم واستبداد وایذاء وآزار مظلومان نیست وزیر چشمی به آتش دوزخ می نگرند. این ترسیمی است از حالت کسی که شدیدا از چیزی می ترسد ونمی خواهد آن را با تمام چشم ببیند ودر عین حال نمی تواند از آن غافل بماند، ناچار پیوسته مراقب آن است اما با گوشه چشم.

بعضی از مفسران گفته اند که (طرف خفی) در اینجا به معنای نگاه کردن آنها با چشم نیم باز است. چرا که از شدت وحشت، قدرت بر گشودن چشم ندارد. یا چنان وارفته وبی رمقند که حتی حال گشودن چشم را به طور کامل ندارند.

روایت: ـــــــــــــ عن ابی جعفر (علیه السلام) قال: قوله (عزَّ وجلَّ) (خاشعین من الذل ینظرون من طرف خفی) یعنی الی القائم (علیه السلام). امام باقر (علیه السلام) پیرامون آیه مورد بحث می فرماید: اینکه خداوند می فرماید: (در حالیکه از شدت ذلت وخواری سر بزیر انداخته واز گوشه چشم بر او نگاه می کنند.) یعنی به سوی حضرت قائم (علیه السلام)است المحجة فی ما نزل فی القائم الحجة. به نقل از تأویل الآیات الظاهره، ص ۵۵۰

(۴۷) سوره شوری، آیه ۴۱ ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ﴿ولمن انتصر بعد ظلمه، فاولئک ما علیهم من سبیل﴾. وبرای کسی که بعد از مظلوم شدن یاری طلبد وانتقام گیرد ایرادی نیست. 

این آیه وآیات بعد از آن در حقیقت تاکید وتوضیح وتکمیلی است برای آیات گذشته. در زمینه انتصار وانتقام جویی ومجازات ظالم وعفو وگذشت در موارد مناسب. وهدف از آن این است که مجازات وانتقام گرفتن از ظالم حق مظلوم است وهیچ کس حق ندارد مانعی بر سر راه ایجاد کند.

در عین حال هر گاه مظلوم پیروز ومسلط بر ظالم شد اگر صبر کند وانتقام نگیرد فضلیت بزرگی خواهد بود. نخست می فرماید: کسی که بعد از مظلوم شدن یاری بطلبد ایرادی بر او نیست زیرا انتصار وانتقام حق مسلم هر مظلومی است ویاری مظلومان وظیفه هر انسان آزاده وبیداریست.

مجازات وکیفر تنها از آن کسانی است که به مردم ستم می کنند ودر روی زمین به ناحق ظلم وستم روا می دارند. که علاوه بر کیفر ومجازات دنیوی در آخرت نیز عذاب دردناکی در انتظارشان است. 

متن عربی روایت : ـــــــــــــــــــــــــــــــ عن ابی حمزة الثمالی: عن ابی جعفر (علیه السلام) قال: سمعته. یقول: (ولمن انتصر بعد ظلمه) یعنی القائم (علیه السلام) واصحابه. (فاولئک ما علیهم من سبیل). والقائم اذا قام انتصر من بنی امیة ومن المکذبین والنصاب هو واصحابه. وهو قول الله (تبارک وتعالی) انما السبیل علی الذین یظلمون الناس ویبغون فی الارض بغیر الحق. اولئک لهم عذاب الیم.