❄️امامت امام علی ع.. امام على بن ابی طالب (علیه السلام) نخستین فرد از مردان بود که به پیامبر اسلام ایمان آورد. سه سال از بعثت پیامبر گذشته بود که آیه «وَأَنذِرْ عَشِیرَتَکَ الْأَقْرَبِینَ» (سوره شعراء، آیه ۲۱۴) نازل شد، پیامبر مهمانی ترتیب دادند و خویشان خود را دعوت به اسلام نمودند، از بین آن جمع کسی جز حضرت علی علیه السلام پاسخ نداد، این کار سه بار تکرار شد. رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله فرمودند: بنشین که تو برادر و وصی و وزیر و وارث و جانشینم پس از من هستی. پس از آن نیز بارها پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله او را جانشین و امام پس از خود معرفی نمود.

پس از این واقعه بارها پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به شکلهای مختلف آن حضرت را به عنوان جانشین خود به مردم معرفی نمود. مهمترین و مشهورترین آنها مربوط به واقعه غدیر است که با نزول آیاتی از قرآن در این مورد همراه بود.

گر چه از نظر شیعه علی علیه السلام خلیفه و امام بلافصل بعد از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله است، اما آن حضرت در سال ۳۵ یعنی پس از قتل خلیفه سوم اهل سنت، رسما به خلافت پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله در حکومت اسلامی رسید. خلافت ایشان تا سال ۴۰ هجری که به شهادت رسیدند ادامه داشت.

🏵️دلایل امامت امام علی علیه السلام به اعتقاد شیعه، على بن ابى طالب (علیه السلام) جانشین بلافصل پیامبر گرامى (صلى الله علیه وآله) و نخستین امام امت اسلامى پس از رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) است. برادران اهل سنت و دیگر مذاهب غیر شیعى، على (علیه السلام) را چهارمین خلیفه پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم) مى دانند. برخی از دلایل عقلی و نقلی شیعه بر اثبات عقیده خود در این مورد عبارتند از:

۱.آیات الهی

شیعه معتقد است که «امامت» یک منصب الهى است و نصب آن بایستى از طرف خداوند متعال صورت پذیرد و لذا براى شیعیان مسئله امامت به عنوان یک اصل بنیادین دینى (و نه فرعی) به شمار می‌‌رود. از نقاط مهم اختلاف بین شیعه و اهل سنت نیز همین مسئله است؛ چرا که شیعه معتقد است منصب امامت، از طرف خداوند به افراد ذی‌صلاح داده می‌شود به طورى که امیرمؤمنان(علیه السلام) و یازده فرزندش یکى پس از دیگری، جانشین پیامبر(ص) هستند. ولى به اعتقاد اهل سنت، تعیین امام به مردم واگذار شده و از طریق «همه‌پرسی» صورت می‌گیرد. امامت معصومان(علیهم السلام) به طور مکرر و متعدد از سوى حضرت رسول اکرم(ص) بیان شده است. در خصوص امامت حضرت امیر(علیه السلام) می‌توان به جریان مشهور غدیر خم اشاره نمود که از طرف خداوند و با نزول آیه شریفه یا أَیّهَا الرّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النّاسِ [1] صورت گرفت.

تفاسیر متعددى از شیعه و سنى در ذیل همین آیه، به حدیث غدیر خم و جمله رسول الله(ص) که فرمودند: «من کنت مولا فهذا ولیه» اشاره می‌کند.[2] در همین جریان غدیر است که شخص عمر بن خطاب ضمن بیعت با امیرمؤمنان(علیه السلام) براى تهنیت گفت: «بخٍّ بخٍّ لک یا علی، اصبحتَ مولاى و مولى کل مؤمن و مؤمنة»[3].

[1] . مائده/67. [2] . مستدرک حاکم، ج3، ص109 و533؛ ینابیع الموده، ص32؛ مناقب خوارزمی، ص93. [3] . ر.ک: عبقات الانوار؛ الغدیر.

و نیز روایتى که بعد از نزول آیه شریفه )یا أَیّهَا الّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللّهَ وَ أَطیعُوا الرّسُولَ وَ أُولِی اْلأَمْرِ مِنْکُمْ([4] وارد شده که جابر بن عبدالله انصارى از رسول خدا(ص) در خصوص تفسیر «اولى الأمر» سؤال می‌کند و پیامبر(ص) با نام بردن علی(علیه السلام)و یازده فرزندش، به امامت سایر ائمه نیز اشاره می‌کنند.[5] و یا خطابى که بارها به علی(علیه السلام) فرموده بودند که «انت ولیّ کل مؤمن بعدی»[6] و یا روایتى که فرمودند: «من کنت مولاه فان مولاه علی(علیه السلام)».[7]

[4] . نساء/59. [5] . غایة المرام، ج10، ص267؛  ینابیع الموده، ص494؛ اثبات الهداة، ج3، ص123. [6] . مستدرک حاکم، ج3، ص111 و 134؛ مسند احمد بن حنبل، ج1، ص331 و ج4، ص438. [7] . مستدرک حاکم، ج3، ص132؛ ینابیع الموده، ص34؛ مسند احمد بن حنبل، ج5، ص25؛ مناقب خوارزمی، ص72.

در خصوص امر ولایت،  شخص ابوبکر و عمر از حضرت رسول اکرم(ص) سؤال کردند که حضرت به امیرمؤمنان(علیه السلام) و پسران ایشان و نه فرزند امام حسین(علیه السلام) اشاره کرده و می‌فرمایند: «هذا على مع القرآن و القرآن مع علی، لایفترقان حتى یردا على الحوض».[8]

[8] . غایة المرام، ج4، باب 58؛ ینابیع الموده، ص285.

۲.آیه مباهله (فَمَنْ حَاجّکَ فیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللّهِ عَلَى الْکاذِبینَ).

🌸مناظره امام رضا(ع) با مامون روزی مأمون به امام رضا(ع) گفت: برای من یکی از بزرگ‌ترین فضایل امیرمؤمنان(ع) را که مورد تصریح قرآن است، بیان نمایید.

امام فرمود: فضیلتی که در مباهله رخ داد و خداوند درباره آن چنین فرمود: (فَمَنْ حَاجّکَ فیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللّهِ عَلَى الْکاذِبینَ).

رسول خدا(ص)، امام حسن و امام حسین(ع) را به عنوان دو فرزند خود، فاطمه(س) را به عنوان «نساء» خود و امیرمؤمنان(ع) را به عنوان «نفس» خویش (طبق حکم خداوند در آیه) دعوت کرد. وقتی اثبات شد که هیچ کس در بین آفریده‌های خداوند برتر و والاتر از رسول خدا نیست، معلوم می‌شود هیچ‌کس از نفس رسول خدا نیز برتر نمی‌باشد.

مأمون به امام رضا(ع) گفت: خداوند لفظ «أبناء» را به شکل جمع به کار برده؛ در حالی که رسول خدا، فقط دو پسر خود را فراخواند؟ مگر لفظ «نساء» را خداوند به شکل جمع نیاورده؛ در حالی که رسول خدا، فقط دختر خود را فراخواند؟ پس چرا روا نباشد که رسول خدا نفس خود را فراخواند و مراد از «أنفسنا» فقط خودش باشد نه غیر از ایشان؟ بنابراین چه فضیلتی برای امیرمؤمنان(ع) اثبات می‌گردد؟!

امام رضا(ع) فرمود: آنچه درباره امیرمؤمنان برداشت کردی، غلط است؛ زیرا عرفاً همیشه شخص دعوت‌کننده، غیر خود را دعوت می‌کند، چنان که شخص فرمان‌دهنده نیز همواره به غیر از خود فرمان می‌دهد، نه به خودش؛ بنابراین امر کردن به نفس خود به شکل حقیقی و صحیح امکان‌پذیر نیست. پس چون پیامبر خدا در داستان مباهله هیچ کس را فرانخواند، مگر امیرمؤمنان(ع) را، اثبات می‌گردد که در واقع علی(ع) همان «نفس» پیامبر(ص) است که خداوند در قرآن، قصد کرده است. اینجا بود که مأمون از ادامه سؤال درماند و ساکت شد. (بحارالانوار، ج10، ص350 و 351)

نکته :فخر راضی از برجسته ترین علمای برادران اهل سنت می باشد و تفسیر او معروفترین تفسیر می باشد

و علامه امینی رحمةالله علیه از علمای بزرگ شیعه که ۱۵ سال برای اثبات ولایت بلافصل امیرالمومنین ع تحقیق و تلاش و مسافرت‌های مختلف انجام داد و مناظرات گوناگون با علمای برجسته اهل سنت داشت و کتاب گرانقدر الغدیدر را بعد از ۱۵سال به اتمام رساند و همه روایات و اشعار آن از سند معتبر اهل سنت می باشد

۴.آیه ولایت )إِنّما وَلِیّکُمُ اللّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الّذینَ آمَنُوا الّذینَ یُقیمُونَ الصّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ( (مائده/55). «همانا یاور شما تنها خدا و رسول و آن مؤمنانى هستند که نماز به پا داشته و به فقیران در حال رکوع زکات می‌دهند». همه مفسران اتفاق نظر دارند که این آیه در مورد حضرت علی(علیه السلام) و در آن هنگامى نازل شده که آن حضرت در حال رکوع صدقه دادند. از جمله کسانى که این آیه را در شأن حضرت علی(علیه السلام) دانسته‌اند، می‌توان به شیخ سلیمان قندوزی، زمخشری، طبری، فخر رازی، ابن ابی‌الحدید، و ... اشاره نمود. (ینابیع الموده، ص115؛ تفسیر کشاف، زمخشری، ج1، ص624؛ تفسیر طبری، ج6، ص288 و 289؛ تفسیر قرطبی، ج6، ص219 و 220؛ تفسیر فخررازی، ج12، ص20 و 26؛ شرح ابن ابی‌الحدید، ج13، ص277.)

حضرت امام خمینی‌(ره) می‌فرماید: «بیست و چهار حدیث از اهل سنت نقل شده است که در این آیه، على بن ابی‌طالب(علیه السلام) منظور است». در روایات متعددى در مورد  این آیه،  به روى مسئله «ولی» تأکید شده است و امام علی(علیه السلام) به عنوان ولیّ مسلمانان بعد از پیامبر(ص) معرفى گردیده است.

۵.آیه تطهیر ( إِنّما یُریدُ اللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیرًا). (احزاب/33) «خدا چنین می‌خواهد که رجس و هر آلایش را از شما خانواده ]پیامبر[ ببرد و شما را از هر عیب، پاک و منزه گرداند». در اینجا منظور اراده تکوینى است که تخلف ناپذیر می‌باشد. همچنین بیش از هفتاد روایت از اهل سنت، مصداق اهل بیت را خمسه طیبه می‌دانند، که می‌توان به روایات احمد بن حنبل، حاکم نیشابورى و ترمذى اشاره نمود. علماى شیعه، یکى از دلائل عصمت امامان(علیهم السلام) را همین آیه ذکر می‌کنند. براى تفسیر و توضیح بیشتر، می‌توان به کتب معتبر عقائد مراجعه نمود و دریافت که این نوع تفسیر براى آیه فوق، مورد توافق همه مفسران شیعه و اهل سنت است.

آیات فراوان دیگری وجود دارد در فضایل مولی علی و اثبات ولایت او که بخاطر محدودیت زمانی اگر خدا عمری داد در جلسات آینده به آنها می پردازیم به شرط حیات.

اما احادیث فراوان در اثبات ولایت علی ع که معروفترین آن خطبه روز غدیر خم از رسول مکرم اسلام ص می باشد.