سخنان حجت الاسلام والمسلمین سیدامیرمحمدی پور در جلسه هفتگی قرآن

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُلْهِكُمْ أَمْوَالُكُمْ وَلَا أَوْلَادُكُمْ عَن ذِكْرِ اللَّهِ وَمَن يَفْعَلْ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ منافقون ۹ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اموال و فرزندانتان شما را از یاد خدا غافل نکند! و کسانی که چنین کنند، زیانکارانند! نکته های آیه تا اینجا آیات مربوط به منافقان به پایان رسید، ولى چون یكى از عوامل نفاق، علاقه زیاد به دنیاست، این آیه به مؤمنان هشدار مى دهد كه اموال و اولاد، شما را غافل نكند.(40) غفلت از یاد خدا عوامل بازدارنده از یاد خدا بسیار است، ولى مهم ترین آنها، اموال و اولاد است كه این آیه به آنها اشاره نموده است. «لاتلهكم اموالكم و اولادكم عن ذكر اللّه» شراب و قمار نیز مانع یاد خداست. «یصدّكم عن ذكر اللّه»(41) تجارت و داد و ستد نیز مى تواند از موانع باشد. لذا قرآن از كسانى كه داد و ستد، آنان را از یاد خدا باز نداشته ستایش كرده است. «رجال لاتلهیهم تجارة و لابیع عن ذكر اللّه»(42) تكاثر و فزون طلبى از عوامل بازدارنده است. «الهاكم التكاثر»(43) آرزوهاى طولانى نیز مانع یاد خداست. «یلههم الامل»(44) رفاه زدگى از عوامل دیگر غفلت است. «متّعتهم و آبائهم حتى نسوا الذّكر»(45) البتّه علاقه به دنیا آنگاه خطرناك است كه انسان، دنیا را مقدمه آخرت نبینید و هدفش در تمام كارها، دنیا باشد. «فاعرض عن من تولّى عن ذكرنا و لم یرد الاّ الحیاة الدنیا»(46) از كسى كه از یاد ما اعراض كرده و جز زندگى دنیا اراده اى ندارد، دورى كن. روشن است كه غفلت از یاد خدا، سبب هم نشینى با شیطان شده: «و من یعشُ عن ذكر الرّحمن نقیض له شیطانا فهو له قرین»(47) و انسان را به عذاب شدید و فزاینده اى گرفتار مى سازد. «و من یُعرض عن ذكر ربّه یسلكه عذاباً صَعَداً»(48) آنچه خطرناك است غفلت از یاد خداست، نام بردن از اموال و اولاد، به خاطر آن است كه این دو قوى ترین عامل غفلت هستند. «ذكر اللّه» شامل همه گونه ذكر و یاد خدا مى شود، امّا بارزترین ذكر خدا، نماز است كه باید مراقب بود رسیدگى به اموال و اولاد انسان را از نماز بازندارد. شاید دلیل مانع بودن مال و فرزند، جلوه هاى ظاهرى آنهاست كه انسان را از خدا غافل مى سازد. «المال و البنون زینة الحیاة الدنیا»(49) قرآن، مال و فرزند را مایه فتنه و آزمایش دانسته: «واعلموا انّما اموالكم و اولادكم فتنة»(50) و مى فرماید: «و ما اموالكم و لا اولادكم بالّتى تقرّبكم عندنا زلفى»(51) مال و فرزند، عامل قرب شما به خداوند نیستند. پیام های آیه براى آن كه مؤمنان را موعظه كنید و آنان بپذیرند، به آنان شخصیت دهید. «یا ایّها الّذین آمنوا...» - لازمه ایمان، برترى دادن یاد خدا بر مال و فرزند است. «یا ایّها الّذین آمنوا لاتلهكم اموالكم...» - مال و فرزند، كم یا زیادش، مى تواند مانع یاد خدا باشد. «اموالكم... اولادكم» - خسارت واقعى، غفلت از یاد خدا است. «فاولئك هم الخاسرون» (از دست دادن مال و فرزند، خسارت جزئى است، ولى غفلت از خالق خسارت كلى است.)

وَاتَّبِعُوا أَحْسَنَ مَا أُنزِلَ إِلَيْكُم مِّن رَّبِّكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَكُمُ الْعَذَابُ بَغْتَةً وَأَنتُمْ لَا تَشْعُرُونَ (زمر۵۵) و از بهترین دستورهائی که از سوی پروردگارتان بر شما نازل شده پیروی کنید پیش از آنکه عذاب (الهی) ناگهان به سراغ شما آید در حالی که از آن خبر ندارید!» نکته های آیه خداوند تمام كارهاى خود را به احسن وجه انجام داده است: هر چه را آفریده به بهترین وجه آفریده است. «احسن كلّ شى ء خلقه»(54)، «احسن الخالقین»(55)، «فى احسن تقویم»(56) داستان هاى او بهترین است. «احسن القصص»(57) حكم او بهترین است. «و من احسن من اللّه حكما»(58) از ما نیز خواسته است؛ كارمان به نحو احسن باشد. از بهترین سخن پیروى كنیم. «فیتبعون احسنه»(59) بهترین سخن را بگوییم. «یقولوا التى هى احسن»(60) بدى را با بهترین شیوه پاسخ دهیم. «ادفع بالتى هى احسن»(61) پاسخ احترام مردم را بهتر بدهیم. «فحیّوا باحسن منها»(62) با مال یتیم به بهترین وجه برخورد كنیم. «لا تقربوا مال الیتیم الاّ بالتى هى احسن»(63) با مردم با بهترین شیوه جدال و گفتگو كنیم. «جادلهم بالتى هى احسن»(64) پیام های آیه در شیوه ى تبلیغ، فلسفه ى دعوت نیز گفته شود. (از قرآن پیروى كنید، براى آن كه بهترین راه و از طرف پروردگار است). «اتبعوا احسن... ربّكم» - انابه و تسلیم به تنهایى كافى نیست، عمل لازم است. «انیبوا - اسلموا - اتبعوا» - چون عمر و ظرفیّت انسان محدود و دستورات كمال بخش بسیار است، قهراً باید انتخاب احسن در كار باشد. «احسن ما انزل الیكم» - قرآن جامع ترین و كامل ترین نازله هاى خداوند براى انسان است. «احسن ما انزل...» - دستورات الهى وسیله ى رشد و تربیت انسان است. «انزل الیكم من ربّكم» - علاج واقعه پیش از وقوع باید كرد. (توبه، پیش از آمدن عذاب) «قبل ان یأتیكم العذاب» - قهر الهى خبر نمى كند. «بغتةً» - قهر الهى فوق محاسبات بشرى است. «و انتم لا تشعرون»

وَاتَّقُوا يَوْمًا تُرْجَعُونَ فِيهِ إِلَى اللَّهِ ثُمَّ تُوَفَّىَ كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ ( بقره ۲۸۱) و از روزی بپرهیزید (و بترسید) که در آن روز، شما را به سوی خدا بازمی‌گردانند؛ سپس به هر کس، آنچه انجام داده، به طور کامل باز پس داده می‌شود، و به آنها ستم نخواهد شد. (چون هر چه می‌بینند، نتایج اعمال خودشان است.) نکته های آیه این آیه به منزله ى جمع بندى و هشدار عمومى در پایان آیات ربا است. در تفاسیرى همچون كشّاف، المیزان، مجمع البیان، كبیر فخر رازى و برهان آمده است كه این آیه، آخرین آیه اى بوده كه بر رسول خدا صلى الله علیه وآله نازل شده، ولى به دستور پیامبر صلى الله علیه وآله در اینجا قرار گرفته است. پیام های آیه قیامت، روز مهمى است. تنوین كلمه «یوماً» اشاره به عظمت آن روز دارد. - ربا گرفتن و رسیدن به دنیا، ساده و زودگذر است، آنچه ابدى وباقى است، قیامت است. «واتقوا یوماً» - تقوى و یاد قیامت، قوى ترین عامل براى دور شدن از ربا وسایر محرّمات است. «و اتقوا یوماً ترجعون فیه» - ضامن اجراى نظام اقتصادى اسلام، ایمان و تقواى مردم است. «واتقوا یوماً» - در معاملات این جهان، امكان كم و كاست هست، ولى در معامله با خداوند هیچگونه كم و كاستى نیست. «توفّى كلّ نفس ما كسبت» - ملاك جزا و پاداش، عمل است، نه آرزو. «ماكسبت» - نگران انفاق و ترك سود رباهایتان نباشید، از اعمال نیك شما اندكى كاسته نمى شود. «توفّى كلّ نفس... لا یظلمون»

هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَىَ يُسَبِّحُ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ (حشر۲۴) او خداوندی است خالق، آفریننده‌ای بی‌سابقه، و صورتگری (بی‌نظیر)؛ برای او نامهای نیک است؛ آنچه در آسمانها و زمین است تسبیح او می‌گویند؛ و او عزیز و حکیم است! نکته های آیه: «بارئ» به معناى پدید آورنده اى است كه پدیده هایش از یكدیگر متمایز و متفاوت باشند. این تنها سوره اى است كه آغاز و پایانش با تسبیح الهى است. «سبّح للّه... یسبّح له...» آیه اول آن سخن از عزّت و حكمت است و آیه آخر آن با عزیز حكیم پایان یافت. پیام های آیه: - خداوند، آفریننده اى است كه در آفرینش مخلوقاتش، از كسى یا جایى الگوبردارى نكرده است، بلكه خود، صورت بخش پدیده هاست. «الخالق البارى ء المصوّر» - كسى كه تمام كمالات را داراست، سزاوار تسبیح همه هستى است. «له الاسماء الحسنى یسبّح له...» - تسبیح موجودات، نشانه نوعى علم و شعور در هستى است. «یسبّح له ما فى السّموات و الارض» - تسبیح موجودات، تذكّرى به انسان هایى است كه اهل تسبیح نیستند. «یسبّح له ما فى السّموات و الارض» - قدرت خداوند همراه با حكمت است نه ستم و تجاوز. «هو العزیز الحكیم»

وَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِي آل (عمران ۱۳۱) و از آتشی بپرهیزید که برای کافران آماده شده است! پیام های آیه: رباخوارى یك نوع كفر است. «لا تأكلوا الربا... اعدّت للكافرین» - مسلمان رباخوار، همان عذابى را مى بیند كه براى كافر فراهم شده است. «اعدّت للكافرین» - دوزخ، براى كافران فراهم شده و اگر مسلمانانى گرفتار آن شوند، بخاطر تشابه عملى آنان با كفّار است. «اعدّت للكافرین» - دوزخ هم اكنون موجود است. «اعدّت للكافرین» همانگونه كه بهشت براى نیكوكاران آماده است. «و أزلفت الجنّة للمتّقین»[147]