« آداب معاشرت با بزرگان » اصطلاحات بزرگان:   ثواب اين اثر فرهنگى هديه گرديد به يكصد و بيست چهار هزار پيامبر كه براى دين خدا جانفشانى كردند ، تا دين خدا را به ما برسانند.                    ¤¤¤¤¤ 1. « صبح به خير» وقتى به شما بگويند: « صبحكم الله بالخير» خداوند صبح شما را به خير گرداند.                    ¤¤¤¤¤ شما در جواب بگوئيد: « صبحكم الله بالخير و العافيه » خداوند صبح شما را با خير و عافيت گرداند.          ----------------------         2. « عصر به خير» وقتى به شما بگويند: « مساكم الله بالخير » خداوند بعد از ظهر شما را به خير گرداند.                    ¤¤¤¤¤ شما در جواب بگوئيد: « مساكم الله بالخير و العافيه » خداوند بعد از ظهر شما را با خير و عافيت گرداند.          ----------------------         3. « طيب الله » وقتى كسى قرآن و يا مداحى و يا روضه خوانى و يا سخنرانى كند به او مى گويند: « طيب الله انفاسكم » خدا نفس شما را طيب و پاكيزه گرداند. ( اين همان دمت گم عاميانه است كه در اصل دمت گرم بوده يعنى نفس و صدايت هميشه گرم باشد )          ----------------------         4. « تقبل الله » بعد از اتمام نماز جماعت ، مؤمنين به هم مى گويند:       « تقبل الله »                         خدا قبول كند.          ----------------------         5. « قبول باشه » بعد از اعمال واجب و مستحب و كارهاى خير مى گويند: « تقبل الله اعمالكم » خدا اعمال شما را قبول كند.

. « عيادت » وقتى به عيادت مريضى ميرويد ، به او بگوئيد: 1. « من الله عليكم بالصحة و الشفاء » خدا بر شما منت بگذارد به سلامتى و شفا.                   ¤¤¤¤¤ 2. اين آيه را براى شفاى مريض بخوانيد: « و ننزل من القرآن ما هو شفاء و رحمة للمؤمنين » و ما از قرآن نازل مى كنيم شفا و رحمت براى اهل ايمان. « سوره بنى اسرائيل ، ( اسراء ) ، آيه 82 »                   ¤¤¤¤¤ 3. خواندن 70 مرتبه سوره حمد جهت شفاى مريض مجرب است.          ----------------------         7. « احباب » وقتى بين دوستان و فاميل پايتان را دراز كرديد ، بگوئيد: « بين الاحباب تسقط الآداب » بين عزيزان آداب ساقط ميشود.          ----------------------         8. « شرافت مكان » وقتى به شما تعارف كردن كه جايتان را عوض كنيد و بالاى مجلس بنشينيد ، اگر نخواهيد جايتان را عوض كنيد ، بگوئيد: « شرف المكان بالمكين » مكان شرافت ندارد ، بلكه اين افراد هستند كه به مكان شرافت مى دهند.          ----------------------         9. « عذر موجه » وقتى عذرى داريد و عذرتان موجه است ، بگوئيد: « و العذر عند كرام الناس مقبول » عذر خواهى نزد مردم صاحب كرامت پذيرفته شده است.          ----------------------         10. « نماز » كسى كه به نماز اهميت نمى دهد ، به او بگوئيد: « اقم صلاتك ، تنعم به حياتك » با خواندن نماز ، نعمتها را تو زندگيت جارى كن.

11. « اجر » وقتى كسى كار با مشقتى انجام دهد ، به او بگوئيد: « الأجر على قدر المشقة » اجر و مزد به اندازه مشقت و سختى كار مى دهند.          ---------------------- 12. « رانندگى » وقتى راننده اى با سرعت غير مجاز رانندگى كند ، به او بگوئيد: « لاتسرع إن الموت أسرع » تند نرو ، مرگ از تو تندتر ميرود.          ---------------------- 13. « تعارف » اگر كسى به شما نوشيدنى و يا غذائى تعارف كرد ، به او بگوئيد:                  « هنيئا و عافيه » گواراى وجود ، عافيت باشد.          ---------------------- 14. « عطسه » اگر كسى عطسه كرد ، به او بگوئيد:                  « يرحمكم الله » خدا به شما رحم كند و مورد رحمت خويش قرار دهد.                    ¤¤¤¤¤ در جواب ، او بايد بگويد:                « يغفر الله لكم » خدا شما را بيامرزد. و يا بگويد:                « أثابكم الله » خدا به شما ثواب بدهد. و يا بگويد:                « سلمكم الله » خدا به شما سلامت دهد.                    ¤¤¤¤¤ فلسفه عطسه: يك باد سرگردانى در بدن هست ، اگر اين باد در سر بماند ، باعث سردرد ميشود ، اگر در شكم بماند ، باعث دل درد مى شود و اگر در پا بماند باعث پا درد ميشود و اين باد هر جاى بدن قرار بگيرد باعث بيمارى در آن ناحيه ميشود. خداوند مهربان عطسه را قرار داده كه اين هواى سرگردان از بدن خارج شود تا باعث ناراحتى نشود.                    ¤¤¤¤¤ يك عطسه إلى دو عطسه نشانه سلامتى و بيشتر از آن نشانه مريضى است.                    ¤¤¤¤¤ اولين عطسه اى كه حضرت آدم (ع) زد ، ملائك به او گفتند بگو الحمد لله رب العالمين خداى جهانيان را سپاس ( كه به من سلامتى عنايت فرمود ) گاهى اين سيستم خودكار خدا دادى تخليه هوا يا عطسه ، بر اثر كهولت سن و يا مريضى از كار مى افتد و بعضا سردردهاى شديدى مى گيرند كه اين افراد از انفيه استفاده كرده تا عطسه كنند ، انفيه باعث تحريك حسگرهاى بينى ميشود و باعث عطسه كردن شخص ميشود ، وقتى اين هواى سرگردان خارج شد ، مى گويد آخيش الآن  سرم آروم شد و سردردم خوب شد و سرم سبك شد. 

. « عيد » در هنگام اعياد و ميلاد ائمه عليهم السلام ، مؤمنين به هم مى گويند:            « اسعد الله ايامكم » خدا روزهاى شما را با سعادت گرداند.          ---------------------- 16. « شهادت » در هنگام وفيات و شهادت ائمه اطهار عليهم السلام ، مؤمنين به هم مى گويند:            « عظم الله اجوركم »  خدا اجر و پاداش تو را عظيم گرداند.          ---------------------- 17. « غدير» در روز عيد غدير مؤمنين با هم مصافحه و معانقه مى كنند و به هم مى گويند: « الحمد لله الذى جعلنا من المتمسكين بوﻻية أميرالمؤمنين و اﻷئمة المعصومين عليهم السلام » خدا را شكر و سپاس كه ما را از تمسك جويندگان و چنگ زنندگان به ولايت آقا اميرالمؤمنين و ائمه معصومين عليهم السلام قرار داد.                    ¤¤¤¤¤ مصافحه: دست دادن دو نفر با هم را مصافحه گويند.                    ¤¤¤¤¤ معانقه: صورت روى صورت گذاشتن دو نفر با هم را معانقه گويند.          ---------------------- 18. « تقدير» « إذا جاء القدر عمى البصر » وقتى اجل و تقدير إلهى آمد چشم كور مى شود.          ---------------------- 19. « اعتدال » وقتى كسى در كارهايش زياده روى و يا كم كارى مى كند ، به او بگوئيد: « نه افراط نه تفريط ، اعتدال » زياده روى نه كوتاهى نه ، بلكه معتدل باش ، تا در قيامت بازخواست و گرفتار نشوى.                    ¤¤¤¤¤ آقا امام كاظم عليه السلام فرمودند: بهترين كارها معتدلترين آنهاست. « خير الأمور أوسطها » « بحارالانوار ، جلد 292/76 »          ---------------------- 20. « واسظه » كسى كه واسطه كار خيرى شود ، به او بگوئيد: رسول خدا (ص) فرمودند: « الدال على الخير كفاعله » كسى كه بر كار خيرى راهنمائى  كند ، همانند انجام دهنده آن است. « الكافى ، جلد 27/4 » « كنزالعمال ، 16052 »                    ¤¤¤¤¤ 2. رسول خدا (ص) فرمودند: اجر كسى كه به كار خوبى راهنمائى كند مانند اجر انجام دهنده آن است. « من دل على خير فله مثل أجر فاعله » « صحيح مسلم ، 1893 »

. « تشبه » اگر شخصى را ديديد كه ظاهرش را مانند كفار و بيگانگان درست كرده است ، به او بگوئيد: رسول خدا (ص) فرمودند: « من تشبه بقوم فهو منهم » هر كه خود را شبيه قوم و گروهى كند ، او از آنهاست و با آنها محشور مى شود.          ---------------------- 22. « تمدد » اگر جائى دعوت بوديد و خواستيد بعد از نهار استراحت كنيد و بعد از شام قدم بزنيد ، به ميزبان بگوئيد: اين مثل عربى بر مبناى روايتى از رسول خدا (ص) است: « اتغده اتمده ، اتعشه اتمشه » نهار بخور دراز بكش شام بخور قدم بزن اين مثل عربى بر مبناى روايتى از رسول خدا (ص) است.          ---------------------- 23. « گرفتار» اگر شخص گرفتارى را ديديد ، براى تسكين روح و روانش ، به او بگوئيد: رسول خدا (ص) فرمودند: « حلاوة الدنيا مرارة الآخرة و مرارة الدنيا حلاوة الآخرة » شرينى دنيا ، تلخى آخرت است و تلخى دنيا ، شرينى آخرت است.                    ¤¤¤¤¤ هركه دراين بزم مقرب تراست جام بلا بيشترش مى دهند          ---------------------- 24. « اسلام ناب » اگر ديديد كسى بر عليه دين اسلام حرف مى زند و بر دين عيب وارد مى كند ، به او بگوئيد: « اسلام به ذات خود ندارد عيبى هر عيبى هست در مسلمانى ماست »          ---------------------- 25. « تشكر» وقتى كسى در مقابل كار خوب ديگران بى تفاوت باشد ، به او بگوئيد: 1. رسول خدا (ص) فرمودند: « من لايشكر الناس ، لايشكر الله » كسى كه از مردم سپاسگزارى نكند ، ار خداوند هم سپاسگزارى نخواهد كرد. « كنز العمال ، جلد 255/3 »                    ¤¤¤¤¤ 2. « من لم يشكر المخلوق لم يشكر الخالق » آقا امام رضا عليه السلام فرمودند: هر كه در قبال كارهاى خوب مردم تشكر نكند ، از خداى عزوجل هم تشكر نكرده است.

26. « قبولى حق » وقتى شما يك كار خوب و خيرى انجم مى دهيد ، ديگران به شما مى گويند: خيلى زحمت كشيديد ، قبول باشد. شما در جواب بگوئيد:                  « نسئل الله القبول » از خدا طلب قبولى مى كنيم.          ---------------------- 27. « احتياط » وقتى كسى بى احتياطى كرد به او بگوئيد:       « الاحتياط طريق النجات » احتياط راه نجات است.          ---------------------- 28. « پرحرفى » وقتى كسى پرحرفى غير مفيد كرد ، به او بگوئيد: آقا اميرالمؤمنين عليه السلام فرمودند: « خير الكلام ما قل و دل » بهترين سخن آنست كه كم و با دلالت باشد.          ---------------------- 29. « عقل كامل » كسى كه آدم فاضل و با سواد و كم حرف است ، در تمجيد از او ، به او بگوئيد: آقا اميرالمؤمنين عليه السلام فرمودند: « إذا تم العقل نقص الكلام » « امام على ع  » اگر عقل كامل شد ، سخن اندك مى شود.          ---------------------- 30. « توصيه به جوانها » به نوجوانها و جوانها بگوئيد: « إليتعب بالصغر، يلعب بالكبر» هر كه در جوانى كار كند و خسته شود ، در بزرگسالى بازى مى كند.                    ¤¤¤¤¤ ( كسى كه در جوانى كار و تلاش كند ، صاحب سرمايه و درآمد ميشود و در بزرگ سالى با سرمايه اى كه جمع كرده راحتى را بدست مى آورد. )                    ¤¤¤¤¤ « إليلعب بالصغر، يتعب بالكبر» و هر كه در كودكى ( نوجوانى ) بازى كند و كار نكند ، در بزرگسالى خسته ميشود.

. « علم » به محصلين بگوئيد: « العلم فى الصغر ، كالنقش فى الحجر» يادگيرى در كودكى ، همانند نقش ( كنده كارى ) روى سنگ است. ( كه سالها مى ماند )                    ¤¤¤¤¤ « العلم فى الكبر ، كالنقش فى البحر» يادگيرى در بزرگسالى ، همانند نقش بر روى درياست. ( وقتى با انگشت روى دريا چيزى مى نويسيم ، زود محو ميشود.          ---------------------- 32. « خط » اين يك بيت شعر زبان حال نويسنده هاست: « الخط يبقى زمانا بعد كاتبه ( صاحبه ) و كاتب ( صاحب ) الخط تحت الارض مدفون » دست خط ، زمان زيادى بعد از نويسنده مى ماند در حالى كه نويسنده خط ، زير زمين (خاك) مدفون شده است.          ---------------------- 33. « زياده روى » وقتى كسى در كارى زياده روى كند ، به او بگوئيد: « كل شئ زاد عن حده ، إنقلب إلا ضده » هر چيزى كه از حدش بگذرد و در آن زياده روى شود ، نتيجه اش معكوس ميشود.          ---------------------- 34. « محدوديت » وقتى براى كارى محدوديتى قائل شوند ، انسان حريص تر ميشود. « الانسان حريص على ما منع » انسان حريص است بر كارى كه او را منع كنند.          ---------------------- 35. « فرزند » هر گاه خصوصيات و رفتار فرزند شبيه پدر باشد ، بگوئيد: « الولد على سر ابيه » پسر نشان از پدر دارد.

. « اشاره » وقتى كسى مطلبى را زود متوجه نمى شود ، به او بگوئيد: « المؤمن يكفى بالاشاره » مؤمن يك اشاره او را كافى است ( مؤمن با يك اشاره متوجه موضوع مى شود )          ---------------------- 37. « اطمينان » وقتى غذائى دست به دست شد و قسمت شخصى مى شود ، به او بگوئيد: آقا امام صادق عليه السلام ميفرمايد: « علمت بأنه رزقى لايأكله غيرى ، فاطمأننت » دانستم كه روزى مرا جز من كسى آنرا نمى خورد ، پس اطمينان پيدا كردم.          ---------------------- 38. « سلام » وقتى شخصى بر شما وارد شد و سلام نكرد ، به او بگوئيد: رسول خدا (ص) فرمودند: « حق الوارد على المورود أن يسلم »  حق اين است كه وقتى شخصى بر شخصى وارد مى شود ، بايد سلام كند. ( هرچند كه برد با كسى است كه اول سلام كند ، چون سلام كننده 69 حسنه و ثواب دارد و جواب دهنده يك حسنه دارد )                    ¤¤¤¤¤ اگر كسى بدون سلام كردن حرف بزند ، به او بگوئيد: « سيزدن سلام ، بيزدن كلام » از شما سلام از ما كلام ( اول سلام بعد كلام )          ---------------------- 39. « اموات » وقتى كسى از مرده ها به بدى ياد كرد ، به او بگوئيد: رسول خدا (ص) فرمودند: « اذكروا أمواتكم بالخير» مردهايتان را به خير و نيكى ياد كنيد. « رسول خدا ص »          ---------------------- 40. « لقب بد » وقتى كسى با لقب بد شما را صدا زد ، به او بگوئيد: خداوند در قرآن مى فرمايد: « و لا تنابزوا بالألقاب » با القاب زشت و ناپسند يكديگر را ياد نكنيد و صدا نزنيد. « حجرات ، آيه 11 »

41. « رفاقت » وقتى رفاقت به خاطر پول باشد ، بايد گفت: « رأيت الناس قد ذهبوا إلى من عنده الذهب » ديدم مردم بسوى كسى شتافتند كه طلا در نزد او بود. [ قربون بند كيفتم ، تا پول دارى رفيقتم ]          ---------------------- 42. « احسان » وقتى كسى به غريبه ها احسان مى كند و فاميل و نزديكان خود را فراموش ميكند ، به او بگوئيد: « الأقربون أولى بالمعروف » نزديكان به خوبى اولاترند.          ---------------------- 43. « عصبانيت » اگر كسى عصبانيتش را كنترل نكرد و به جا عصبانيتش را خرج نكرد ، به او بگوئيد: خداوند در قرآن مى فرمايد: « اشداء على الكفار رحماء بينهم » مؤمنين در برابر كفار سرسخت و شديد هستند و در ميان خودشان مهربان و رئوفند. « سوره فتح ، آيه 29 »          ---------------------- 44. « فتنه » اگر كسى حرفى بزند كه باعث فتنه شود ، به او بگوئيد: خداوند در قرآن مى فرمايد: « الفتنة أشد من القتل » ( عقوبت و عذاب ) فتنه كردن از آدم كشتن بدتر و شديدتر است.          ---------------------- 45. « وسط » وقتى كسى نداند حد اكثر يا حد اقل يك كارى چقدر است ، به او بگوئيد: « خير الامور اوسطها » خير هر كارى وسط آن است.

46. « سلام » اگر كسى به شما چنين سلام كرد:         « سلام عليكم »                          سلام بر شما                    ¤¤¤¤¤ شما جواب سلامش را با سرريز اين چنين جواب دهيد: « عليكم السلام و رحمة الله » بر شما باد سلام و رحمت خدا.                    ¤¤¤¤¤ اگر كسى به شما چنين سلام كرد: « سلام عليكم و رحمة الله » سلام و رحمت خدا بر شما باد.                    ¤¤¤¤¤ شما در جواب چنين بگوئيد: « عليكم السلام و رحمة الله و بركاته » بر شما باد سلام و رحمت خدا و بركاتش.          ---------------------- 47. « اثبات شئ » وقتى شما سخنى مى گوئيد و شخصى در رد سخن شما ، مشابه آن سخن را مى گويد ، به او بگوئيد: « اثبات شئ نفى ما عدا نمى كند » « اثبات الشئ لا ينفى ما عدا »          ---------------------- 48. « كار» كسى كه از كار كردن شكوه و شكايت مى كند به او بگوئيد: آقا امام صادق عليه السلام فرمودند: « الكاد لعياله كالمجاهد فى سبيل لله » كسى كه براى امرار معاش خانواده اش تلاش كند ، او همانند رزمنده اى است كه در راه خدا جهاد مى كند. ( و ثواب مجاهد فى سبيل الله را دارد )          ---------------------- 49. « اخلاق » كسى كه مسائل اخلاقى را رعايت نمى كند ، به او بگوئيد: رسول خدا (ص) فرمودند: « تخلقوا به اخلاق الله » خود را به اخلاق إلهى بيارائيد. مثلا: 1. به كسى بگوئيد: كه اسرار و گناه مردم را فاش مى كند. يكى از اسماء إلهى ، ستار است يا ستار العيوب يا الله اى مخفى كننده عيبها ، اى خدا به او بگوئيد: ببين خدا اسرار و گناهان ما را افشا نمى كند و پرده پوشى مى كند ، شما هم پرده پوشى كن و اسرار مردم را فاش نكن.                   ¤¤¤¤¤ 2. به كسى بگوئيد: كه گذشت ندارد. يكى از اسماء إلهى غفار است يا عفار الذنوب يا الله اى بخشنده گناهان ، اى خدا به او بگوئيد: ببين خدا از اشتباهات ما ميگذرد و گناهان ما را مى بخشد ، شما هم از اشتباه ديگران بگذر و گناه ديگران را ببخش ، تا خدا گناهت را ببخشد.                   ¤¤¤¤¤ 3. به كسى بگوئيد: كه بخيل است. يكى از اسماء إلهى كريم است يا كريم يا الله اى صاحب كرم ، اى خدا به او بگوئيد: ببين خدا چقدر كرم دارد كه به همه روزى مى دهد ، به مؤمن و به كافر ، آنوقت شما به خانواده اينقدر سخت مى گيرى و آب از دست تو نمى چكد ، كريم باش تا لئيم نباشى.                   ¤¤¤¤¤ 4. به كسى بگوئيد: كه عصبانى است. يكى از اسماء إلهى رئوف است يا رئوف يا الله اى مهربان ، اى خدا ببين خدا چقدر مهربان است ، با اين همه گناهى كه داريم ، خداى مهربان بر ما عذاب نازل نمى كند ، صبر مى كند تا توبه كنيم و برگرديم ، شما رأفت و مهربانى را از خدا ياد بگير. آقا اميرالمؤمنين عليه السلام فرمودند: « الغضب اوله جنون و آخره ندم » عصبانيت اولش ديوانگى است و آخرش پشيمانى است.                   ¤¤¤¤¤ 5. و ... 50. « حرف شنوى » وقتى كسى حرف شنوى ندارد ، به او بگوئيد: « لارأى لمن لايطاع » چه فايده رأى كسى كه از او اطاعت نمى شود

51. « عجله » وقتى كسى در كارها عجله مى كند ، به او بگوئيد: « العجلة من الشيطان » عجله از شيطان است. « من صبر ظفر » هر كه صبر كند ، پيروز مى شود.          ---------------------- 52. « اجتهاد » وقتى كسى حرفى مى زند كه آن حرف منطقى و مستدل نيست و مقابل قرآن است ، به او بگوئيد: حرف شما « اجتهاد مقابل نص » است. وقتى مجتهدى حرفى بزند كه حرف او تقابل با نص صريح آيات قرآن داشته باشد ، يعنى مجتهد يك چيزى مى گويد و قرآن چيز ديگرى بگويد.          ---------------------- 53. « خير» وقتى كارى انجام شده و تمام شده و اظهار نظر در اين باره هنوز ادامه دارد ، بگوئيد: « الخير فى ما وقع » خير در همين كارى بوده كه انجام شده ( واقع شده است )          ---------------------- 54. « عجب » گاهى يك كار خوب و يا عبادتى انجام مى دهيم و يك حالت غرور و عجب به ما دست مى دهد ، اينجا بايد از شر شيطان به خدا پناه ببريم و بگوئيم: « اللهم اجعل الاخلاص فى عملى » خدايا اخلاص را در عملم قرار بده ( كه همه كارهايم را فقط براى تو انجام دهم )          ---------------------- 55. « توقع » بعضى اشخاص و قتى كه عبادت اندكى انجام مى دهند ، به آسمان نگاه مى كنند و منتظرند كه به آنها وحى شود ، به اين افراد بايد گفت: رسول خدا (ص) فرمودند: « الاحمق إذا صلى ركعتين ينتظر الوحى » شخص احمق اگر دو ركعت نماز خواند منتظر وحى ميشود.

. « وقت خدا حافظى » اگر وقت حافظى به شما بگويند: « أدام الله عزكم » خدا عزت شما را مستدام بدارد. ( اين همان عزت زياد عاميانه است ) شما در جواب ، بگوئيد: « أدام الله بقائكم » خدا بقاى شما را مستدام بدارد. ( اين همان زنده باشى عاميانه است )          ---------------------- 57. « لذت و الفت » وقتى كسى چيز جديدى خريد ، به او بگوئيد: « لكل جديد لذة و لكل قديم الفة » براى هر چيز جديدى لذتى است و براى هر چيز قديمى انس و الفتى است.          ---------------------- 58. « تكرار» اگر بچه اى درس خوان نبود ، به او بگوئيد: « العلم حرف و التكرار ألف » علم يك حرف است ، ولى تكرار هزار بار است. ( اين كنايه است ، از اينكه اگر مى خواهى درس را خوب ياد بگيرى بايد آن درس را زياد تكرار و مطالعه كنى تا ملكه شود )          ---------------------- 59. « اكرام » وقتى كارى خوبى دارى انجام مى دهى و ديگران مى گويند كافى است ، مثلا وقى كسى را سوار خودرو خود كرديد كه او را به مقصد برسانيد و او بگويد آقا دست شما درد نكنه داخل ميلان نرويد ، همينجا خوب است ، اينجا بايد گفت: « الاكرام بالأتمام » اكرام و بزرگوارى به تمام كردن كار است. مثل معروف: كار را كى كرد ، آنكه تمام كرد          ---------------------- 60. « كلام » وقتى اطاله كلام شد ، بگوئيد: « الكلام يجر الكلام » حرف ، حرف مى ياره