🌴حکمتهای نهج البلاغه🌴 (ترجمه وشرح حکمت 10) قَالَ (علیه السلام): خَالِطُوا النَّاسَ مُخَالَطَةً إِنْ مِتُّمْ مَعَهَا بَكَوْا عَلَيْكُمْ، وَ إِنْ عِشْتُمْ حَنُّوا إِلَيْكُمْ. ✅ ترجمه: امام علی علیه السلام فرمود: با مردم آنگونه معاشرت كنيد، كه اگر مُرديد بر شما بگریند، و اگر زنده مانديد، مشتاق دوستی و عطوفت به شما باشند. --------------------------- تذکر: مطالبی که در بخش کلمات، بین دو پرانتز نوشته شده است، جهت مطالعه آشنایان به ادبیات عرب است. ✅ کلمات: ♦️خالِطُوا: معاشرت کنید. (فعل امر است از باب مُفاعَله، مصدرش "مُخالَطة" است بمعنای معاشرت کردن. خَالَطَ یُخالِطُ مُخالَطَةً.) ♦️ النَّاسَ: مردم (ناس: اسم جمع است است مثل قوم و رهط. اسم جمع اسمی است که بر جمع دلالت می کند، ولی مفردی از جنس خود ندارد. برخی گفته اند؛ اصل الناس اُناس است و مفردش " اِنس" است، و این جمعی است نادر که با آوردن الف و لام بر سر آن فاء آن حذف شده است.) ♦️ مُخالَطة:معاشرت کردن. (این کلمه، مصدراست از باب مفاعلة. خالَطَ یُخالِطُ مُخالَطة) ♦️ِاِن: اگر (اِن:حرف شرط است و بر سر دو فعل در می آید که به اولی، فعل شرط. و به دومی جزای شرط گویند. هرگاه اِن بر فعل ماضی داخل شود معنای ماضی را به مسقبل تغییر می دهد. مثلا ضَرَبتَ یعنی زدی. اِن ضَرَبتَ یعنی اگر بزنی.) ♦️مُتُّم: مُردید. (مُتُّم: فعل ماضی وجمع مذکر حاضر است وبخاطر اینکه حرف شرط بر آن داخل شده معنای مستقبل پیدا کرده است. اِن مُتُّم یعنی اگر بمیرید.مصدرش مَوت است بمعنای مردن. ماتَ یَمُوتُ مَوتاً.) ♦️مَعَ: همراهِ، با (مَعَ: اسم است و مبنی بر فتح است و غالباً مضاف است. وبمعنای مَعِیَّت و همراهی است. مَعَها مضاف ومضاف الیها است ♦️ها: آن (ها: ضمیر متصل مجرور، و مفردمونث غائب است . ♦️بَکَوا: گریه کردند. ( بَکَوا:فعل ماضی است ولی بخاطر دخول حرف شرط بر آن، معنایش مسقبل شده است یعنی گریه کنند. مصدرش بُکَی و بُکاء است، بمعنای گریه کردن. بَکَی یَبکِی بُکیً و و بُکاءً.) ♦️علیکم : بر شما . (علیکم: جار ومجرور است ومتعلق است به بکوا. علی: حرف جر است، و برای استعلاء به کار میرود بمعنای بر، بالای. کُم: ضمیر متصل مجرور وجمع مذکر حاضر است بمعنای شما .) ♦️وَ: و ( واو: حرف عطف است وبرای جمع بین معطوف ومعطوف علیه به کار می‌رود. بدون افاده ترتیب ومهلت. برخلاف فاء وثُمَّ عاطفه که اولی مفید ترتیب وتعقیب ودومی مفید ترتیب ومهلت میباشد.) ♦️اِن: توضیحش گذشت. ♦️عِشتُم: زندگی کردید، زنده ماندید. (عِشتُم: فعل ماضی است و بخاطر اینکه حرف شرط بر آن، داخل شده معنایش مستقبل شده است بمعنای زندگی کنید. مصدرش عَيْش است بمعنای زندگى کردن. عاشَ یَعیشُ عَیشاً.) ♦️حَنُّوا:( عطوفت پیدا کردند، مشتاق شدند. ( حَنُّوا: فعل ماضی و جمع مذکر غائب است وبخاطر دخول حرف شرط بر آن، معنای مسقبل می دهد بمعنای عطوفت پیدا کنند، مشتاق شما شوند. مصدرش "حَنان" است بمعنای عطوفت، اشتیاق. حَنّ یَحِنُّ حَنَّةً و حَناناً.) ♦️اِلَیکُم: به شما، به سوی شما. ( الیکم: جار ومجرور است متعلق به حنوا. الی: حرف جر است وبمعنای انتهای غایت است. هرگاه " الی" بر ضمیر داخل شود، الفش تبدیل به یاء می‌شود مثل الیکم و الیه. ولی اگر بر اسم ظاهر داخل شود، الفش تبدیل نمی شود مثل علی زید. کُم:توضیح داده شد.)

‌‌‌‌‌‌ (ترجمه وشرح حکمت10) ✅ بیان: 🪴معاشرت نیکو بامردم وآثار وبرکات آن: اسلام دينى اجتماعى است. آيات قرآن و روايات، معصومین علیهم السلام به طور گسترده از معاشرت نیکو با مردم سخن گفته است، روايات در این باره متواتر است. کلام امام علی(عليه السلام) در اين حکمت نيز ناظر به همين موضوع است.مى فرمايد: «آن گونه با مردم معاشرت کنيد که اگر مُردید بر شما بگریند و اگر زنده ماندید، مشتاق به عطوفت و دوستی با شما باشند»؛ (خَالِطُوا النَّاسَ مُخَالَطَةً إِنْ مِتُّمْ مَعَهَا بَکَوْا عَلَيْکُمْ، وَ إِنْ عِشْتُمْ حَنُّوا إِلَيْکُمْ). اشاره به اين که پيوند محبت و دوستى را از طريق برخورد خوب و نيکو و خدمت کردن به مردم آن چنان محکم کنيد که شما را به منزله نزديک ترين عزيزان خود بدانند؛ به گونه ای که اگر بمیرید، گرچه جای شما در ميان آن ها خالى است؛ ولى در دل، همواره به یاد شما باشند و به دليل محبت هايى که به آنها داشته اید، اشک بريزند و گریه کنند. و اگر زنده ماندید، پروانه وار گرد شما بچرخند و از معاشرت با شما لذت ببرند. در واقع امام علی(عليه السلام) در اين سخن، مسئله محبت و نيکى کردن به مردم را با دلالت التزامى بيان کرده است، زيرا اشک ريختن وگریه برفرض مرگ و عشق ورزيدن در صورت حيات شما، لازمه و نتیجه ی محبت و نیکی به مردم است. در حديثى از پيغمبر اکرم (صلي الله عليه و آله) حسن معاشرت با مردم، نشانه اسلام شمرده شده است، آن رسول مهربانی فرمود: «أَحْسِنْ مُصَاحَبَةَ مَنْ صَاحَبَکَ تَکُنْ مُسْلِماً؛ با کسى که همنشين توست با نیکوئی مصاحبت کن که (اگر چنین کنی) مسلمان هستی».(1) همچنین در حديث ديگرى از اميرمؤمنان (عليه السلام) مى خوانيم: «صاحِبِ الاْخْوانَ بِالاْحْسانِ وَ تَغَمَّدْ ذُنُوبَهُمْ بِالْغُفْرانِ؛ با برادران خود به نیکی مصاحبت کن و بابخشودن آنان، از گناهشان در گذر».(2) امام صادق (عليه السلام) فرمود: «إِنَّهُ لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يُحْسِنْ صُحْبَةَ مَنْ صَحِبَهُ وَ مُرَافَقَةَ مَنْ رَافَقَه؛ بی تردید آن کس که با دوستان خود مصاحبتش را نیکو نکند.و با رفیقان خود، رفق ونرم خویی ننماید، از ما نيست».(3) اين سفارشات و دستورات موکَّد، نمونه هاى فراوان ديگرى نيز در روايات دارد. وهمچنین در آیاتی از قرآن خداوند مارا به مهربانی وگذشت و عطوفت دعوت کرده است.از باب نمونه خداوند در آیه ۳۴ سوره فُصِّلَت می فرماید: وَلَا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَلَا السَّيِّئَةُ ۚ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَبَيْنَهُ عَدَاوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ؛ نیکی و بدی یکسان نیستند؛ بدی را با نیکی دفع کن( پاسخ ده)، ناگهان (خواهی دید) کسی که میان تو و او دشمنی است، گویی دوستی صمیمی است! پایان حکمت دهم.(4) استاد یوسف شیخ رحمت الله علیه ------------------------- ❇️ پانویس: (1). بحارالانوار، ج ۶۶، ص ۳۶۸، ح ۴. (2). غررالحکم، ص ۴۱۵، ح ۹۴۸۶. (3). بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۱۶۱، ح ۲۱. (4). سند حکمت 10: شیخ صدوق ره پیش از سیّد رضى ره این حکمت را ضمن وصیتى که امیرالمؤمنین (علیه السلام) به فرزندش «محمد بن حنفیه» کرده است آورده و «سبط بن جوزى» که بعد از سیّد رضى ره مى زیسته آن را در کتاب تذکره خود با سند متصلى به «ابو حمزه ثمالى» ذکر کرده که نشان مى دهد آن را از جاى دیگر گرفته، زیرا سیّد رضى ره اشاره اى به سند این حدیث ننموده است. همچنین شیخ طوسى ره در کتاب امالى از امام باقر(علیه السلام) آن را نقل نموده و مى نویسد هنگامى که امیر مؤمنان(علیه السلام) در حال احتضار بود فرزندانش حسن و حسین(علیهماالسلام السلام) و محمد بن حنفیه ره و فرزندان خردسال خود را نیز دعوت نمود و وصیت هایى به آنها کرد و در آخرش جمله اى فرمود که شباهت با حکمت مورد بحث دارد و از آن نیز استفاده مى شود که شیخ طوسى ره آن را از منبع دیگرى به دست آورده است. (مصادر نهج البلاغه، ج ۴، ص ۱۲). 🌏 مجتمع اهل البیت علیهم السلام

(🌴حکمتهای نهج البلاغه🌴 (ترجمه و شرح حکمت 11) وَ قَالَ (علیه السلام): إِذَا قَدَرْتَ عَلَى عَدُوِّكَ فَاجْعَلِ الْعَفْوَ عَنْهُ شُكْراً لِلْقُدْرَةِ عَلَيْهِ. ترجمه: امام علی علیه السلام فرمود: اگر بر دشمنت قدرت يافتى، بخشودن او را شكرانه قدرت خود بر او قرار ده. ----------------------- تذکر: مطالبی که در بخش کلمات، بین دو پرانتز نوشته می شود، جهت مطالعه آشنایان به ادبیات عرب است. ✅ کلمات: ♦️اذا: زمانی که، هرگاه، هنگامی که. (اذا، ظرف زمان مستقبل است ومتضمن معنای شرط است. این کلمه برسر دو جمله در می آید که اولی را شرط ودومی را جزای شرط گویند.) ♦️قَدَرتَ: قدرت پیدا کردی، دست یافتی. ( قَدَرتَ: فعل ماضی و مفرد مذکر مخاطب است از ریشه ق د ر.) (قَدَرتُ على الشئِ - من باب ضَرَبَ : قويتُ عليه وتَمَكَّنتُ منه.والاسمُ القُدرةُ، والفاعلُ قدير وقادر. والشئُ مَقدور عليه).[المصباح المینر للفیومی. مجمع البحرین للطریحی] ♦️علی: بر، بالای. ( این کلمه از حروف جرّ است و مفید استعلاء میباشد.) ♦️عَدُوّ: دشمن. (این کلمه وصف است. جمعش اَعداء و جمع الجمع اَعادِی. ) ♦️کَ: تو. ( ضمیر متصل مجرور و مفرد مذکر مخاطب است.) ♦️فَ: پس (حرف عطف،و مفید ترتیب و تعقیب است.) ♦️اجعَل: قرار بده. ( فعل امر مفرد مذکر حاضر است. مصدرش جَعل است(هموزن اصل) بمعنای قرار دادن. جَعَلَ یَجعَلُ جَعلاً.) ♦️العَفو: بخشودن، گذشت کردن. (عَفو: مصدر است. عَفا یَعفُو عَفواً.) ♦️عن :از (حرف جر است و برای مجاوزه استعمال می شود. ♦️هُ:او (ضمیر متصل مجرور و مفرد مذکر غائب است. ) ♦️شُکراُ: تشکر، قدر دانی، شکرانه. شکر فقط زبانی نیست بلکه شکر عملی نیز داریم و در اینجا منظور شکر عملی است که همان عفو و گذشت است. (این کلمه،مصدر است. شَکَرَ یَشکُرُ شُکراً و شُکراناً.) ♦️لِ: ( حرف جرّ است) ♦️القُدرة: قدرت، توانایی. (توضیحش گذشت. رک قَدَرتَ.) ♦️علیه: بر او ( جار ومجرور است. وتوضیح دو کلمه "علی" و "ه" گذشت.) [1] ---------------- ❇️ پانویس: [1]- منابع بخش کلمات، کتب اصیل لغوی و کتب بزرگان نحو هستند. این منابع عبارتند از: ۱- صحاح اللغه، اسماعیل بن حماد الجوهری. ۲- المصباح المنیر، الفیومی. ۳-مجمع البحرین، الطریحی. ۴- مغنی اللبیب، ابن هشام الانصاری ۵-البهجة المرضیّة، جلال الدین السُّیوطِی. و...

🌴حکمتهای نهج البلاغه🌴 (ترجمه وشرح حکمت11) ✅ بیان: 🪴شکرانه قدرت و پیروزی: هر نعمتى شکرى دارد که اگر انجام گیرد موجب بقاى نعمت و افزایش آن است و اگر انجام نگیرد، آن نعمت به مخاطره خواهد افتاد و چه بسا از بین خواهد رفت. از طرفی، در بسیاری موارد، شکر فقط شکر زبانى نیست، بلکه باید با عمل مناسبى نعمت را شکرگزاری نمود، مثلا آن کس که خدا به او مال و ثروت فراوان داده، شکرش آن است که دیگران را نیز در آن سهیم سازد و آن کس که خدا مقامى به او داده، شکرش آن است که به وسیله آن، مشکلات دیگران را حل کند. و در مورد پیروزى بر دشمن، بهترین شکر آن، عفو و گذشت است، همان گونه که امام علی علیه السلام  در این حکمت مى فرماید:  «هنگامى که بر دشمنت قدرت یافتی، بخشودن را شکر قدرت خود بر او قرار ده»; "اذَا قَدَرْتَ عَلَى عَدُوِّکَ فَاجْعَلِ الْعَفْوَ عَنْهُ شُکْراً لِلْقُدْرَةِ عَلَیْهِ". آرى عفو و گذشت، سیره کریمان، و انتقام، شیوه لئیمان است. در تاریخ زندگى رسول خدا (صلى الله علیه وآله) و امامان اهل البیت(علیهم السلام) جلوه هاى فراوانى از این عفو وگذشت کریمانه دیده مى شود. در جریان فتح مکه هنگامى که پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) بر دشمنانى که یک عمر آن حضرت را خون به دل نموده و یارانش را کشته و مثله کرده بودند، پیروز شد. جمله تاریخى «اذْهَبُوا فَأَنْتُمُ الطُّلَقَاءُ»؛[1] "بروید، شما رها و آزادید." را بر زبان جاری نمود.و همه جنایتکاران را مورد عفو کریمانه خویش قرار داد. و شعار «اَلْیَوْمُ یَوْمُ الْمَرْحَمَةِ; " امروز روز رحمت است". به فرمان آن رسول رحمت(ص) در هنگام فتح مکه در اوج قدرت وپیروزی آن حضرت، در مکه طنین انداز شد. امام علی علیه السلام نیز در جنگ صفین بعد از آن که لشکریانش بر شریعه فرات مسلط شدند، اجازه نداد به عنوان انتقام، آب را به روى آنها ببندند، بلکه آب را براى لشکریان معاویه آزاد ساخت. وسیره فرزندان آن حضرت و امامان معصوم علیهم السلام نیز مطابق شواهد تاریخی چنین بوده است؛ نسبت به خصم باوجودقدرت بر او با عفو و گذشت کریمانه رفتار می کرد . مضافا بر اینکه، تبدیل انتقام به عفو، اثری مهم و اجتماعى در بردارد و آن این است که بر خلاف انتقام که کینه، قتل و کشتار و ناامنى مى آفریند و هرگز اجازه نمى دهد صلح و صفا و آرامش در جامعه پدید آید، عفو و گذشت به خشونت ها پایان مى دهد و سبب آرامش جامعه می شود. بنابراین افزون بر این که عفو فضیلتى اخلاقى و مهم است، تدبیری ارزشمند و آرامش بخش برای جامعه و افراد آن است.[2] پایان حکمت یازدهم استاد یوسف شیخ رحمت الله علیه ------------------------- ❇️ پانویس: (1). کافى، ج۳، ص ۵۱۲، ح ۲. (2). سند حکمت 11: از کسانى که پیش از مرحوم سیّد رضى این حکمت را نقل کرده اند، ابوعثمان جاحظ است که یکصد جمله از کلمات امام علی علیه السلام را گردآورى کرده و این سخن را یکى از آنها قرار داده است. راغب اصفهانى نیز در کتاب محاضرات، آن را با تفاوتى که نشان مى دهد از منبع دیگرى اخذ کرده، آورده است، و گروهی دیگر نیز بعد از سیّد رضى ره آن را در کتاب هاى خود،گاه با تفاوت هایى که گواه بر تعدد منبع است آورده اند.[مصادر نهج البلاغه، ج ۴، ص۱۳) از آنچه در کتاب تمام نهج البلاغه آمده چنین استفاده مى شود که این جمله حکمت آمیز بخشى از نامه اى است که امام علی(علیه السلام) براى فرزندش امام حسن مجتبى(علیه السلام) نوشته است و در بخش نامه ها در نامه ۳۱ در نهج البلاغه آمده است، گر چه مرحوم سیّد رضى این جمله و بعضى از جمله هاى دیگر را در آن نامه نیاوره است. (تمام نهج البلاغه، ص ۹۷۶). 🌏 مجتمع اهل البیت علیهم السلام

🌴حکمتهای نهج البلاغه🌴 (ترجمه وشرح حکمت 12) قسمت اول: و قَالَ (علیه السلام): أَعْجَزُ النَّاسِ مَنْ عَجَزَ عَنِ اكْتِسَابِ الْإِخْوَانِ، وَ أَعْجَزُ مِنْهُ مَنْ ضَيَّعَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ مِنْهُمْ. ✅ ترجمه: امام علی علیه السلام فرمود: عاجز ترین مردم كسى است كه در دوست يابى ناتوان است، و از او ناتوان تر کسی است که دوستان خود را از دست بدهد. ------------------------- 🔰تذکر: مطالبی که در بخش کلمات، بین دو پرانتز است، جهت مطالعه علاقه مندان آشنا به ادبیات عرب است. ✅ کلمات: ♦️اعجَز: بمعنای عاجز ترین، ناتوان ترین. (افعل التفضیل است. مصدرش "عَجز" است( بسکون جیم)بمعنای عجزو ناتوانی. عَجَزَ الرجلُ عن الشئ - من باب ضرب - وعجِز عجزا من باب تعِب لغة:إذا ضعف منه و لم يقدر عليه.) ♦️ النَّاسَ: مردم (النَّاس: اسم جمع است. مثل قوم و رهط. اسم جمع اسمی است که بر جمع دلالت می کند، ولی مفردی از جنس خود ندارد. برخی گفته اند؛ اصل النَّاس اُناس است و مفردش " اِنس" است، و این جمعی است نادر که با آوردن الف و لام بر سر آن فاء آن حذف شده است.) ♦️مَن: کسی که. (مَن،اسم است و دارای اقسامی است که عبارتند از: شرطية،استفهامية موصولة ونکره موصوفه. مَن در اینجا موصوله است بمعنای الذی. "رک مغنی اللبیب".) ♦️عَجَزَ:عاجز است، ناتوان است. (توضیحش در اَعجَزَ گذشت.) ♦️ عن: از (حرف جرّ است) ♦️اِکتِساب: بدست آوردن، کسب کردن. (اِکتَسَبَ یَکتَسِبُ اِکتِساب.) ♦️الاِخوان: اِخوان، جمع است بمعنای برادران. مفردش اخ است بمعنای برادر. ♦️وَ: و ( حرف عطف است ومفید جمع مطلق است بین معطوف و معطوف علیه در حکم، بدون افاده تر تیب وتعقیب ومهلت.) ♦️اعجز منه: ناتوان تر از او. ( اعجز: توضیحش گذشت. مِن:حرف جر است به معنای از . هُ: ضمیرغائب متصل مجرور است بمعنای او.) ♦️مَن: کسی که (توضیحش گذشت.) ♦️ضَیَّعَ:تضییع کرد، از دست داد. ( ضَیَّعَ یُضَیِّعُ تَضییع.) ♦️مَن: کسی که ( توضیحش گذشت) ♦️ظَفِرَ بِه: وَجَدَها، اورا یافت، آن رابه دست آورد. (ظَفِرَ، یَظفّر. مصدرش ظَفَر است بمعنای یافتن، پیداکردن. بِه: جار ومجروراست.) ♦️مِنهُم: از آنها، از ایشان. (مِن،حرف جر است. هُم، ضمیر غائب متصل مجرور و جمع مذکر است.) پایان قسمت اول --------------------- ❇️ منابع: -صحاح اللغه، الجوهری. -المصباح المنیر، الفیومی -مجمع البحرین، الطریحی -مغنی اللبیب، ابن هشام الانصاری -شرح ابن عقیل، عبدالله بن عقیل.

🌴حکمتهای نهج البلاغه🌴 (ترجمه و شرح حکمت 12) قسمت دوم وَ قَالَ (علیه السلام): أَعْجَزُ النَّاسِ مَنْ عَجَزَ عَنِ اكْتِسَابِ الْإِخْوَانِ، وَ أَعْجَزُ مِنْهُ مَنْ ضَيَّعَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ مِنْهُمْ. 🔰 تذکر: درقسمت اول، ترجمه و توضیح کلمات این حکمت داده شد. ✅ بیان: انسان موجودی اجتماعی است، و دوستان صمیمى، یکی از بزرگ ترین سرمایه های انسان در زندگی هستند; این سرمایه نه تنها براى یارى کردن انسان در برابرمشکلات، بلکه براى انس گرفتن با او لازمه زنگی اجتماعی بشر است. و همچنین بهره مند شدن از تجربه ها و نظرات دوستان، برای انسان لازم وضرورى است. جالب این که به دست آوردن دوستان خوب هزینه ندارد. زیرا نه همچون به دست آوردن مال است که احتیاج به تلاش و کوشش فراون و یا سرمایه  کلان دشته باشد. و نه همچون مقام است که به دست آوردنش نیاز به روابط اجتماعى قوى و مسائل دیگر داشته باشد، بلکه دوست با سرمایه اى که در توان هر کس است به دست مى آید و آن سرمایه، گشاده رویى، ادب و حسن معاشرت است. بر همین اساس، امام علی(ع) در فراز اول از این سخن حکیمانه خویش فرمود: «عاجزترین مردم کسى است که از بدست آوردن دوست عاجز باشد»; "أَعْجَزُ النَّاسِ مَنْ عَجَزَ عَنِ اکْتِسَابِ الاِْخْوَانِ". در این باره حدیث معروفى دیگری از امیر مؤمنان على(علیه السلام) وارد شده است که خطاب به مردم فرمود: «إِنَّکُمْ لَنْ تَسَعُوا النَّاسَ بِأَمْوَالِکُمْ فَسَعُوهُمْ بِطَلاَقَةِ الْوَجْهِ وَحُسْنِ اللِّقَاءِ فَإِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ(صلى الله علیه وآله) یَقُولُ إِنَّکُمْ لَنْ تَسَعُوا النَّاسَ بِأَمْوَالِکُمْ فَسَعُوهُمْ بِأَخْلاَقِکُمْ; شما هرگز آن قدر اموال ندارید، تا مردم را باآن، دوست و یار و یاور خویش سازید، پس آنها را با خوشرویى و برخورد نیکو، به سوی خود جذب کنید. زیرا از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) شنیدم که می فرمود: شما نمى توانید خشنودى مردم را با اموال (محدودتان) به دست آورید بنابراین با اخلاق نیکتان خشنودى آنها را به دست آورید».(1) و در فراز دوم از این حکمت شریف می فرماید: «و از او عاجزتر، کسى است که دوستانى را که دارد از دست بدهد»; (وَأَعْجَزُ مِنْهُ مَنْ ضَیَّعَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ مِنْهُمْ). ضایع نمودن دوستان خوب، نهایت بی عرضگی و ناتوانی است،زیرا در بخش اول، ناتوان از بدست آوردن دوستان خوب بود، ولی در بخش دوم، تضییع و از دست دادن دوستان موجود است. ومسلم است که دومی (تضییع)، از اولی(عدم اکتساب)، اسف بار تر و نهایت عجز و ناتوانی وبی عرضه گی است. بنابراین کسى که دوستان خود را با بى مهرى یا بى اعتنایى و مانند آن از دست دهد، چنین کسی، از آنکه نتوانسته برای خود دوستی انتخاب کند، درمانده تر و ناتوان تر است. در حدیث دیگری ازامیر مؤمنان (ع) در غررالحکم مى خوانیم: مَنْ لا صَدیقَ لَهُ لا ذُخْرَ لَهُ:کسى که دوستی ندارد، هیچ ذخیره اى ندارد. (2) اصولاً دوستان خوب زینت انسانند. امام صادق(علیه السلام السلام) فرمود: «لِکُلِّ شَىْء حِلْیَةٌ وَحِلْیَةُ الرَّجُلِ أوِدّائُهُ; هرچیزى زینتى دارد و زینت انسان دوستان او هستند».(3)(4) پایان حکمت دوازدهم استاد یوسف شیخ رحمت الله علیه --------------------- ❇️ پانویس: (1). بحارالانوار، ج ۶۸، ص ۳۸۴، ح ۲۲. (2). غررالحکم، ح ۹۴۶۰. (3) بحار الانوار، ج۷۱، ص۱۷۶. (4). سنداین حکمت(12): از جمله کسانى که پیش از سیّد رضى"ره" این سخن حکمت آمیز را از امام على(علیه السلام) نقل کرده اند، ابوعلى قالى در ذیلِ کتاب الامالى است. ایشان جمله بالا را بدون هیچ گونه تغییرى از آن حضرت نقل کرده است و ابن ابى الحدید نیز آن را با تفاوتى در الحکم المنثوره نقل مى کند که نشان مى دهد از منبع دیگرى گرفته است. [مصادر نهج البلاغه، ج ۴، ص ۱۴]. در کتاب تمام نهج البلاغه این جمله حکمت آمیز را در لابه لاى نامه 31 که امیر المومنین( علیه السلام) برای فرزندش نوشته نقل کرده است.( تمام نهج تلبلاغه، ص ۹۵۶) 🌏 مجتمع اهل البیت علیهم السلام

🌴حکمتهای نهج البلاغه🌴 (ترجمه وشرح حکمت 13) قسمت اول ✅متن: وَ قَالَ (علیه السلام): إِذَا وَصَلَتْ إِلَيْكُمْ أَطْرَافُ النِّعَمِ، فَلَا تُنَفِّرُوا أَقْصَاهَا بِقِلَّةِ الشُّكْرِ. ✅ ترجمه: امام علی علیه السلام فرمود: هنگامی که ابتدای نعمت ها به شما واصل شد،انتهای آنها را با کمیِ شکر وسپاس، مَرَمانید. ------------------------------ 🔰تذکر: مطالبی که در بخش کلمات ، بین دو پرانتز نوشته می شود، جهت مطالعه علاقه مندان آشنا به ادبیات عرب است‌ ✅ کلمات: ♦️اذا: زمانی که، هنگامی که هرگاه (اذا: طرف زمان مستقبل و متضمن معنای شرط است. بر سر دو فعل در میآید، اولی را فعل شرط و دومی را جزای شرط گویند.) ♦️وَصَلَت: متصل شد، پیوند خورد. واصل شد. (وَصَلَت: فعل ماضی و مفرد مونث غائب است. مصدرش وصل است( هموزن نسل) بمعنای پیوند خوردن، متصل شدن.) (وَصَلْتُ: الَیْهِ (أَصِلُ) وُصُولًا. المصباح المنیر) ♦️اِلَیکُم: به شما. (الی: حرف جر است.الی وعلی و لدی هنگامی که به ضمیر متصل می‌شوند الف آنها به یاء تبدیل میشود: الیکم، علیکم، لدیکم. ولی اگر به اسم ظاهر متصل شوند الف آنها قلب نمی شود: الی، علی،لدی زید. ر ک السیوطی) (کُم: ضمیر متصل مجرور وجمع مذکر مخاطب است.) ♦️اطراف: ابتدا، آغاز. (جمع است و مفردش طَرَف است.) ♦️النِّعَم: نعمت ها. (نِعَم: جمع است و مفردش نِعمة است.) ♦️فَ: حرف ربط است. (الفاء المفردة: حرف مهمل... وترد على ثلاثة أوجه: أحدها: أن تكون عاطفة... والثاني: أن تكون رابطة للجواب... الثالث: أن تكون زائدة دخولها في الكلام كخروجها، وهذا لا يثبته سیبویه. معنی اللبیب ، ابن هشام الانصاری.) ♦️لا تُنَفِّرُوا: دور نسازید، فراری ندهید. (لا تُنَفِّرُوا: فعل نهی است، از باب تفعیل، و مصدرش، تنفیر است، بمعنای دورکردن، رمانیدن، فراری دادن. نَفَّرَ یُنَفِّر تَنفیر.) ♦️اقصی: ( انتها). ( وصف تفضیلی است.) ♦️ها:آن (ضمیر متصل مجرور و مفرد مونث غائب است. مرجعش جماعة مقدر است: جماعة الاطراف.) ♦️بِ:بسبب (باء از حروف جرّ است و دارای معانی متعدده است، ودر اینجا بمعنای سببیَّت است.) (الباء المفردة - حرف جر لأربعة عشر معنى: ... الرابع: السببية، نحو:إنكم ظلمتم أنفسَكم باتخاذكم العجلَ. فكلاًّ أخذنا بذنبه. ... مغنی اللبیب.) ♦️قِلَّة: کم بودن، قلیل بودن. ( این کلمه، مصدر است.) (وَ قَد قَّل الشئُ يَقِلُّ قلَِّةً. صحاح اللغه، الجوهری.) ♦️الشُّکر: شکر، سپاس گزاری. (شُکر: این کلمه، مصدر است.) ( شَكَرتُ الله: اعترفت بنعمته، فعلت ما يجب من فعل الطاعة وترك المعصية، ويتعدى في الأكثر باللام فيقال شكرت له شُكرا، وربما تعدي بنفسه فيقال شكرته، وأنكره الأصمعي في السعة. مجمع البحرین) پایان قسمت اول ---------------------- ❇️ منابع: -صحاح اللغه، الجوهری. -المصباح المنیر، الفیومی. -مجمع البحرین، الطریحی. -مغنی اللبیب ابن هشام النصاری. شرح ابن عقیل، عبدالله الله بن عقیل. -و...

🌴حکمتهای نهج البلاغه🌴 (ترجمه و شرح حکمت 13) قسمت دوم وَ قَالَ (علیه السلام): إِذَا وَصَلَتْ إِلَيْكُمْ أَطْرَافُ النِّعَمِ، فَلَا تُنَفِّرُوا أَقْصَاهَا بِقِلَّةِ الشُّكْرِ. تذکر: ترجمه و کلمات، در قسمت اول گذشت. ✅ بیان: امام علی(علیه السلام) در این سخن حکیمانه به نکته ای درباره آثار سوء کاهلی در شکر نعمت، اشاره مى کند و مى فرماید: «هنگامى که ابتدای نعمت ها به شما متصل شد، انتهای آنها را به واسطه کمىِ شکرو سپاس، از خود دور نسازید»; "إِذَا وَصَلَتْ إِلَیْکُمْ أَطْرَافُ النِّعَمِ فَلاَ تُنَفِّرُوا أَقْصَاهَا بِقِلَّةِ الشُّکْرِ". نعمت ها غالباً به صورت تدریجى بر انسان وارد مى شود و وظیفه انسان خردمند و هوشیار این است که به استقبال این نعمت ها برود و استقبال از آنها راهى جز شکرگزارى ندارد. و هرگاه با آغاز نعمت ها به شکر قلبى و زبانى و عملى بپردازد ادامه خواهند یافت و تا پایان نصیب انسان مى شوند. به تعبیر دیگر به گفته بعضى از شارحان نهج البلاغه، نعمت ها مانند گروه هاى پرندگان هستندکه وقتى تعدادى از آنها بر شاخه درختى نشستند بقیه تدریجا به دنبال آنها مى آیند و شاخه ها را پر مى کنند; ولى اگر گروه اول صداى ناهنجار و حرکت ناموزونى بشنوند یا ببینند فرار کرده و کوچ میکنند و بقیه هم به دنبال آنها مى روند. این سخن حکیمانه امام علی "علیه السلام". برگرفته از قرآن مجید است که مى فرماید: «"وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّکُمْ لَئِنْ شَکَرْتُمْ لاََزیدَنَّکُمْ وَلَئِنْ کَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابی لَشَدیدٌ"; و به خاطر بیاورید زمانى را که پروردگارتان اعلام داشت، سوگند یاد می کنم، اگر شکرگزارى کنید، محققا، (نعمت خود را) بر شما افزون خواهم کرد و اگر ناسپاسى کنید، بی تردید مجازاتم حتما شدید خواهد بود».(۱) خداوند درقرآن مجید، سرگذشت عبرت آموز قوم سبأ را نقل مى کند، همان قومی که خداوند نعمت های بسیار وافرى به آنها داد و فرمود: «(کُلُوا مِنْ رِزْقِ رَبِّکُمْ وَاشْکُرُوا لَهُ بَلْدَةٌ طَیِّبَةٌ وَرَبٌّ غَفُورٌ); ازروزى پروردگارتان بخورید و شکر او را به جا آورید; شهرى پاک و پاکیزه، و پروردگارى آمرزنده».(۲) ولى آنها کفران نعمت کردند، و بدین خاطر سد عظیمى که سبب آبادى کشور آنها شده بود بر اثر سیلاب و عوامل دیگر در هم شکست و تمام آبادى، باغ ها و مزارع آنها ویران شد، به گونه اى که نتوانستند در آنجا بمانند و به ناچار در اطراف، متفرق شدند. لذا قرآن مى افزاید: ذلِکَ جَزَیْناهُمْ بِما کَفَرُوا وَهَلْ نُجازی إِلاَّ الْکَفُورَ ; آن "ویرانی ونابودی نعمتها" بدین جهت بود که ما آنها(قوم سبأ) را بسبب کفرو ناسپاسی مجازاتشان کردیم. و آیا ما جز کفران کننده،کسی را مجازات می کنیم؟».(۳) همچنین روایات فراوانى درباره اهمیت شکر از رسول خدا (صلى الله علیه وآله) و جانشینان آن حضرت یعنی امامان معصوم(علیهم السلام)به دست ما رسیده که اهمیت این فضیلت را برای ما آشکار مى سازد. امام صادق(علیه السلام) می فرماید: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ أَنْعَمَ عَلَى قَوْم بِالْمَوَاهِبِ فَلَمْ یَشْکُرُوا فَصَارَتْ عَلَیْهِمْ وَبَالاً وَابْتَلَى قَوْماً بِالْمَصَائِبِ فَصَبَرُوا فَصَارَتْ عَلَیْهِمْ نِعْمَةً; بدرستی که خداوند عزوجل به گروهی از مردم نعمت داد، اما آنها شکرش را به جا نیاوردند، و آن موهبت ها، مایه وبالشان شد، و گروهى از مردم را به مصیبت هایی گرفتار کرد، و آنها شکیبایی ورزیدند، پس آن مصیبت ها برای آنها به نعمت ها مبدل گردید».(۴) لازم به ذکر است که مطابق روایات وارده، شکر سه مرحله دارد: ۱- قلبى که انسان در قلب خود، به نعمت هاى الهی معرفت پیدا کند ۲- زبانى، مانند الحمد لله و... ۳- شکر عملی، و آن بدین معناست که از نعمت هاى الهى درست بهره بردارى کند و اهداف این مواهب را در نظر بگیرد و به سوى آن اهداف حرکت کند; مثلا اگر خدا، هوش و استعدادی سرشار به او داده، از آن استفاده مثبت کند ودر در مسیر شیطنت استفاده نکند. و اگر او را مشمول موهبت آزادى کرده،از آن براى پیشرفت و تکامل بهره گیرد. نه در مسیر بى بند و بارى و گناه و فساد. همچنین است در مورد اعضاى بدن، مانند چشم، زبان، گوش و... که هر کدام موهبتى عظیم است. وهمچنین مال وثروت، فرزند، همسر، و نعمتهای بسیار دیگر، که هر کدام شکر قلبى، زبانى و عملى، لازم دارند. پایان حکمت سیزدهم استاد یوسف شیخ رحمت الله علیه ____ ❇️ پانویس: (۱). ابراهیم، آیه ۷. (۲). سبأ، آیه ۱۵. (۳). سبأ، آیه ۱۷. (۴). بحارالانوار، ج ۶۸،ص۳۱ 🌏 مجتمع اهل البیت علیهم السلام