🌴حکمتهای نهج البلاغه🌴 (حکمت 7) و قال (علیه السلام): وَ الصَّدَقَةُ دَوَاءٌ مُنْجِحٌ، وَ أَعْمَالُ الْعِبَادِ فِي عَاجِلِهِمْ نُصْبُ أَعْيُنِهِمْ فِي آجِلِهِمْ. ✅ ترجمه: امام علی علیه السلام فرمود: و صدقه دارویی نجات بخش است. و كردار بندگان در دنيای زود گذر، درآخرت پایدار جلوی چشمانشان جلوه گر است. -------------------------------- ✅ کلمات: ♦️وَ: و (حرف عطف است) ♦️الصَّدَقَة:  - صَدَقَة/ الجمع صَدَقَات: صدقه، عطا و بخششی که بقصد تقرب باشد. ♦️دَوَاء/ الجمع أَدْوِيَة: دارو، آنچه كه بيمارى را با آن درمان كنند؛ - «لِكُلِّ داءٍ دَوَاءُ»: براى هرگونه بيمارى داروئى هست. ♦️مُنْجِح/ الجمع مَنَاجِح و مَنَاجِيح: نجات بخش، نتیجه بخش،رهایی بخش. ♦️وَ: توضیحش گذشت. ♦️اعمال: عَمَل/ الجمع اَعْمَال: كار، عمل، کردار. ♦️العِبَاد: - عِبَاد : جمع عبد (بندگان) ♦️فی: در. (حرف جر است و مفید ظرفیت است.) ♦️عاجل: سریع، زود گذر. در این سخن، منظور دنیاست. ♦️هم: ایشان. (ضمیر متصل مجرور و جمع مذکرغائب است.) ♦️نُصب: وصف است، به معنای چیزی که نصب شده، "هذا نصب عینی" یعنی: این در برابر چشم من قرار دارد. ♦️اعین: عَيْن/ الجمع أَعْينُ و عُيُون و عِيُون و أَعْيَان، اين كلمه مؤنث است و بمعناى چشم مى باشد، حسّ ديدن. ♦️هم: توضیحش گذشت. ♦️فی: توضیحش گذشت. ♦️آجِل: با مهلت، ضد عاجل. در این سخن، منظور آخرت است. ♦️هم: توضیحش گذشت. ------------------------------ ✅ بیان: ♦️الصدقه: صدقه آنست که انسان، مالی را به قصد قربت در راه خدا انفاق کند، وهمین قصد قربت، فارق بین هدیه وصدقه است. بنابر این صدقه بدون قصد قربت، محقق نمی شود. صدقه بر دوقسم است، ۱-واجب، مانند زکات ۲- مستحب صدقه واجب، بر سادات حرام است. اما صدقه مستحب برای سادات ، جایز است. و همچنین در صدقه مستحب، در گیرنده فقر شرط نیست. صدقه نباید با منت و آزار همراه باشد، زیراکه ثواب آن را از بین می برد. مطابق روایات متعدده، صدقه آثار وبرکات فراوانی دارد، مانند، دفع انواع بلاها، مرگ بد و همچنین موجب جلب روزی می شود و غصب پروردگار را فرو می نشاند، وآثار متعدد دیگری که در مقاله صدقه که تدوین کرده ام این آثار وبرکات، ذکر شده است. واما در این سخن نورانی امام علی علیه السلام، ازصدقه به عنوان داروی نجات بخش یاد شده است، واین اثر در جامعه قابل لمس ومشاهده است، زیرا که اولاً در اجتماع موجب رفع ویا کاهش فقر درجامعه میشود، وفقر به نوبه خود یک بیماری است که کمر جامعه و افراد آن را می شکند.بگونه ای که در روایت وارد شده است : کاد الفقر ان یکون کفرا: یعنی نزدیک است که فقر سر از کفر در بیاورد. دوم اینکه برای خود فرد صدقه دهنده نیز داروی نجات بخش است. بیماری‌ها با صدقه درمان میشود. البته این منافاتی با مراجعه به طبیب و پزشک ندارد. بلکه خدای مهربان بدین وسیله، شفا را در دستان پزشک قرار می دهد. ودیگر اینکه انسان خیِّر ونیکوکار، هنگام گرفتاری های دیگر، مورد عطوفت ومهربانی خلق وخالق قرار خواهد گرفت. بقول شاعر: تو نیکی میکن و در دجله انداز که ایزد در بیابابانت دهد باز. وبیابان هم دو جا است، یکی بیابان دنیا، ودیگری بیابان محشر. خداوند در قرآن، به انفاق کنندگان فی سبیل الله وعده بهتر از آنچه داده اند( فله خیر منها) ، ده برابر(فله عشر امثالها)، هفتصد برابر وبیشتر داده است.(مَثَلُ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ ۗ وَاللَّهُ يُضَاعِفُ لِمَنْ يَشَاءُ ۗ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ.[بقره، آیه ۲۶۱] ترجمه: مَثَل [صدقات‌] كسانى كه اموال خود را در راه خدا انفاق مى‌كنند همانند دانه‌اى است كه هفت خوشه بروياند كه در هر خوشه‌اى صد دانه باشد؛ و خداوند براى هر كس كه بخواهد،"آن را"چند برابر مى‌كند، و خداوند گشايشگر داناست.) ♦️اعمال العباد( اعمال بندگان): بخش دوم کلام امیر المومنین علیه السلام: "واعمال العباد نصب اعینهم؛ اعمال بندگان در مقابل چشمان آنها نمایان می شود". اشاره به تجسم اعمال انسانها در قیامت دارد. منظور از تجسم اعمال این است که اعمال نیک و بد، در روز قیامت به صورت مناسب حسى درمى آید. مثلا نماز در قیافه یک انسان زیبا و صالح و ظلم و ستم به صورت دودى سیاه و خفقان آور مجسم مى شود و انسان ها نظاره گر تجسم اعمال خود خواهند بود. در قرآن مجید نیز آیاتی وجود دارد که ظاهر آن تجسم اعمال است مانند آنچه در سوره «زلزال» آمده است: يَوْمَئِذٍ يَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتَاتًا لِيُرَوْا أَعْمَالَهُمْ(۶)؛ در آن روز مردم بصورت گروه‌های پراکنده (از قبرها) خارج می‌شوند تا اعمالشان به آنها نشان داده شود! فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّة خَیْراً یَرَهُ (۷) وَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّة شَرًّا یَرَهُ(۸); پس هرکس هموزن ذره اى

کار نیک کند آن را مى بیند. و هرکس هموزن ذره ای کار بد کند آن را خواهد دید. استاد یوسف شیخ رحمت الله علیه

🌴حکمتهای نهج البلاغه🌴 (حکمت 8) قسمت اول وَ قالَ (علیه السلامُ): اعْجَبُوا لِهَذَا الْإِنْسَانِ يَنْظُرُ بِشَحْمٍ وَ يَتَكَلَّمُ بِلَحْمٍ وَ يَسْمَعُ بِعَظْمٍ وَ يَتَنَفَّسُ مِنْ خَرْمٍ. ✅ ترجمه: امام علی علیه السلام فرمود: از این انسان، شگفتی نمایید، با پاره اى «پى» نگاه میکند، و با «قطعه گوشتی» سخن مى گويد، و با «استخوانی» مى شنود، و از «شكافى» نفس مى كشد.* -------------------------- ✅ کلمات: ♦️اِعجَبُوا:شگفتی نمایید ، تعجب نمایید. (فعل امر حاضراست از:عَجِبَ یَعجَبُ عَجَباً) ♦️لِ: بمعنای"از"، یا بمعنای "برای". ( ازحروف جرّ است.) ♦️هذا: این. ه : حرف تنبیه و توجه دادن است. ♦️ذا: اسم اشاره به مذکر حاضر است.) ♦️الانسان: انسان، بشر، آدمی. (انسان یا از ریشه "ن س ی" است بر وزن "اِفعان" بمعنای فراموشی. زیرا انسان در گذر زمان، حوادث و وقایع را فراموش می کند، ویا از ریشه "ا ن س" است بر وزن فِعلان که در این صورت یا بمعنای الفت گرفتن است زیرا انسان موجودی اجتماعی است وبا همنوع خویش الفت می گیرد،و یا بمعنای دیدن و رؤیت کردن است در مقابل جن که مستور است.) ♦️یَنظُرُ: نگاه می کند - می بیند. (فعل مضارع است. نَظَرَ یَنظُرُ نَظَراً.) ♦️بِ: باء در بشحم و بلحم و بعظم برای استعانت است. مانند باء در کتبت بالقلم،یعنی بوسیله قلم نوشتم. ♦️شَحْم:اسم است، بمعنای پيه يا چربى گوشت. ♦️وَ : و (واو در مواضع سه گانه حرف ربط و عطف است. وبرای مطلق جمع است، بدون افاده ترتیب و مهلت. برخلاف فاء عاطفه که در آن ترتیب وجود دارد، وبخلاف ثُمَّ عاطفه که در آن ترتیب ومهلت وجود دارد.) ♦️یَتَکَلَّمُ: سخن می گوید. (فعل مضارع است از: تَکَلَّمَ یَتَکَلَّمُ تَکَلُّماً) ♦️لَحْم: اسم است، به معنای گوشت . ♦️یَسمَعُ : می شنود. (فعل مضارع است از: سَمِعَ یَسمَعُ سَمعاً) ♦️عَظْم: اسم است به معنی استخوان. ♦️یتنفس: نفس می کشد. (فعل مضارع است از: تَنَفَّسَ یَتَنَفَّسُ تَنَفُّساً.) ♦️مِن: از. (حرف جَرّ است.) ♦️خَرْم:اسم است به معنای سوراخ، شکاف. ------------------------- ✅ بیان: ♦️ شگفتى هاى خلقت انسان: امام علی(علیه السلام) در این سخن حکمت آمیز خود اشارات لطیفى به عظمت آفرینش انسان و تدبیر عظیم خداوند در خلقت بشر مى کند وبر این معنا تکیه می کند که یکى از ویژگى هاى خلقت خداوند توانا خَلق عضوهای کوچک شگفت آور در انسان است. وبه چهارمورد از شگفتى هاى آفرینش انسان اشاره مى کند: ♦️۱-چشم: نخست مى فرماید: «از این انسان اظهار شگفتی کنید که با یک قطعه پیه مى بیند»; "اعْجَبُوا لِهَذَا الاِْنْسَانِ یَنْظُرُ بِشَحْم". مى دانیم بافت هاى بدن انسان عمدتا از گوشتی تشکیل شده که استخوان ها آن را برپا مى دارد; ولى چشم در واقع یک قطعه پیه شفاف است که ساختمان بسیار عجیب و دقیقى دارد واز هفت طبقه که روى هم قرار گرفته اند و سه ماده سیال و شفّاف که در میان آنها قرار دارند تشکیل شده و یک دنیا نظم و حساب بر آن حاکم است. بگونه ای که دقیق ترین وسایل فیلم بردارى قدرت چشم را ندارند، زیرا بدون این که نیاز به این داشته باشد که فیلمى در آن بگذارند اغلب، هفتاد یا هشتاد سال کار فیلم بردارى خود را انجام مى دهد و تمام فیلم هاى او سه بعدى است و در آنِ واحد مى تواند خود را بر دُور و نزدیک منطبق سازد و در جهات چهارگانه با سرعت حرکت مى کند بى آنکه نیاز به تنظیم کردن داشته باشد. از عجایب چشم این که به طور خودکار خود را براى عکس بردارى از صحنه هاى مختلف آماده مى کند; در جایى که نور زیاد باشد مردمک چشم به سرعت تنگ مى شود تا نور کمترى وارد شود نه چشم آسیب ببیند و نه عکس بردارى خراب شود. و در جایى که کم باشد مردمک چشم فراخ مى شود تا نور بیشترى را وارد چشم کند. به هنگام عکس بردارى از صحنه هاى دور و نزدیک عدسى چشم به وسیله عضلاتِ بسیار ظریفى که در اطراف آن قرار دارد گاه کشیده مى شود تا صحنه هاى دور را کاملاً تصویر بردارى کند و گاه رها مى شود تا عدسى قطور گشته و براى صحنه هاى نزدیک آماده باشد. بسیار شده است که ناگهان در شب تاریک چراغ ها خاموش مى شود، وقتى به اطراف نگاه مى کنیم هیچ چیز را نمى بینیم; ولى پس از چند لحظه چشم خود را بر آن تطبیق مى کند و کم کم اشیاى اطراف خود را مى بینیم و راه رفت و آمد خود را پیدا مى کنیم. از شگفتى هاى دیگر این که همه ذراتِ چشم موجودات زنده اى هستند و باید تغذیه شوند و تغذیه از طریق خون صورت مى گیرد و اگر خون به همان شکلى که وارد اعضا مى شود وارد چشم بشود همه جا در نظر ما تاریک مى گردد ولى آفریدگار جهان پیش از آنکه خون وارد یاخته هاى چشم شود آن را چنان تصفیه و زلال مى سازد که کمترین رنگى از خود نشان نمى دهد. از دیگر عجایب چشم این است که دائماً به وسیله چشمه هاى بسیار کوچکِ اشک و حرکت پلک ها نرم و مرطوب نگهدارى مى شود که اگر

نباشد، چشم می خشکد و کارآیى خود را از دست می  دهد. چشمه هاى اشک این آب زلال را تدریجاً روى چشم مى فرستد و از مجراى دیگرى که به منزله فاضلاب است عبور مى کند و به داخل حلق مى ریزد و به هنگام گریه فعالیت این چشمه ها به صورت خودکار فزونى مى یابد. اشک چشم از بیش از بیست ماده ترکیب شده که براى تغذیه چشم و شست و شو و ضد عفونى کردن آن کاملاً مؤثر است و اگر بشر بتواند ماده اى مانند اشک چشم بسازد به گفته بعضى یک غذاى کامل مقوى خواهد بود و اشک هاى مصنوعى که امروز ساخته اند هیچ کدام به پاى اشک چشم نمى رسند. شگفتى هاى ساختمان چشم بیش از آن است که در یک کتاب بگنجد. و از اینجا به عظمت کلام امیر المومنین(ع) در این سخن حکیمانه مى توان پى برد که  فرمود: «انسان با یک قطعه چربى"کوچک این همه صحنه ها را" می ببیند». قرآن مجید نیز در سوره بلد (آیات ۸و ۹) به آفرینش چشم  و زبان ولب در مسئله خدا شناسى اشاره کرده و می  فرماید: «(أَلَمْ نَجْعَلْ لَهُ عَیْنَیْنِ وَلِساناً وَشَفَتَینِ ); آیا براى او" یعنی انسان" دو چشم ویک زبان و دو لب قرار ندادیم؟». پایان قسمت اول استاد یوسف شیخ رحمت الله علیه ‌‌‌

🌴حکمتهای نهج البلاغه🌴 (حکمت 8: قسمت دوم) ✅ دنباله بیانِ شگفتى هاى خلقت انسان: ۲- زبان: آن گاه امام علی علیه السلام دومین شگفتى وجود انسان را بیان می فرماید :《وَیَتَکَلَّمُ بِلَحْم: وبا قطعه گوشتی سخن می گوید.》 با این که سخن گفتن براى ما کار بسیار ساده اى به نظر مى رسد که حتى از کودکى با آن آشنا بوده ایم ولى اگر دقّت کنیم، کار بسیار پیچیده اى است. به هنگام اداى یک جمله زبان باید به سرعت روى مخارج متعدد حروف بچرخد و مخرج لازم را مثلا براى حرف «ز» انتخاب کند و بلافاصله به سراغ حرف «ب» برود و آنگاه آرام بگیرد و اجازه دهد حرف «الف» از فضاى دهان پخش شود. بلافاصله روى مخرج «نون» قرار گیرد تا واژه زبان تلفظ شود. حال فکر کنید براى خواندن یک مقاله یا بیان یک سخنرانى، این زبان چه جولانى باید در درون دهان داشته باشد که مسلسل وار جاى خود را تغییر دهد که اگر دیر بجنبد کلمه غلطى بر زبان جارى مى شود. و جالب این است که چنان این جابجایى عادت انسان مى شود که گویى به صورت خودکار در آمده است. انسان مى تواند هر حادثه ازعالم هستى را با همین قطعه گوشت بسیار ساده ادا کند. قابل توجه این که صدها وبلکه هزاران زبان و گویش براى تکلم در دنیا وجود دارد و همه انسانها می توانند با حرکات زبان، مقاصد خود را بیان کنند. از آنجا که اگر این زبان دائماً تر و تازه نباشد نمى تواند چنین حرکات سریعى از خود نشان بدهد خداوند چشمه هایی جوشان در زیر زبان و دهان انسان قرار داده است که مرتباً بزاق تراوش مى کنند و زبان را نرم و فعال نگه مى دارند. بدین جهت به هنگام تشنگى شدید و کم شدن آب دهان، مشاهده می کنید که انسان به زحمت سخن مى گوید. نکته مهم در مسئله سخن گفتن این است که مطالبى را که انسان مى خواهد براى دیگران بیان کند نخست به صورت کلى در روح و مغزش حاضر مى کندو بعد کلمات را براى اداى آن انتخاب مى نماید. سپس به زبان فرمان می دهد تا با استفاده از مخارج حروف، کلمات را تنظیم کند و سپس جمله ها را آماده سازد تا دیگران از مقاصد دورنى او آگاه شوند. حال فکر کنید یک کودک پنج ساله شیرین زبان هنگامى که مى خواهد سخن بگوید تمام این مراحل پیچیده و بسیار حساس را طى مى کند تا مقصود خود را به دیگران برساند. پایان قسمت دوم استاد یوسف شیخ رحمت الله علیه 🌏 مجتمع اهل البیت علیهم السلام

🌴حکمتهای نهج البلاغه🌴 (حکمت 8 : قسمت سوم) ❇️۳- حس شنوایی  امام علی علیه السلام در  سومین جمله از این سخن حکیمانه،در بیان شگفتی حسّ شنوایى انسان می  فرماید: «وَیَسْمَعُ بِعَظْم؛ و با استخوانی می شنود. در تفسیر «عظم: استخوان» بسیارى از شارحان نهج البلاغه به واسطه عدم آشنایى با تشریح بدن انسان و یا عدم پیشرفت این علم در عصرخود، دچار مشکل شده  اند. در حالى که در عصر جدید که این علم پیشرفت کرده است ما به خوبى منظور امام علی(علیه السلام) را می فهمیم؛امواج صوتى از مجارى گوش وارد شده و در آن پیچ و خم، تعدیل مى شود. سپس به پرده گوش مى رسد. در پشت این پرده دو استخوان ظریف به نام استخوان هاى چکشى و سندانى وجود دارد که بى شباهت به چکش و سندان نیست. دسته استخوان چکشى به پرده صماخ متکى است و از ارتعاش آن به حرکت در مى آید. "دانشمندان مى گویند: علاوه بر دو استخوان چکشى و سندانى، استخوان دیگرى به نام استخوان رکابى نیز هست که آن نیز نقش مؤثرى در شنوایى دارد." این دو استخوان به حرکت در مى آیند.و عصبى که در پشت آنهاست، از این حرکت متأثر شده، پیام را به مغز منتقل مى کند. و انسان، کلمات و حروفى را که دریافته و با آنچه قبلاً آموخته تطبیق مى دهد. و مفاهیم سخنان را درمى یابد. و گاه زیر و بمِ ارتعاشِ صوتى و شدت و ضعفِ آن، پیام هاى خاصى با خود همراه دارد که آن را نیز درک مى کند.مثلاً پیامى که با یک ناله ممتد و یا یک فریاد بلند همراه است، از طریق این مجرا و این استخوان به درون روح و جان انسان منتقل مى شود. این نکته نیز حائز اهمّیّت است که بخش مهمى از تعادل بدن انسان به هنگام ایستادن و راه رفتن، به وسیله گوش تأمین مى شود، لذا بعضى از بیماری  هاى گوش سبب مى شود که انسان حالت سرگیجه به خود بگیرد و قدرت بر حفظ تعادل خویش نداشته باشد. ❇️۴- مجرای تنفس و حس بویائی: امام علی(علیه السلام) در چهارمین جمله که آخرین فراز این گفتار حکیمانه است مى فرماید: «و (شگفتا  که) انسان از شکافى تنفس مى کند»; (وَیَتَنَفَّسُ مِنْ خَرْم). منظور از شکاف، همان شکاف دوگانه بینى است که نفس کشیدن انسان غالباً در بیدارى و خواب به وسیله آن انجام مى شود. هرچند گاه به وسیله دهان نیز تنفس می کند مى کند; ولى دهان مجراى اصلى نیست و تنفس از طریق دهان، گاه آثار نامطلوبى دارد; مخصوصاً در هواى سرد ممکن است به ریه ها آسیب برساند. در حالى که از طریق بینى هواى سرد تدریجاً گرم مى شود و به داخل ریه ها مى رسد. شایان توجه این که این شکاف داراى موهایى است که گرد و غبار را مى گیرند و در مایه لزجى که از بالا ترشح مى شود، به صورت آب بینى در می آیند تا انسان بتواند آن را به خارج منتقل کند. همچنین خداوند در این شکاف ساده یکى از مهم ترین حواس انسان یعنى حس بویایى را خلق کرده که یکی از ابزاری است که انسان مى تواند خود را از خطرات حفظ کند یا مطلوب خود را به دست آورد. همان گونه که در زبان، حس ذائقه و چشیدن را قرار داده است که بازرس و مراقب بسیار خوبى جهت تشخیص غذاهاى سالم از ناسالم است. خداى متعال وسعت این شکاف را دقیقاً به اندازه نیاز براى تنفس قرار داده است; اگر تنگ تر بود انسان به تنگى نفس دچار مى شد و اگر گشادتر بود ممکن بود فزونى هوا به ریه آسیب برساند. پایان حکمت هشتم استاد یوسف شیخ رحمت الله علیه 🌏 مجتمع اهل البیت علیهم السلام

🌴حکمتهای نهج البلاغه🌴 (حکمت 9) وَ قَالَ (علیه السلام): إِذَا أَقْبَلَتِ الدُّنْيَا عَلَى أَحَدٍ، أَعَارَتْهُ مَحَاسِنَ غَيْرِهِ، وَ إِذَا أَدْبَرَتْ عَنْهُ، سَلَبَتْهُ مَحَاسِنَ نَفْسِه. ✅ ترجمه: امام علی علیه السلام فرمود: هنگامی که دنيا به كسى روى آورد، نيكى هاى ديگران را به او عاريت دهد، و چون از او روى گرداند خوبى هاى او را "نيز" از او سلب می کند. ----------------------------- تذکر: مطالبی که در بخش کلمات، بین دو پرانتز نوشته می‌شود جهت مطالعه آشنایان به ادبیات عرب است. ✅ کلمات: ♦️اذا: زمانی که، هنگامی که. (اذا ظرف زمان مستقبل است و متضمن معنای شرط است. و هرگاه بر فعل ماضی داخل شود معنی ماضی را به مستقبل تبدیل می‌کند.) ♦️اقبَلت: روی آورد. ( اقبَل یُقبِلُ اِقبال فهو مُقبِل) ♦️ الدُّنیا: نزدیک تر، این واژه مقابل آخرت است. (دنا منه و الیه- یدنو- دُنُوَّاً فهو الدَّانی. دنیا افعل التفضیل و مونث است و مذکرش الادنی است). ♦️علی: بر ( علی از حروف جرّ است.) ♦️أَحَد: یک، یکی  (أَحَد: المؤنث إِحدى،/ الجمع آحَاد. «احدُهم»: يكى از آنها.) ♦️اعارت: عاریت می دهد او را. ( اعار- یعیر- اعارةً) ♦️هُ: او را. (هُ ضمیر متصل منصوب و مفرد مدکر غائب است.) ♦️مَحَاسِن: جمعِ (حُسْن) است، خوبیها، زيبائيها، صفات نيك. ♦️غَيْر/ الجمع أَغْيار: ديگرى، ديگران. (واژه غیر، اسمی است که غالباً به مابعد خود اضافه می‌شود و وصف نکره ومعرفه واقع می شود، زیرا هیچگاه از ابهام بیرون نمی آید.) ♦️أَدْبَرَت: پشت کرد -روی برگرداند. (أَدْبَرَ- یُدبِرُ- اِدبار) ♦️عنه: از او. (عنه، جار ومجرور است.) ♦️سَلَبَت: سلب می کند، می رباید. (سَلَبتُهُ ثوبَه سَلباً، مِن بابِ قَتَلَ: أخذتُ الثوبَ منه، فهو سليب ومسلوب. المصباح المنیر للفیومی.) ♦️ نفسِه: خودش. (النفس أنثى أن أريد بها الروح. وإن أريد الشخص فمذكر، وجمعها أنفس ونفوس. مجع البحرین للطریحی)

امام علی علیه السلام در اين سخن عبرت آموز، به دگرگونى حال مردم در برابر کسانى که دنيا به آنها روى مى آورد يا روی گردان می شود اشاره کرده مى فرمايد: «هنگامى که دنيا به کسى روى آورد نيکى هاى ديگران را به او عاريت مى دهد و هنگامى که دنيا به کسى پشت نماید، نيکى هاى آن شخص را نيز از او سلب مى کند»; (إِذَا أَقْبَلَتِ الدُّنْيَا عَلَى أَحَد أَعَارَتْهُ مَحَاسِنَ غَيْرِهِ، وَإِذَا أَدْبَرَتْ عَنْهُ سَلَبَتْهُ مَحَاسِنَ نَفْسِهِ). اين يک واقعيت است که شواهدتاريخى فراوانی دارد; هنگامى که انسان هايى چه در امر حکومت و سياست و چه در امور اجتماعى و اقتصادى و چه در علوم و دانش ها مشهور و معروف مى شدند، بسيارى از کارهاى خوبى را که ديگران انجام داده بودند به آنها نسبت مى دادند. و بعکس هنگامی که به هر دلیلی آن شهرت از آنها سلب می شد، فضیلت های واقعی آنها را نیز انکار می کردند. ابن ابى الحديد در شرح نهج البلاغه مى نویسد: بسيارى از اشعار خوب را ديده ايم که چون گوينده اش ناشناخته بود از او نفى مى کردند و به افراد مشهور در شعر نسبت مى دادند، بلکه کتاب هايى در فنون و علوم از اشخاص غير مشهور وجود داشته که آن را به صاحبان نبوغ و شهرت نسبت داده اند. نيز اشاره به داستان «جعفر برمکى» مى کند که در آن زمان که مورد قبول «هارون الرشيد» بود و اسم و شهرتش در همه جا پيچيده بود، هارون او را در کياست، سخاوت، فصاحت و مانند آن از برترين هاى روزگار مى شمرد; در فصاحت برتر از «قُسّ بن ساعده»، در سياست بالاتر از «عمر بن خطاب»، در جمال زيباتر از «مصعب بن زبير»، در عفت پاکدامن تر از يوسف و..." در حالی که در بسیاری از این صفات غلوّ می کرد و دروغ و دَغَل می بافت.ولى هنگامى که نظرش درباره او تغييرکرد. حتی صفاتى را هم که جعفر داشت مورد انکار قرار داد.(1) چرا چنين است؟ دليل آن چند چيز است: نخست اين که متملقان، مداحان، صاحبان زر و زور وتصویر و ... براى رسيدن به اهداف خویش، دروغ هاى زيادى به هم مى بافند و به آنها نسبت مى دهند و زبان به زبان نقل مى شود، کم کم اقشار ساده لوح باور می کنند که واقعيتى در کار است و به عکس، افراد و صنوف مذکور، بخت برگشتگانی را که دنیا به آنان پشت میکند، و نسبت به آنها حسادت وکینه دارند و به هنگام شهرت و قدرت آنها نمى توانند چيزى درباره آنها بگويند وقتى قدرتشان از دست رفت هر نسبت ناروايى را به آنان مى دهند و فضائل شان را نفی می کنند. مضافاً بر که يکى از صفاتى که در بسيارى از افراد به طور طبيعى ديده مى شود قهرمان سازى است; سعى دارند کسانى را به عنوان قهرمان در فنون و علوم و مسائل مختلف به جهان عرضه کنند و همين امر سبب مى شود که محاسن ديگران را به حساب آنان بگذارند. به يقين يک جمعيت مؤمن و سالم و با انصاف از اين افراط وتفریطها بر کنارند واقبال و ادبار دنيا نسبت به افراد در نظر آنها تأثيرگذار نيست. هميشه حق را می بینند، حق را مى گويندو تنها از حق طرفدارى مى کنند. استاد یوسف شیخ رحمت الله علیه --------------------------- ❇️ پانویس: (1). شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج ۱۸، ص ۱۸. (2). سند این حکمت: صاحب کتاب مصادر نهج البلاغه از «مسعودى» نقل مى کند: «ضرار بن ضمرة» که از یاران نزدیک على(علیه السلام) بود روزى بر معاویه وارد شد. معاویه از او خواست تا اوصاف على(علیه السلام) را برایش شرح دهد او نیز اوصافى از آن حضرت را بر شمرد (همان چیزى که در حکمت 77 خواهد آمد) آن گاه معاویه گفت: بیشتر بگو. او نیز جمله هاى دیگرى درباره آن حضرت نقل کرد از جمله گفت: «وَسَمِعْتُهُ یَقُولُ ذاتَ یَوْم إنَّ هذِهِ الدُّنْیا إذا أقْبَلَتْ...»[مسعودى قبل از سیّد رضى مى زیسته است] بعد از سیّد رضى نیز قاضى قضاعى در کتاب دستور معالم الحکم و آمُدى در غررالحکم و نویسنده الآداب در کتاب خود این جمله را با تفاوت هایى نقل کرده اند"که نشان مى دهد از منبع دیگرى گرفته اند".(مصادر نهج البلاغه، ج ۴، ص ۱۱ و ۱۲). این حکمت در تحف العقول که قبل از نهج البلاغه تألیف شده است نیز با تفاوتى در ضمن کلمات قصارامام علی (علیه السلام) آمده است. (تحف العقول، ص ۳۸۲). 🌏 مجتمع اهل البیت علیهم السلام