قرآن کریم، به هنگام نکوهش از قوم یهود و ذکر اعمال زشت آنان می‌فرماید: «...وَ أَکْلِهِمْ أَمْوالَ النَّاسِ بِالْباطِلِ...» «آنان در اموال مردم بدون مجوز و به ناحق تصرف می‌کردند.» (سوره نساء، آیه 161) ناگفته پیداست که مراد از اکل و خوردن، در این آیه کنایه از هرگونه تصرف است خواه به صورت خوردن معمولی باشد یا پوشیدن و یا سکونت و یا غیر آن و چنین تعبیری در زبان فارسی نیز رایج است. بنابراین، هرگونه تجاوز، تقلب، غش، معاملات ربوی، رشوه، خرید و فروش اجناسی که فایده منطقی و عقلانی در آنها نباشد، خرید و فروش وسایل فساد و گناه، در تحت این قانون کلی قرار دارند.

حضرت علی ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید: «اَمّا الظّلم الّذی لا یُترکُ، فَظلمُ العباد بَعضُهُم بعضاً» «امّا ظلمی که بخشوده نمی‌شود ظلمی است که بعضی از بندگان خدا بر بعض دیگر می‌کنند.» (نهج البلاغه، خطبه 175

و در روایت دیگری آن حضرت حتی ادای حق الناس را از حق الله مهم‌تر دانسته و می‌فرماید: «جَعلَ الله سُبحانه حُقوقُ عبادِهِ مُقدّمةً علَی حُقُوقهِ فَمنْ قامَ بِحقُوقُ عبادالله کانَ ذلک مؤدّیاً الی القیامِ بِحقوقِ الله»«خداوند حقوق بندگانش را مقدم بر حقوق خود قرار داده و کسی که حقوق بندگانش را رعایت کند حقوق الهی را نیز رعایت خواهد کرد.» (محمدی ری شهری، میزان الحکمة، ج 2، ص 480)

تبعات و آثار رعایت نکردن حق‌الناس رعایت نکردن حق‌الناس آثار و تبعاتی برای انسان دارد. در حدیث آمده است تمام گناهان انسان با توبه بخشیده می‌شوند غیر از حق‌الناس. یعنی کسانی که حق دیگران بر گردن آنها مانده است جز با ادای حق دیگران یا رضایت گرفتن از آن اشخاص گناهان بخشوده نمی‌شود. حتی اگر انسان روزه‌های زیاد بگیرد یا تمام عمرش نماز شب بخواند، هیچ تأثیری در گناه ظلم بر دیگران ندارد.

همانطور که در ابتدا هم گفتیم در حدیث داریم که با اولین قطره خون شهید همه گناهانش بخشیده می‌شود غیر از حقوق مردم و این نشان دهنده اهمیت حق دیگران است که حتی با شهادت که بالاترین فضیلت ممکن هست، گناه ظلم بر حق دیگران بخشیده نمی‌شود.

ظلم در حق مردم از مواردی است که انسان در همین دنیا آثار شومش را در قالب انواع بلاها و بیماری‌ها و گرفتاری‌های زندگی خواهد دید و در واقع ظلم به دیگران و رعایت نکردن حقوق مردم، هم در این دنیا ما را گرفتار بلا خواهد کرد و هم در آخرت به عذاب الهی دچار خواهد نمود.

آیت الله جاودان استاد اخلاق با بیان اینکه خداوند از حق الناس نمی‌گذرد، گفت: انسان همواره باید مراقب اعمال و رفتار خود باشد.

انسان آمال و آرزوهایی دارد که ممکن است برخی به بعضی از آروزهای دنیوی خودشان برسند و عده‌ای نرسند. اما یک سری افراد مؤمن هستند که آروزهای معنوی دارند مثلاً می‌خواهند همانند جناب سلمان شوند یا بتوانند آگاه به عالم غیب بوده و طی الارض باشند.

بعضی برای رسیدن به آرزوهای معنوی به انجام برخی اعمال مانند قرائت بعضی سوره‌ها مانند سوره توحید مداومت داشته باشند، البته این کار سخت و طاقت فرسایی است و چون فرد نمی‌داند تا چه زمانی باید اهل مداومت باشد بعضاً خسته می‌شود و آن را ترک می‌کند.

اگر انسان به مقام طی الارض بودن برسد به چه چیزی رسیده است؟ پاسخ داد: یکی از بزرگان فرمود مهم آن است که انسان در تمام طول عمرش یک نماز صبح قضا نداشته باشد این بزرگترین کرامت بوده و مورد رضای الهی محسوب می‌شود نه اینکه از غیب مطلع شود و به دیگران خبر دهد.

خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: ما به بلعم باعورا آیاتی داده بودیم، در حالی که او با گناهی که انجام داد آن را همانند پوستی از تن درآورد؛ گناهی که او انجام داد بسیار بزرگ بود و در برابر ولی زمان خویش ایستاد. وی افزود: همچنین در آیات دیگری آمده نه آروزی های شما به جایی می‌رسد نه آرزوهای اهل کتاب؛ یهودیان آرزوهای فراوانی دارند برای مثال آنان تصور می‌کنند یهودی بیش از دو روز در جهنم باقی نمی‌ماند و خداوند بهشت را برای او خلق کرده است. آیت الله حق شناس (ره) همواره می‌فرمودند سعی و تلاشی در خور آخرت باید صورت بپذیرد تا انسان به سعادت و کرامت برسد.

مؤمن و قرائت قرآن آیت الله جاودان با اشاره به اینکه مؤمن اهل قرائت قرآن کریم است، ابراز کرد: توصیه شده انسان حداقل روزی یک حزب قرآن کریم بخواند و اهل انجام تعقیبات باشد تا بتواند به مراتب و درجاتی برسد. نماز و عبادت انسان باید با حضور قلب و خالصانه برای خداوند انجام شود تا وزن داشته باشد در غیر این صورت معلوم نیست چه مقدار از عبادت آدمی مورد قبول قرار گیرد. استاد حوزه علمیه ادامه داد: گاهی اوقات یک دل شکستن و یا ناسزا گفتن سبب می‌شود ثواب عمل خیر انسان را به کسی بدهند که حق او ضایع شده است. حق‌الناس نزد خداوند بسیار محترم بوده و کسی نمی‌تواند به داد فردی که حق‌الناس را ضایع کرده برسد. گاهی یک نگاه به نامحرم سبب می‌شود شش ماه شهادت یک شهید را به تأخیر بیاندازد.