[يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ وَ اشْكُرُوا لِلَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ] «9».
اى اهل ايمان! از انواع ميوهها و خوردنىهاى پاكيزهاى كه روزى شما كردهايم بخوريد و خدا را سپاس گزاريد، اگر فقط او را مىپرستيد.
۵ مرداد
[وَ اللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً وَ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَزْواجِكُمْ بَنِينَ وَ حَفَدَةً وَ رَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ أَ فَبِالْباطِلِ يُؤْمِنُونَ وَ بِنِعْمَتِ اللَّهِ هُمْ يَكْفُرُونَ] «10».
و خدا براى شما همسرانى از جنس خودتان قرار داد و از همسرانتان، فرزندان و نوادگانى پديد آورد و از نعمت هاى پاكيزه و دلپذير به شما روزى داد، [با اين همه لطف و رحمت] آيا به باطل ايمان مىآورند و نعمت هاى خدا را ناسپاسى مىكنند؟!
۵ مرداد
[وَ لَقَدْ كَرَّمْنا بَنِي آدَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلى كَثِيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضِيلًا] «11».
به يقين فرزندان آدم را كرامت داديم و آنان را در خشكى و دريا [بر مركبهايى كه در اختيارشان گذاشتيم] سوار كرديم و به آنان از نعمت هاى پاكيزه روزى بخشيديم، وآنان را بر بسيارى از آفريدههاى خود برترى كامل داديم.
۵ مرداد
[يا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّباتِ وَ اعْمَلُوا صالِحاً إِنِّي بِما تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ] «12».
اى پيامبران! از خوردنىهاى پاكيزه بخوريد و كار شايسته انجام دهيد؛ مسلماً من به آنچه انجام مىدهيد، دانايم.
۵ مرداد
[يا أَيُّهَا النَّاسُ كُلُوا مِمَّا فِي الْأَرْضِ حَلالًا طَيِّباً وَ لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّيْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبِينٌ] «13».
اى مردم! از آنچه [از انواع ميوهها و خوردنىها] در زمين حلال و پاكيزه است بخوريد و از گامهاى شيطان پيروى نكنيد؛ زيرا او نسبت به شما دشمنى آشكار است.
۵ مرداد
[وَ كُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ حَلالًا طَيِّباً وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي أَنْتُمْ بِهِ مُؤْمِنُونَ] «14».
و از نعمت هاى حلال و پاكيزهاى كه خدا روزى شما فرموده بخوريد و از خدايى كه به او ايمان داريد، پروا كنيد.
۵ مرداد
اكتفا به مال حلال واقعيّتى است كه قرآن مجيد و روايات به آن دستور دادهاند و چه نيكو است كه انسان در اين چند روزه محدود زندگى، خود را از حرام حفظ كند و آنچه را از حلال به دست مىآورد، به اندازه حاجتش خرج كرده، بقيّه را با خداى خود از طريق صدقات و انفاق و ساير كارهاى خير معامله كند. در روايات بابى هست تحت عنوان باب كفاف كه روايات جالب و مهمّى، چه نيكو است به بعضى از آنها اشاره شود:
۵ مرداد
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله: قالَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ: إِنَّ مِنْ أَغْبَطِ أَوْلِيائِى عِنْدى رَجُلٌ خَفيفُ الْحالِ، ذا حَظٍّ مِنْ صَلاةٍ، أَحْسَنَ عِبادَة رَبِّهِ بِالْغَيْبِ وَكانَ غامِضاً فى النّاسِ، جُعِلَ رِزْقُهُ كَفافاً فَصَبَرَ عَلَيْهِ عَجَّلَتْ مَنِيَّتُهُ فَقَلَّ تُراثُهُ وَقَلَّتْ بَواكِيهِ «15».
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: خداوند عزّوجلّ فرمود: نيكوحالترين دوست من نزد من بندهاى است كه امور دنيايى و مادّىاش سبك و از نماز بسيار بهرهمند است، در پنهانى عبادت پروردگارش را بسيار نيكو به جاى مىآورد و با اين حال بين مردم از شهرت برخوردار نيست، روزى و زندگى مادّىاش به اندازه كفاف نياز اوست و بر اين زندگى صابر است، نزديك مرگ، ارثش كم و گريه كننده بر او اندك است.
۵ مرداد
كنايه از اين كه اموالش را خرج حق كرده، از اين نظر چيزى براى ماندن نگذاشته و در بين مردم هم شهرت فوقالعاده ندارد، تا جمعيّت كثيرى بر مرگش بنالند!!
۵ مرداد
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله: اللهُمَّ ارْزُقْ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ وَمَنْ أَحَبَّ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ العِفافَ وَالْكِفافَ وَارْزُقْ مَنْ أَبْغَضَ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ المالَ وَالْوَلَدَ «16».
پيامبر صلى الله عليه و آله به پيشگاه حق عرض كرد: پروردگارا! محمّد و آل محمّد و دوستان محمّد و آل محمّد را عفّت شكم و شهوت و اقتصادى پاسخگوى نياز عنايت كن و به دشمنان محمّد و آل محمّد ثروت و اولاد بده!!
۵ مرداد
چون در تاريخ حيات، ثروت و اولاد زياد باعث غرور و كبر و خودخواهى و ظلم شده، از اين جهت پيامبر صلى الله عليه و آله براى دشمنان آن را درخواست مىنمايد و در حقيقت نفرين مىكند.
۵ مرداد
قالَ: أَوْحَى اللّهُ عَزَّوَجَلَّ إِلى مُوسى عليه السلام يا مُوسى لا تَفْرَحْ بِكَثْرَةِ المالِ، وَلا تَدَعْ ذِكْرى عَلى كُلِّ حالٍ فَإِنَّ كَثْرَةَ الْمالِ تُنْسِى الذُّنُوبَ وَإِنَّ تَرْكَ ذِكْرى يُقْسِى الْقُلُوبَ «17».
موسى بن جعفر عليه السلام از پدرش نقل مىكند كه خدا به موسى فرمود: به زيادى مال خوشحال مشو و يادم را در هيچ حالى فراموش مكن، زيادى مال گناهانت را فراموشت مىدهد و ترك ياد من قلبت را سخت مىكند.
۵ مرداد
از آيات و روايات استفاده مىشود كه انسان نسبت به تأمين معيشتش نبايد بىتفاوت بماند و به بيكارى و سستى و تنبلى و تنپرورى تكيه كرده، منتظر باشد امور زندگيش را ديگران اداره كنند كه تنپرورى و سربار مردم بودن از گناهان است.
۵ مرداد
و از طرفى انسان حق ندارد تمام همّت و نيرويش را در دنيادارى و دنياخواهى خرج كند و به ازدياد ثروت و مال پرداخته، از حق و حقيقت باز بماند و از رسيدن به رشد و كمال و مقام والاى آدميّت محروم شود و در نتيجه به لعنت حق و عذاب الهى گرفتار آيد.
۵ مرداد
حق اين است كه انسان با نيروى خدا داده و با توجّه به حدود الهى و مقرّرات پاك پروردگار و به كار گرفتن دستورهاى اوليا، دنبال كسب و كار رفته و خودش عهدهدار اداره امور معيشت خود و اهل و عيالش گردد.
۵ مرداد
انسان در مسير كسب و كار، بايد سعى كند از حلال به دست آورد و به طور حلال خرج كند و مازاد آن را با خداى خود معامله كرده و به وسيله خرج كردن مال در راه خدا، كسب آخرت آباد و رضوان الهى نمايد. خلاصه مطلب اين كه انسان بايد در حدّ عفاف و كفاف تحصيل مال كند و در حدّ به دست آوردن آخرتى آباد مازاد مال را در راهى كه حضرت مولا دستور داده خرج كند و به عبارت ديگر، از طرفى تاجر مال در حدّ عفاف و كفاف باشد و از طرف ديگر با همان مال، تاجر و كاسب آخرتى هم چون آخرت انبيا و اوليا گردد.
۵ مرداد
انسان اگر بخواهد، فقط تاجر دنيا و كاسب ثروت و مال باشد، از نظر حق محكوم و از انسانيّت به دور است.
از رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله در اين زمينه روايتى به اين مضمون نقل شده:
۵ مرداد
ما أُوحِىَ إِلَىَّ أَنْ اجْمَعِ الْمالَ وَكُنْ مِنَ التَّاجِرينَ وَلكِنْ أُوحِىَ إِلَىَّ أَنْ [
فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَ كُنْ مِنَ السَّاجِدِينَ* وَ اعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ] «18». «19» به من وحى نشده مال جمع كن يا تاجر باش، بلكه به من وحى شده «تسبيحگوى و حمد پروردگار بجاى آر و از سجدهكنندگان باش و خدا را تا رسيدن مرگ بنده باش».
۵ مرداد
به سلمان گفتند: ما را وصيّت كن. گفت: اگر مىتوانيد در راه حج يا در جبهه جهاد، يا در حال آباد كردن مسجد حق بميريد، در حال تجارت مال و خيانت، از دنيا نرويد.
۵ مرداد
آرى، اگر تاجر از مرز عفاف و كفاف بگذرد و در راه زياد كردن و جمع ثروت افتد، در حقيقت در ميدان حبّ دنيا كه رأس همه گناهان است افتاده و دچار ظلم و فسق و فجور و خيانت خواهد شد و اگر در اين حال بميرد خائن به خدا و انبيا و امامان و خائن به نفس خويش مرده است.
۵ مرداد
راه مستقيم حق اين است كه انسان برابر با دستور خداوند، هم كاسب مال باشد و هم كاسب فضيلت؛ چه بهرههاى عظيمى كه انسان مىتواند از طريق خرج كردن مال در راه خدا به دست آورد و چه كارهاى خيرى از قبيل ساختن مسجد، كتابخانه و مدرسه، به مستمندان و آبروداران كمك كردن و ... كه با مال مىتواند انجام دهد؟
۵ مرداد
به همين خاطر اسلام براى تجارتى كه نتيجهاش، اداره امور معيشت اهل و عيال و انجام انواع كارهاى خير و خداپسندانه است، فضيلت بسيار مهمّى قائل شده و در قرآن مجيد از تاجران و كاسبان بيدارى كه تجارت و كسب را وسيله رسيدن به رضوان حق قرار دادهاند تعريف كرده:
[رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ] «20».
مردانى كه تجارت و داد و ستد آنان را از ياد خدا و برپا داشتن نماز و پرداخت زكات باز نمىدارد «21».
۵ مرداد
در زمينه تشويق براى به دست آوردن مال حلال روايات بسيار جالبى در آثار اسلامى آمده كه قسمتى از آن را مىخوانيد:
قالَ رَسُولُ اللّه صلى الله عليه و آله: مِنَ الذُّنُوبِ ذُنُوبٌ لا يُكَفِّرُها إِلّا الهَمِّ فى طَلَبِ الْمَعيشَةِ «22».
رسول الهى صلى الله عليه و آله فرمود: از گناهان، گناهانى است كه كفّارهاى جز غصّه در راه طلب روزى ندارد.
۵ مرداد
وَقالَ صلى الله عليه و آله: التّاجِرُ الصَدُوقُ يَحْشُرُ يَوْمَ القِيامَةِ مَعَ الصَّدِّيقينَ وَالشُّهَداءِ «23».
و نيز پيامبر عزيز اسلام صلى الله عليه و آله فرمود: تاجرى كه با تمام وجودش در راستى است، روز قيامت در صف صدّيقين و شهدا محشور مىشود.
وَقالَ صلى الله عليه و آله: مَنْ طَلَبَ الدُّنْيا حَلالًا تَعَفُّفاً عَنِ الْمَسْأَلَةِ وَتَوْسيعاً عَلى عَيالِهِ وَتَعَطُّفاً عَلى جارِهِ لَقَى اللّهَ وَوَجْهُهُ كَالْقَمَرِ لَيْلَةَ الْبَدْرِ «24».
آن حضرت فرمود: كسى كه به خاطر نجات از گدايى و وسعت دادن به عيالو همدردى با همسايه به دنبال دنياى حلال برود، خدا را با صورتى همانند ماه شب چهارده ملاقات خواهد كرد.
۵ مرداد
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله: عَلَيْكُمْ بِالتِّجارَةِ فَإِنَّ فيها تِسْعَةَ أَعْشارِ الرِّزْقِ «25».
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: بر شما باد به تجارت كه نه قسمت از ده قسمت رزق در آن است.
وَقالَ صلى الله عليه و آله: الاسْواقُ مَوائِدُ اللّهِ فَمَنْ أَتاها أَصابَ مِنْها «26».
و نيز آن حضرت فرمود: بازارها سفرههاى خدايند، پس كسى كه به سوى آنها رود نصيب و بهره از آنها خواهد برد.
۵ مرداد