بسم الله الرحمن الرحیم امتحانِ حروف جرّ ۱- باء در هر یک از مثالهای زیر چه معنایی دارد؟ بِعتُ الکِتابَ بِاَلفِ دینار صَلَّیتُ بِسَحَر اَکَلتُ الطعامَ بِالیَد لَستُ علیکم بِوَکیل اُمرُر بِنا ۲- الف: حکم جواب قسم در موارد زیر چیست؟ - موجبه اسمیه - موجبه فعلیه - جمله منفی ب: کدام یک از حروف جر صدارت طلب است و کدام یک از حروف قسم بر ضمیر داخل نمی شوند؟ ۳- در چه صورتی (عن) و (علی) و کاف، اسم هستند؟ و در صورتی که اینها اسم باشند، به چه معنایی می باشند؟ ۴- مِنِ جارّه چهار کاربرد دارد: ابتدای غایت، تبیین، تبعیض و زائده در کتاب برای هر یک از موارد فوق، با تعبیرِ ( و علامتُهُ . . . ) علامتی ذکر شده است هر یک از آن علامات را بنویسید و بگویید تفاوت نظر بصریون و کوفیون درباره مِنِ زایده چیست؟ هر سوال پنج نمره

👇پاسخ سوالات👇

بسم الله الرحمن الرحیم امتحانِ حروف جرّ ۱- باء در هر یک از مثالهای زیر چه معنایی دارد؟ بِعتُ الکِتابَ بِاَلفِ دینار مقابله صَلَّیتُ بِسَحَر ظرفیت اَکَلتُ الطعامَ بِالیَد استعانت لَستُ علیکم بِوَکیل زائده اُمرُر بِنا الصاق مجازی ۲- الف: حکم جواب قسم در موارد زیر چیست؟ - موجبه اسمیه باید با لام باشد؛ بر سر مبتدا یا خبر اِنَّ - موجبه فعلیه اگر ماضی است باید با لام و قد باشد اگر مضارع است باید با لام و نون تاکید باشد - جمله منفی باید با ما یا لا باشد ب: کدام یک از حروف جر صدارت طلب است و کدام یک از حروف قسم بر ضمیر داخل نمی شوند؟ جواب: رُبَّ صدارت طلب است و واو و تاء قسم بر ضمیر داخل نمی شوند ۳- در چه صورتی (عن) و (علی) و کاف، اسم هستند؟ و در صورتی که اینها اسم باشند، به چه معنایی می باشند؟ جواب: در صورتی بر سر آنها حرف جرّ ( مِن یا عن ) داخل شود که در این صورت عن به معنای جانب، علی به معنای فوق و کاف به معنای مثل است ۴- مِنِ جارّه چهار کاربرد دارد: ابتدای غایت، تبیین، تبعیض و زائده در کتاب برای هر یک از موارد فوق، با تعبیرِ ( و علامتُهُ . . . ) علامتی ذکر شده است هر یک از آن علامات را بنویسید و بگویید تفاوت نظر بصریون و کوفیون درباره مِنِ زایده چیست؟ جواب: علامت ابتدای غایت این است که می تواند در مقابلش الی انتهای غایت قرار بگیرد علامت تبیین آن است که بتوان به جای من ( الذی هو ) قرار داد علامت تبعیض آن است که بتوان به جای من ( بعض ) قرار داد علامت زایده آن است که با حذفش معنا مختل نگردد کوفیون معتقدند که مِن در کلام مثبت هم می تواند زایده قرار بگیرد ولی بصریون زائده واقع شدنِ مِن را مختص به کلام غیر موجَب می دانند

نکته مهمی که می خواهم خدمت طلبه های عزیز عرض کنم این است که: طلبه اگر بخواهد به جایی برسد، نباید به آنچه در کتاب یا کلاس گفته می شود یا به عنوان تمرین و تکلیف به او داده می شود، اکتفا کند مثلاً در هدایه چهار مورد برای وجوب کسر انّ و هفت مورد برای لزوم فتح ذکر نموده و برای هر کدام یک مثال زده است اگر طلبه ای این هفت مورد را با مثال هایش حفظ کند، مطمئناً در امتحان بیست خواهد شد، ولی این کافی نیست بلکه باید دو کار دیگر هم انجام دهد: ۱- بعد از یادگیریِ این درس هدایه، در اوقات فراغت به کتاب های دیگری نظیرِ نحو مقدماتی، هدایه شیرافکن، مبادی العربیه و حتی در صورت امکان به صمدیه و سیوطی هم سر بزند و ببیند آیا موردی هست که آنها گفته باشند و هدایه وجود ندارد؟ مثلاً می بیند در هدایه شیرافکن، ( بعدَ النداء ) هم به عنوان یکی از مواردِ وجوب کسر آمده و برای آن به آیه شریفه ( یا زکریا اِنّا نبشّرک بغلام اسمه یحیی ) مثال زده است. طلبه با دیدن این مورد، باید تامّل کند که آیا این مورد یک موردِ اضافه بر چهار موردِ هدایه جامع المقدمات است و باید به آنها اضافه گردد یا اینکه می توان این مورد را از مصادیقِ ( فی ابتداء الکلام ) گرفت؟ چون در هدایه برای فی ابتداء الکلام دو مثال زده بود: انّا اعطینا و الا انّ نصر الله که ما در توضیح این دو مثال عرض کردیم که گاهی ابتدائیت حقیقی است مانند مثال اول و گاهی حُکمی مانند مثال دوم. چون در مثال دوم گر چه انّ حقیقتاً در ابتدای کلام نیست ولی چون بعد از اَلای تنبیهیه سخن را آغاز می کنیم، گویا در ابتدای کلام قرار گرفته است طلبه باید تامل کند که آیا مثال یا زکریا انا نبشرک را هم می توان مانند الا ان نصر الله قرار داد یا نه ۲- کار دومی که طلبه باید انجام دهد این است که هر مبحث صرفی یا نحوی را که خواند و یاد گرفت، به طور دائم به دنبال شواهد و مثال های آن در متون عربی باشد مثلاً وقتی موارد کسر و فتح انّ را یاد گرفت، به هر آیه قرآن یا روایتی برخورد کرد که در آن انّ وجود داشت، بی اعتنا از کنار آن نگذرد؛ بلکه دقت کند که این انّ همزه اش باید مکسور باشد یا مفتوح و چرا؟ اگر طلبه غیر از یادگیری مطلب کتاب در کلاس و حلّ تمارین کتاب و تکالیف استاد، مقیّد باشد که این دو کار را هم انجام دهد، انشاءالله به آن قوّت علمی که قدیم از آن با عنوان (ملّایی) یاد می شد، خواهد رسید؛ بفضل الله و عونه

همزه وصل، همزه ای است که در ابتدای کلام، تلفظ و در درجِ (اثنای) کلام ساقط می شود در اینکه همزه وصل در درج کلام نباید تلفظ شود، فرقی نیست که قبل از آن ساکن باشد یا متحرک بنابراین همانطور که همزه ی اسم در شعرِ: وَ اسم و فعل ثم حرف الکلم، نباید تلفظ شود در آیه: بِئسَ الاسم الفسوق بعد الایمان هم نباید تلفظ گردد نهایت اینکه در آیه، در صورت عدم تلفظ همزه بین لام تعریف و سینِ اسم التقاء ساکنین پیش می آید که آن هم با کسره دادن به لام، درمان می گردد پس: اگر کسی بگوید بِئسَ الاِسم مثل کسی است که بگوید وَ اِسم و فعل ثم حرف یا بگوید: بِاِسمِ اَللهِ اَلرحمنِ اَلرحیم

بسم الله #صمدیه_تکمیلی_جلسه_قبل #نکته_بسیار_کاربردی ♻️توضیحی درباره حصر 🧐به مثال: ضَرَبَ زید بَکراً توجه کنید زید بکر را زد ♨️در مثال فوق هیچ گونه حصری وجود ندارد ❌نه از طرف فاعل نه از طرف مفعول 👈زید ضارب است و بکر مضروب 👇👇👇 🛑اما اینکه زید تنها ضاربِ بکر است یا اینکه بکر، ضاربِ دیگری هم داشته است #یا 🛑اینکه بکر تنها مضروبِ زید است یا اینکه زید مضروب های دیگری هم داشته است، 🤭ساکت است 🤔ممکن است زید غیر بکر، شخص دیگری را هم زده باشد 🤔یا بکر از غیر از زید هم کتک خورده باشد ☝️اما وقتی بخواهیم بگوییم: ✳️فقط زید بکر را زد #یا ✳️زید فقط بکر را زد 👈باید از ادات حصر استفاده کنیم ✌️ادات حصر دو تاست: 1⃣نفی + اِلا 2⃣اِنَّما در اولی، آنچه را که بخواهیم محصور فیه قرار دهیم، 👈 بعد از اِلا می آوریم ♨️اگر بخواهیم بگوییم: زدن زید منحصر در بکر است و زید کسی جز بکر را نزده است یا به عبارت دیگر: زید فقط بکر را زده است، می گوییم: 💢ما ضَرَبَ زید اِلا بکراً یعنی: نزد زید مگر بکر را =یعنی: زید فقط بکر را زد =یعنی: تنها مضروبِ زید بکر است ♨️ولی اگر بخواهیم بگوییم: زده شدنِ بکر منحصر در زید است و بکر را کسی جز زید نزده است یا به عبارت دیگر: فقط زید بکر را زده است، می گوییم: 💢ما ضَرَبَ بَکراً اِلا زید یعنی: =نزد بکر را مگر زید =یعنی: بکر را فقط زید زد =یعنی: تنها ضاربِ بکر، زید بود 👇👇👇 ☝️پس بینِ دو جمله: ♨️ما ضرب زید الا بکرا و ♨️ما ضرب بکرا الا زید 📈〽️تفاوت از زمین تا زیرزمین است! #دقت_بفرمایید: ☝️در اِلّا حصر یا همان (فقط) روی کلمه #بعد از الا می آید ☝️ولی در اِنّما حصر و(معنای فقط) روی #آخرین کلمه ی جمله می آید ✅بنابراین: ♨️انما ضرب زید بکراً =♨️ ما ضرب زید الا بکراً و ♨️انما ضرب بکراً زید =♨️ ما ضرب بکراً الا زید 👈مرادف است #من_الله_التوفیق

یک نکته مهم گاهی به جمع مکسری ضمیر مونث عود داده شده یا برای آن صفتِ مونث آورده شده است، مانند آیه: (و لله الاسماء الحُسنی فادعوه بها) که برای اسماء صفت مونث (الحسنی) آورده شده و به آن ضمیر مونث برگشته (بها) ولی در عین حال مفردِ آن که اسم است، مذکر است زیرا در زبان عربی با جمع مکسر غیرعاقل معامله ی مفرد مونث می شود حتی اگر مفردش مذکر باشد پس اگر دیدیم مثلا به اشیاء ضمیر مونث برگشته دلیل نمی شود که شیء هم مونث است. باید مواردِ خودِ شیء را بررسی کرد. مثلا در آیه ( و ان من شیء الا یسبح) ضمیر هو در یسبح به شیء برگشته پس می فهمیم که شیء مذکر است

اما یک نکته مهم که هیچ کدام از دوستان به آن توجه نداشتند، این است که چرا اشیاء غیرمنصرف است؟ ابتدا به نظر می رسد که به خاطر الف تانیث ممدوده است ولی اگر دقت کنید همزه ی اشیاء اصلی و لام الفعل است زیرا اشیاء بر وزن اَفعال است و گفتیم الف ممدوه وقتی برای تانیث است که همزه اش اصلی یا منقلب از اصلی نباشد. به همین جهت اِعطاء یا سَماء غیر منصرف نیست پس به راستی چرا اشیاء غیرمنصرف است و در قرآن فرموده: لا تسئلوا عن اشیاءَ

صیغ منتهی الجموع در قرآن: ۱. مآرب: طه، ۱۸ ۲. مجالس، مجادله، ۱۱ ۳. محاریب، سبا، ۱۳ ۴. مدائن، اعراف، ۱۱۱ ۵. مراضع، قصص، ۱۲ ۶. مرافق، مائده، ۶ ۷. مساجد، بقره، ۱۱۴ ۸. مساکن، توبه، ۲۴ ۹. مساکین، بقره، ۸۳ ۱۰. مشارب، یس، ۷۳ ۱۱. مشارق، اعراف، ۱۳۷ ۱۲. مصابیح، فصلت ۱۲ ۱۳. مصانع، شعراء، ۱۲۹ ۱۴. مضاجع، نساء، ۳۴ ۱۵. معارج، زخرف، ۳۳ (سوره معارج هم داریم) ۱۶. معاذیر، قیامت، ۱۵ ۱۷. معایش، اعراف، ۱۰ (چون یاء اصلیه، نشده معائش) ۱۸. مغارب، معارج، ۴۰ ۱۹. مفاتح، انعام، ۵۹ (مفاتیح در قرآن نیست) ۲۰. مقابر، تکاثر، ۲ ۲۱. مقاعد، آل عمران، ۱۲۱ ۲۲. مقالید، زمر، ۶۳ ۲۳. مقامع، حجّ، ۲۱ ۲۴. مناسک، بقره ۱۲۸ ۲۵. منافع، بقره ۲۱۹ ۲۶. مناکب، مُلک، ۱۵ ۲۷. مواخر، نحل، ۱۴ ۲۸. موازین، انبیاء، ۴۷ ۲۹. مواضع، نساء، ۴۶ ۳۰. مواطن، توبه، ۲۵ ۳۱. مواقع، واقعه، ۷۵ ۳۲. مواقیت، بقره، ۱۸۹ ۳۳. موالی، نساء، ۳۳ @matnkhaniarabi

تدریس هدایه شیر افکن ( بارگزاری جدید) 👇👇👇👇👇