🔶معرفی حضرت🔶
علی بن حسین بن علی بن ابیطالب (۳۳ق.-۶۱ق.) مشهور به علیاکبر فرزند امام حسین(ع) و لیلی بنت ابی مرة و اولین شهدای بنیهاشم در روز عاشورا بود. برخی او را بزرگترین فرزند امام حسین(ع) دانستهاند. امام حسین(ع) او را شبیهترین مردم به پیامبر اسلام معرفی کرده و فرموده که هر وقت مشتاق دیدن پیامبر(ص) میشدیم، به او نگاه میکردیم.
🔷زندیگنامه🔷
ایشان در زمان خلافت عثمان(خلافت: ۲۳ یا ۲۴-۳۵ق) به دنیا آمد.تاریخ دقیق تولد علی اکبر مشخص نیست؛ اما در تقویم جمهوری اسلامی ایران، ۱۱ شعبان به عنوان روز ولادتش، روز جوان نامگذاری شده است.
برخی محققان سن او را به هنگام شهادت در سال ۶۱ق، ۲۸ سال دانستهاند. بر اساس گفته مذکور، سال تولد او ۳۳ قمری خواهد بود.
✅کنیهاش ابوالحسن است.همچنین او را اکبر نام نهادهاند؛ زیرا از برادرش امام سجاد(ع)، امام چهارم شیعیان متمایز شود؛ اما شیخ مفید لقبش را اصغر گفته و اکبر را لقب امام سجاد(ع) دانسته است.
⚠️برخی از نسبشناسان و تاریخدانان، علیاکبر را بزرگترین فرزند امام حسین(ع) دانستهاند.
🔻کلینی حدیثی از امام رضا(ع) نقل کرده که حکایت از ازدواج علی اکبر و داشتن فرزندی به نام حسن دارد؛
🔺در مقابل چنانکه گروهی از نسبشناسان گفتهاند از وی فرزندی نمانده و نسل امام حسین(ع) تنها از طریق امام سجاد(ع) ادامه پیدا کرده است.
♦️در یکی از زیارتنامهها (ابن قولویه، کامل الزیارات، نشر صدوق، ص۲۵۳) چنین به علی اکبر سلام داده شده است: «صَلّى الله عَلَيْکَ وَعَلى عِتْرتِکَ وَأهْلِ بَیْتِکَ وَآبائِکَ وَأبْنائِکَ؛ سلام خدا بر تو و بر عترت و اهل بیت تو و پدران و فرزندانت»که نشان از ازدواج و فرزند داشتن اوست.
◼️شهادت
علی اکبر در ۱۰ محرم(روز عاشورا) به سال ۶۱ قمری در واقعه عاشورا به شهادت رسید و بدنش در پایین پای پدرش به خاک سپرده شد.
قبر او داخل ضریح امام حسین واقع شده و شش گوشه بودن ضریح را به همین دلیل دانستهاند؛
اما سر او را به همراه سرهای شهدای کربلا به کوفه و شام بردند.
⚠️ درباره اینکه سر علی اکبر به بدنش ملحق شده یا در قبرستان باب الصغیر دفن است، اختلافنظر وجود دارد
🔺 سید محسن امین گفته است که در سال ۱۳۲۱ق در قبرستان باب الصغیر بارگاهی را دیده که بر ورودی آن بر سنگی نوشته شده که اینجا مدفن سرهای عباس بن علی، علی اکبر و حبیب بن مظاهر است.
به گفته وی پس از بازسازی نام برخی دیگر از شهدای کربلا به آن افزوده شده است.
این مکان امروزه به نام مقام رؤوس الشهداء(مدفن سرهای شهدای کربلا) شناخته میشود.
📚شیخ مفید، الارشاد، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۱۳۵
ابوالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ۱۴۰۸ق، ص۸۶
ابی مخنف، وقعة الطف، ۱۴۲۷ق، ص۲۷۶
یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، ج۲، ص۲۴۶-۲۴۷
محدثی، فرهنگ عاشورا، ۱۴۱۷ق، ص۳۵۲
#مناسبتی
#محرم
#شب_هشتم
#شخصیت_شناسی
❔شبهه ای در رابطه با حضرت علی اکبر
🔍آیا اگر حضرت علی اکبر(ع) در کربلا به شهادت نمی رسیدند و احادیثی از پیامبر نبود با توجه به شباهت ظاهری و کلامی به پیامبر(ص) آیا امام بعد از امام حسین (ع) حضرت علی اکبر(ع) بودند؟ چون جدیدا دیده می شود بعضی از سخنرانان چنین عقیده ای دارند؟
✅ پاسخ :
بنابر نقل مشهور، علی، ملقّب به «اکبر»، بزرگترین پسر امام حسین (علیه السلام) به شمار میآید، علی اکبر جوانی رشید، شجاع، راستگو، پاک و درستکار بود. در زیارت نامة وی میخوانیم:«سلام بر تو ای بسیار راستگوی درستکار، ای [انسان] پاک، ای دوست مقرّب [خدا]...»[۱]
🔰آن حضرت، در شکل و شمایل و در اخلاق و گفتار به پیامبرˆ شباهت فراوانی داشت. این شباهت به حدّی بود که هرگاه اهلبیت مشتاق دیدار رسولاللهˆ میشدند، به چهرة او نگاه میکردند.
❇️شاهد براین مطلب، سخن امام حسین است، هنگامی که علی اکبر در روز عاشورا به میدان میرفت، حضرت فرمود: «اللّهُم اشْهَِد فَقَد بَرَزَ الَیْهم غلامٌ أشْبهُ النّاس خَلْقاً وَ خُلْقاً وَ مَنْطِقاً برسولک (صلّی الله علیه و آله)، وَ کُنّا إذَا اشْتَقْنا إلی نَبیک نَظَرْنا إلَیه...»[۲]
«خدایا تو شاهد باش، جوانی به جنگ این مردم رفت که در صورت و سیرت و گفتار، شبیهترین مردم به پیامبرت ˆبود، و ما هرگاه مشتاق دیدن پیامبرت میشدیم، به این جوان نگاه میکردیم .»
⚠️شبهه امامت وی (و برخی دیگر از فرزندان ائمه همچون عبدالله افطح فرزند امام صادق علیهالسلام) از آنجا سر چشمه میگیرد که دستهای از شیعیان معتقدند: «امامت به فرزند بزرگ میرسد مادامی که عیب و نقصی نداشته باشد».
💢 همین مسئله باعث شده که برخی از مورخان و علمای رجال شیعه، علی اکبر(جوان شهید شده) را «اصغر» و امام سجاد را «اکبر» دانسته اند[۳]
⭕️امّا در مقابل، بسیاری از نسبشناسان و مورّخان متقدّم و متأخّر، علی اکبر را بزرگ تر دانسته اند و از امام سجّاد به «علی اصغر» یاد کرده اند،[۴]
چنان که سخن امام سجاد در مجلس یزید و ابنزیاد نیز که برادرش علی را بزرگتر از خویش شمرده مؤیّد همین دیدگاه میباشد.[۵]
🔹 ابنادریس حلّی با استناد به نظر علمای نسبدان معتقد است آن علیبنالحسین که در کربلا به شهادت رسیده علی أکبر بوده نه علی أصغر، و از آنجا که این بحث یک بحث تخصصی علم أنساب است، باید قول آنها را بر علمایی مانند شیخ مفید که نسبدان نبودهاند ترجیح داد.[۶]
🔸محقّق شوشتری امام سجّاد را علی اصغر دانسته و معتقد است ظاهراً مستند قائلین به اصغر بودن علی اکبر، مضمون روایتی است که جانشین امام را فرزند بزرگتر وی میداند، به همین جهت عدّهای پس از شهادت امام صادق قائل به امامت عبدالله افطح شدهاند؛ زیرا او بزرگتر از امام کاظم بود.
✅امّا در پاسخ باید گفت:
1⃣ اولاً بزرگتر بودن سبب امامت نمیشود، امام کسی است که از جانب خداوند به امامت منصوب شده باشد و لذا میبایست نصّی از امام قبلی بر امامت وی وجود داشته باشد، که نه در مورد علی اکبر و نه در مورد عبدالله افطح نصی وجود ندارد.
2⃣ثانیاً با فرض پذیرش خبر مذکور، مراد خبر، جایی است که فرزند بزرگتر دارای نقص جسمی نباشد، چنانکه عبدالله افطح این نقص را داشت، هم چنین این امر در صورتی است که فرزند بزرگتر پیش از فوت امام از دنیا نرود، در حالی که علی اکبر پیش از شهادت امام حسین (علیه السلام) شهید شد و بعد از شهادت امام حسین امام سجاد فرزند بزرگتر امام حسین بود.[۷]
⬅️ بنابراین ایراد این سخن که در مورد حضرت علیاکبر علیهالسلام مناسب به نظر نمیرسد.
📚[۱]. شهید اول، المزار، ص ۱۴۵-۱۴۶.
[۲]. سیدبنطاووس، اَلْمَلْهُوف عَلیٰ قَتْلَی الطُّفُوف، ص۱۶۶.
[۳]. شیخ صدوق، الامالی، مجلس۳۰، ص۲۲۶؛ شیخ مفید، الإرشاد، ج۲، ص۱۱۴ و۱۳۵؛ شیخ طوسی، رجالالطوسی، ص۱۰۲.
[۴]. ابنسعد، الطبقات الکبری، ج۵، ص۲۱۱؛ بَلاذُری، انساب الاشراف، ج۳، ص۳۶۱- ۳۶۲ و ۴۱۱.
[۵]. طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۱۱، ص۶۳۰؛ ابنکثیر، البدایة والنهایة، ج۸، ص۲۱۱؛ ابوالفرج اصفهانی، مقاتلالطالبیین، ص۱۲۰.
[۶] . ابوجعفر محمدبنمنصور حلّی، السّرائر، ج۱، ص۶۵۵.
[۷]. محمد تقی تستری، قاموس الرجال، ج۷، ص۴۲۰
#مناسبتی
#محرم
#شب_هشتم
#پرسش_و_پاسخ
8.54M حجم رسانه بالاست
مشاهده در ایتا
#قسمت_اول
🔰عباس بن علی بن ابیطالب که با کنیه بسیار مشهور ابوالفضل شناخته میشود، پنجمین پسر امام علی (ع) و حاصل ازدواج علی بن ابیطالب با فاطمه بنت حزام معروف به امالبنین است.
◀️عباس نخستین فرزند امالبنین است.
♦️مادر حضرت♦️
مادر عباس، توسط عقیل که نسبشناس بود به امام علی(ع) معرفی شده بود. امام علی(ع) از عقیل خواسته بود همسری برای او پیدا کند که بتواند فرزندان دلیر و شجاعی به دنیا بیاورد.
برخی نقل کردهاند که در شب عاشورا، زهیر بن قین بعد از اطلاع از اماننامهٔ شمر به عباس(ع) گفت ای پسر امیرالمؤمنین، زمانی که پدرت خواست ازدواج کند به عمویت عقیل گفت که برایش زنی از تبار دلاوران اختیار کند تا برای او فرزندی دلیر و شجاع به دنیا بیاورد، فرزندی که یاور حسین(ع) در کربلا باشد.
با این حال اردوبادی تصریح میکند که ماجرای گفتگوی زهیر با عباس را به جز اسرار الشهاده در کتاب دیگری ندیده است.
🔷زندگینامه🔷
به گفته برخی پژوهشگران، درباره زندگی عباس تا قبل از واقعه کربلا اطلاعات تاریخی چندانی در دسترس نیست.
💬 تنها ماجرایی که از زندگی او نقل شده حضور در جنگ صفین است و باقی آنچه وجود دارد مربوط به واقعه کربلا است.
🔻تولد
در سال تولد عباس(ع) اختلاف است.
این اختلافات احتمالاً ناشی از نقل سن عباس(ع) در زمان شهادت پدرش امام علی(ع) است که برخی آن را بین ۱۶ تا ۱۸ سال میدانند.
بعضی دیگر سن او را ۱۴ سال و قبل از تکلیف عنوان کردهاند.
✅قول مشهور این است که عباس در ۲۶ق در مدینه به دنیا آمد.
به گفته اردوبادی، درباره روز و ماه تولد او نیز در منابع قدیمی چیزی یافت نمیشود و فقط کتابی به نام انیس الشیعه که در قرن ۱۳ قمری نوشته شده، روز تولد او را ۴ شعبان دانسته است.
نویسنده خصائص العباسیه بدون ذکر منبع نوشته است که وقتی به دنیا آمد، امام علی او را در آغوش گرفت و عباس نامید، در گوشهایش اذان و اقامه گفت، سپس بازوهایش را بوسید و گریه کرد و در پاسخ به ام البنین که دلیل گریه او را جویا شد، گفت دو بازوی عباس در راه کمک به حسین(ع) جدا میشود و خداوند در ازای دو دست بریدهاش، دو بال در آخرت به او عطا میکند.
کتابهای دیگر نیز با تکیه بر همین نقل، گریه امام برای قطع شدن دو دست عباس(ع) را مطرح کردهاند.
🔴همسر و فرزندان
عباس(ع) با لبابه نوه عباس بن عبدالمطلب بین سالهای ۴۰ تا ۴۵ قمری ازدواج کرد.
برخی از منابع، پدر لبابه را عبیدالله بن عباس و برخی دیگر عبدالله بن عباس ذکر کردهاند.
ابنحبیب بغدادی، مورخ قرن سوم قمری، لبابه همسر عباس را دختر عبیدالله دانسته و لبابه دختر عبدالله را همسر علی بن عبدالله جعفر معرفی کرده است.
◀️ لبابه برای عباس، دو پسر به نامهای فضل و عبیدالله به دنیا آورد و پس از شهادت او ابتدا به ازدواج ولید بن عتبه و سپس به ازدواج زید بن حسن درآمد.
عبیدالله، فرزند عباس(ع)، با دختر امام سجاد(ع) ازدواج کرد.
برخی نویسندگان، فرزندان دیگری به نامهای حسن، قاسم، محمد و دختری برای حضرت عباس نام بردهاند و گفتهاند قاسم و محمد در روز عاشورا پس از پدرشان به شهادت رسیدند.
❇️گزارش شده است که نسل حضرت عباس از پسرش عبیدالله و پسرش حسن ادامه پیدا کرده است.
فرزندان حضرت عباس از مشهورترین تبار علویان بودند و بسیاری از آنها عالم، شاعر، قاضی و حاکم بودند.
گستردگی نسل حضرت عباس از شمال آفریقا تا ایران گزارش شده است.
برخی دلیل این گستردگی را مهاجرت فرزندان حضرت عباس به دلیل ظلم حکومتها عنوان کردهاند.
🔵جنگ صفین
حضور عباس(ع) در جنگ صفین در برخی از کتابهای متأخر نقل شده است. او در این جنگ از جمله افرادی بود که به فرماندهی مالک اشتر در جنگ صفین به فرات حمله کردند و برای لشگریان امام علی(ع) آب برداشتند.
در همین کتابهای متأخر کشته شدن ابن شعثاء از شام و هفت تن از پسرانش به دست عباس نیز جزو حوادث جنگ صفین نقل شده است.
به گفته برخی از نویسندگان، مردم شام قدرت ابن شعثاء را برابر با هزار سوار میدانستهاند.
درباره زندگی عباس بن علی پس از جنگ صفین تا زمان وقوع واقعه کربلا چیزی در منابع تاریخی نقل نشده است.
بنابر آنچه اردوبادی در کتاب خود آورده، داستان وصیت امام علی(ع) به عباس و توصیه به او درباره امام حسین(ع)، گرچه مشهور است، اما سندی ندارد.
🔻واقعه کربلا
حضور در واقعه کربلا مهمترین فراز زندگی عباس بن علی است و اهمیت او نزد شیعیان ناشی از نقشی است که در واقعه کربلا داشته است.
عباس را یکی از برجستهترین شخصیتهای قیام امام حسین(ع) عنوان کردهاند.
با این حال در بیشتر کتابهایی که به صورت مجزا درباره عباس(ع) نوشته شده است، گزارشی تاریخی یا روایی درباره عباس(ع) از زمان حرکت امام حسین(ع) از مدینه به مکه و سپس از مکه به کوفه تا قبل از محرم سال ۶۱ق وجود ندارد.
#قسمت_دوم
بر اساس گزارشهای تاریخی، حاصل ازدواج امام علی(ع) با امالبنین، چهار پسر به نامهای عباس، جعفر، عبدالله و عثمان بود.
عباس(ع) در روز عاشورا برادرانش را پیش از خود به نبرد فرستاد و این سه برادر پیش از او به شهادت رسیدند.
عباس در ۳۶ سالگی، جعفر در ۲۹ سالگی، عبدالله در ۲۵ سالگی و عثمان در ۲۱ سالگی شهید شدند.
✅بنابر نوشته محمدحسن مظفر نظر اکثریت مورخان آن است که عباس(ع) قطعاً در روز ۱۰ محرم شهید شده است.
مظفر دو قول دیگر هم مبنی بر شهادت در روزهای هفتم محرم و نهم محرم ذکر کرده و آنها را ضعیف و بسیار نادر دانسته است.
◀️گزارشهای مختلفی از نبردهای عباس(ع) در روز عاشورا و چگونگی شهادت او نقل شده است.
بر اساس نقل برخی منابع، عباس تا شهادت آخرین نفر از اصحاب امام حسین و بنیهاشم به میدان نرفته است.
◀️به گفته شیخ مفید، امام حسین و عباس بن علی با هم به میدان رفتند، ولی سپاه عمر سعد بین این دو حائل شدند. امام حسین زخمی شد و به خیمه برگشت و عباس به تنهایی جنگید تا جایی که به شدت زخمی شد و دیگر توان رزم نداشت. در این حال زید بن ورقاء حنفی و حٌکَیم بن طٌفَیل سِنبِسی او را کشتند.
◀️ شیخ مفید جزئیات دیگری نقل نکرده است. در مقتل ابیمخنف نیز جزئیات شهادت حضرت عباس نقل نشده است.
◀️بر اساس برخی دیگر از منابع، پس از شهادت همه اصحاب و خاندان بنیهاشم، عباس قصد کرد تا برای خیمهها آب بیاورد. او به سمت شریعه فرات حمله کرد و توانست از بین نگهبانان شریعه خود را به آب برساند. در راه برگشت، دشمن به او حمله کرد. او در نخلستان با دشمن نبرد میکرد و به سمت خیمهها میرفت که زید بن ورقاء جهنی از پشت نخلی بیرون پرید و ضربهای به دست راستش وارد کرد. عباس شمشیر را به دست چپش گرفت و به نبرد با دشمن ادامه داد. حکیم بن طفیل طائی که پشت درختی خود را پنهان کرده بود ضربهای به دست چپش وارد کرد و بعد از آن نیز عمودی بر سر عباس وارد کرد و او را به شهادت رساند.
◀️بر اساس گزارش خوارزمی، وقتی عباس(ع) شهید شد امام حسین(ع) بر نعش برادر حاضر شد، به شدت گریه کرد و فرمود: اَلآنَ اِنکَسَرَ ظَهری وَ قَلَّت حیلَتی: اکنون کمرم شکست و چارهام اندک شد.
با این حال خوارزمی عباس را آخرین کسی نمیداند که به میدان جنگ رفته است.
🔶آب نخوردن به احترام امام حسین(ع)🔶
به گفته طریحی (متوفی قرن ۱۱ق) در کتاب المنتخب عباس وقتی وارد شریعه فرات شد، دو دستش را پر از آب کرد تا بنوشد، اما وقتی آن را به صورت نزدیک کرد به یاد تشنگی حسین افتاد و آب را رها کرد و با لب تشنه به همراه مشکی پر از آب از فرات بیرون آمد.
علامه مجلسی نیز در بحار الانوار همین مطلب را بدون ذکر نام منبع اصلی آورده است.
اردوبادی با تحلیل چند شعر و بخشی از متن زیارت ناحیه مقدسه تلاش کرده است ثابت کند که این واقعه اتفاق افتاده است.
⚪️ویژگیهای ظاهری⚪️
کلباسی در کتاب خصائص العباسیه معتقد است که حضرت عباس(ع) صورت خوش و مقبولی داشت و از همین رو بود که او را قمر بنیهاشم میخواندند.
بر اساس گزارشهای تاریخی، او از چهرههای خاص بنیهاشم به شمار میرفت که بدنی قوی و قدی بلند داشت، تا حدی که وقتی روی اسب مینشست پاهایش روی زمین کشیده میشد.
یکی از فضائل عباس(ع) که به ادعای کلباسی دوست و دشمن آن را ستودهاند و هیچکس نمیتواند آن را انکار کند، شجاعت او است.
برخی کرم و بخشش عباس(ع) را یکی دیگر از فضائل او عنوان کردهاند، به نحوی که میان مردم این رفتار پسندیده او ضربالمثل بوده است.
#مناسبتی
#محرم
#شب_نهم
#شخصیت_شناسی