ا ﷽ ا 🍀 ماخذ تاریخ وفات حضرت ام البنین چیست؟ ✍ محمدصادق ابوالحسنی 1⃣ چنانکه در تقویم‌های رایج می‌بینید، روز ۱۳ جمادی الآخره، به عنوان روز وفات حضرت ام‌البنین (علیها سلام)؛ مام بزرگوار حضرت ابوالفضل العباس (علیه‌السلام) به ثبت رسیده است. اما به راستی این مناسبت بر اساس چه منبع تاریخی اعلام گردیده است؟ (بحث ما تاریخ این ماجراست؛ نه سبب واقعه "شهادت یا غیر شهادت") 2⃣ داده‌های تاریخی محدودی از این بزرگ بانوی اسلام، در دست داریم و در این عرصه با نوعی فقر تاریخی روبرییم؛ به عنوان نمونه می‌توان به فقدان منابع درباره تاریخ زندگی ایشان، قبل از ازدواج با امیرالمومنین (ع) و یا فقدان تاریخ دقیق ولادت و جزئیات ارتحالِ آن حضرت اشاره کرد. 3⃣ در خصوص تاریخ ارتحال آن بزرگ بانو - تا جایی که راقم سطور اطلاع دارد - بیشتر این مسئله تحت تاثیر کتاب مرحوم آقای مهدی سویج خطیب، رواج یافته است. کتاب ایشان "ام البنین، سیده نساء العرب؛ دراسه و ترجمه و تحلیل" (مطبعه القضاء، النجف، ۱۹۶۷م) نام دارد. مرحوم سویج بخشی از کتاب خویش را به همین بحث "وفاتها و موضع قبرها" اختصاص داده و می‌نویسد: تا سالها هر کس از من می‌پرسید که تاریخ وفات حضرت ام البنین (ع) چه زمانی است، بی‌درنگ می‌گفتم: در منابع تاریخی، روز یا سال دقیق وفات آن حضرت را نیافتم. تا اینکه روزی به یک نسخه خطی دست یافتم که قدیمی بود و در آن هنگام دیدم نویسنده، تاریخ وفات حضرت ام البنین (ع) را پس از قصیده‌ای درباره حدیث کساء ذکر کرده است. نسخه خطی مزبور، کتاب کنز المطالب اثر علامه سید محمدباقر القراباغی الهمدانی ره بود و تاریخ خط آن به سال ۱۳۲۱ ه.ق باز می‌گشت. دیدم در صفحه ۸۷ این نسخه خطی آمده است: "به درستی که فاطمه ام البنین کلابیه، چندی پس از شهادت امام حسین علیه‌السلام درگذشت و در بقیع نزدیک مزار حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها مدفون گردید. در کتاب «اختیارات» از اعمش مرقوم است که: روز سیزدهم جمادی الثانی که مصادف با روز جمعه بود، نزد امام زین العابدین علیه السلام بودم که ناگهان جناب فضل بن عباس علیهما السلام وارد شد و در حالی که گریه می‌کرد گفت: جده‌ام حضرت ام البنين علیها السلام از دنیا رفت"... در حاشیه وقایع الشهور بیرجندی نیز همین تاریخ بود البته این گزارش عاری از نقد و انتقاد نمانده است. 4⃣ آثاری که در دهه‌های اخیر درباره حضرت ام البنین (س) نگارش یافته، بیشتر تاریخ وفات آن حضرت را تحت تاثیر همین گزارش منعکس کرده‌اند؛ از کتاب‌ ستاره مدینه (از مرحوم ربانی خلخالی) و نیز الدرجات الرفیعة فی وقایع الشیعة (رفیع الدین رفیعی) بگیر تا مدخل ام البنین در دانشنامه حج و حرمین (از دکتر سامانی). البته دیدگاه‌های دیگری نیز وجود دارد که مجموعا، سه قول را پیش دید، می‌نهد: □ اول: ۱۳ جمادى الآخرة سال 64 قمری که همان قول رایج است. (یا همان روز از سال 70ق) □ دوم: ۳ جمادى الآخرة سنة 61 ق (ر.ک: کتاب: اُمّهات الأئمة المعصومين عليهم السلام؛ الدكتور سيد حسين الموسوی الصافي،ج1/ص295). □ سوم: دیدگاه کسانی که اجمالا ارتحال حضرت را پس از شهادت سیدالشهدا (ع) می‌دانند ولی روز و سال خاص آن هنوز برایشان قطعی نشده؛ چنانکه شیخ محمد سند گوید: الذي وقفنا عليه أنها كانت بعد شهادة سيد الشهداء دون السنة التفصيلية لوفاتها (س).(ر.ک: خلاصة معرفية؛ الشيخ محمد السند، اعداد: ابراهیم حسین البغدادی، ج1، ص 228). نکته: با توجه به اینکه نسل حضرت عباس (ع) تنها از سوی فرزندش عبیدالله امتداد یافته و برادر دیگرشان چندان عمر نکرده، اگر کسی قول اول (گزارش مرحوم سویج) را برگزیند، طبعاً به زنده‌بودن فضل فرزند حضرت عباس (ع) در زمان رحیل حضرت ام البنین (ع) قائل می‌شود. 5⃣ نکته پایانی: نگارنده ضمن اینکه بر اهمیت مباحث تاریخی در فضایی آرام و بدور از هیاهو تاکید دارد ولی دلسوزانه تذکر می‌دهد: مبادا پرداختن به یک سلسله موشکافی‌های تاریخی در مناسبت‌های مذهبی، ما را به خوارداشت شعائر مذهبی و برخورد تحقیرآمیز و شکننده با متوسلین و برگزارکنندگان مجالس اهل بیت (ع) بکشاند. بویژه بخواهیم مثلاً مناسبت‌هایی که به عنوان اندوهیاد حضرت معصومه و ام البنین علیهماالسلام، معروف شده و مردم با خلوص و صفای ویژه به ایشان عرض ادب می‌کنند را به جدل و تسویه حساب و تخطئه یکدیگر تبدیل کنیم. بیایید ضمن دقت‌ورزی تاریخی، از فرصت پیش آمده دست کم به عنوان روز بزرگداشت بهره گیریم و از این حواشی به سوی متن زندگی حضرت ام البنین (ع) حرکت کنیم وبه این سوال جدی بپردازیم: به راستی رمز موفقیت حضرت ام البنین (س) در تربیت سربازان امام زمان عصر خویش چیست و چگونه در پرورش الگوهای والای تولّی و تبرّی نقش آفرید؛ به نحوی که در عرصه برائت، عباس‌پروری کرد و والاترین حمایت را از امامت و ولایت انجام داد. 📚اسرار تاریخ #تاریخی حضرت #ام_البنین سلام الله علیها •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

ا ﷽ ا 🍀نوحه‌های جانسوز حضرت ام‌ّالبنین سلام‌الله‌علیها ✍ حضرت ام‌‌ّالبنین سلام‌الله‌علیها در بقيع مى‌نشست و ندبه‌هاى جانسوزى مى‌كرد. زنان نیز دور ایشان جمع مى‌شدند. مروان حكم كه حاكم مدينه بود، با آن همه دشمنى و قساوت قلب به صورت ناشناس گاهى به آنجا مى‌آمد و مى‌ايستاد و مى‌گريست. این اشعار از امّ البنین در مرثیه قمر بنی‌هاشم و دیگر پسرانش نقل شده است: لا تَدْعُوِنّى وَيْكِ اُمَّ الْبَنينِ تُذَكِّرينى بِلُيوثِ الْعَرينِ كانَتْ بَنونَ لى اُدْعى بِهِمْ وَ الْيَوْمَ اَصبَحْتُ وَ لا مِنْ بَنين.... یَا لَیْتَ شِعْرِی أَ کَمَا أَخْبَرُوا بِأَنَّ عَبَّاسا قَطِیعُ الْیَمِینِ ▪️واى بر تو مرا دیگر امّ‌البنین( مادر پسران) مخوان که مرا به یاد شیران بیشه‏ام می ‏اندازى من پسرانى داشتم که به خاطر آنان مرا امّ‌البنین می خواندند ولی امروز دیگر پسری ندارم اى کاش می‌دانستم آیا چنان که خبر دادند؛ عباس من دست راستش قطع شد؟! همچنین از ایشان مرثيه‌اى نقل شده راجع به خصوص أباالفضل العبّاس علیه‌السلام: يَا مَنْ رَأَى الْعَبَّاسَ كَرَّ عَلَى جَمَاهِيرِ النَّقَدِ وَ وَرَاهُ مِنْ أَبْنَاءِ حَيْدَرَ كُلُّ لَيْثٍ ذِي لَبَدٍ أُنْبِئْتُ أَنَّ ابْنِي أُصِيبَ بِرَأْسِهِ مَقْطُوعَ يَدٍ وَيْلِي عَلَى شِبْلِي أَمَا لَ بِرَأْسِهِ ضَرْبُ الْعَمَدِ لَوْ كَانَ سَيْفُكَ فِي يَدِ يْكَ لَمَا دَنَا مِنْهُ أَحَدٌ ▪️ای کسی که عباس را دیدی که بر توده‌های فرومایه حمله می‌کرد و از فرزندان حیدر هر شیرِ یال‌داری دنبال او بود، خبردار شده‌ام که بر سر پسرم ضربت وارد شده درحالی‌که دستش بریده بود، وای بر من از داغ شیر بچه‌ام که ضربت عمود سرش را خمیده کرد. (ای عباسم!) اگر شمشیرت در دستت بود کسی نمی‌توانست به تو نزدیک شود 📚إبصار العين ج۱ ص۶۴ #تاریخی حضرت‌ #عباس علیه السلام حضرت #ام_البنین سلام الله علیها •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

ا ﷽ ا 🍀مادری که از شدّت گریه بر امام حسین علیه‌السّلام نابینا شد 🔸 بُكِيَ الحُسَينُ عليه‌السلام خَمسَ حِجَجٍ. وَ كانَت اُمُّ جَعفَرٍ الكِلابِيَّةُ تَندُبُ الحُسَينَ عليه‌السلام و تَبكيهِ وقَد كُفَّ بَصَرُها ▪️به نقل از حسن بن خضر،از پدرش، از امام صادق عليه السلام- نقل شده که فرمود: بر حسين عليه السلام پنج سال گريسته شد. اُمّ‌ جعفر كِلابى (#ام_البنين)، براى حسين عليه‌السّلام مرثيه مى‌سراييد و مى‌گريست تا اين كه چشمانش نابينا شد. 📚الأمالي ،شجري، ج۱ ص۱۷۵ #تاریخی حضرت #ام_البنین سلام الله علیها •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

ا ﷽ ا 🍀 مرثیه های سوزناک! ✓ «امّ البنين به بقيع مى‌رفت و در آن جا، اندوهگين‌ترين و سوزناك‌ترين مرثيه سرايى‌ها را براى پسرانش مى‌كرد. مردم نزد او گِرد مى‌آمدند و به آن مرثيه‌ها گوش فرا مى‌دادند. مروان هم از جمله كسانى بود كه به بقيع مى آمدند. او به مرثيه اُمّ البنين، گوش فرا مى داد و مى گريست.» ⁙ «كانَت اُمُّ البَنينَ تَخرُجُ إلَى البَقيعِ، فَتَندُبُ بَنيها أشجى نُدبَةٍ وأحرَقَها، فَيَجتَمِعُ النّاسُ إلَيها يَسمَعونَ مِنها، فَكانَ مَروانُ يَجيءُ فيمَن يَجيءُ لِذلِكَ، فَلا يَزالُ يَسمَعُ نُدبَتَها ويَبكي.» 📚مقاتل الطالبيّين : ص ۹۰ 📚مجلسی، بحار الأنوار، ج ۴۶، ص۴۰ #حدیث #ام_البنین سلام الله علیها حضرت‌ #عباس علیه السلام •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

ا ﷽ ا 🍀چگونگی ازدواج امیرالمومنین علیه السلام با ام البنین علیها السلام 🔸وقد روي أن أمير المؤمنين عليا عليه‌السلام قال لأخيه عقيل ـ وكان نسابة عالما بأنساب العرب وأخبارهم ـ : انظر الى امرأة قد ولدتها الفحولة من العرب لأتزوجها فتلد لي غلاما فارسا. فقاله : تزوج ام البنين الكلابية فانّه ليس في العرب أشجع من آبائها. فتزوجها ، ولما كان يوم الطف قال شمر بن ذي الجوشن الكلابي للعباس واخوته : أين بنو اختي؟ فلم يجيبوه ، فقال الحسين لإخوته : أجيبوه وإن كان فاسقا فإنّه بعض أخوالكم. فقالوا له : ما تريد؟ قال : اخرجوا إلي فانّكم آمنون ولا تقتلوا أنفسكم مع أخيكم. فسبّوه وقالوا له : قبحت وقبح ما جئت به أنترك سيّدنا وأخانا ونخرج الى أمانك؟ وقتل هو وإخوته الثلاثة في ذلك اليوم 🔰نقل شده است: امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) به برادرش عقیل که دنیایی از دانش درباره‌ی نسب‌های عرب و اخبار آنان داشت، می‌گوید: «به دنبال زنی بگرد که از مردان بزرگ عرب زاده شده باشد تا با او ازدواج کنم و فرزندی شجاع و دلاور به دنیا بیاورم.» عقیل به او پیشنهاد می‌دهد که با «ام البنین» از قبیله‌ی کلابی ازدواج کند، زیرا پدران او در شجاعت در میان عرب‌ها بی‌نظیر هستند. امام علی (علیه السلام) با او ازدواج می‌کند. در روز عاشورا، شمر بن ذی الجوشن کلابی به عباس و برادرانش می‌گوید: «بچّه‌های خواهرم کجا هستند؟» آن‌ها به او پاسخ نمی‌دهند. امام حسین (علیه السلام) به برادرانش می‌گوید: «به او پاسخ دهید، هرچند که فاسق باشد، زیرا او از اقوام شماست.» برادران پرسیدند: «چه می‌خواهی؟» او پاسخ می‌دهد: «به سمت من بیایید، شما در امان هستید و نباید جان خود را در کنار برادر خودتان به خطر بیندازید.» برادران او به او توهین کرده و گفتند: «نفس‌نفس، چه بدی است که آورده‌ای! آیا باید آقازاده و برادر خود را رها کنیم و به سوی تو بیاییم؟» و در آن روز، او و سه برادرش کشته می‌شوند. 📚عمدة الطّالب ج 1 ص 357 #تاریخی حضرت #ام_البنین سلام الله علیها •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

ا ﷽ ا 🍀آیا نام حضرت ام البنین، فاطمه است؟ 🔸ثمّ تسمية المصنّف لها بفاطمة لم أدر إلى أيّ شيء استند، فلم يذكر الزبيري و الطبري و الأصبهاني و العمدة و المفيد لها اسما، بل ظاهرهم أنّ امّ البنين اسمها. 🔰پس از آنکه مصنف(مرحوم مامقاني در تنقیح المقال) او را فاطمه نامید، نمی‌دانم به چه چیزی استناد کرده است. زیرا الزبیری، طبری، اصبهانی، العمدة و مفید هیچ‌کدام برای او نامی ذکر نکرده‌اند، بلکه به نظر می‌رسد که نام ام البنین باشد." 📚: قاموس الرجال ج 12 ص 196 #تاریخی حضرت #ام_البنین سلام الله علیها •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

ا ﷽ ا 🍀داغ فرزند ✧ #پیامبر_اکرم صلى الله عليه وآله : 🔸 هرکه در داغ سه فرزند خود، سوگوار شود و [اجر] مرگ آنها را به حساب خداوند عزّ و جلّ بگذارد، بهشت بر او واجب گردد. 🔹مَن ثَکلَ ثَلاثَةً مِن صُلبِهِ فاحتَسَبَهُم عَلَى اللّهِ عَزَّ و جلَّ وَجَبَت لَهُ الجَنَّةُ؛ 📚خصال: ص۱۸۰ح ۲۴۵ #حدیث #مصیبت #فرزند حضرت #ام_البنین سلام الله علیها •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135

ا ﷽ ا 🍀#میرزا_حبیب‌الله_رشتی 🔻میرزا حبیب‌الله رشتی (۱۲۳۴-۱۳۱۲ق)، فرزند محمدعلی خان گیلانی، از بزرگ‌ترین فقهای اصولی شیعه و از شاگردان و ادامه‌دهندگان فقه شیخ انصاری بود. 🔸وی در رشت، قزوین و نجف علوم اسلامی را از استایدی چون شیخ عبدالکریم ایروانی، صاحب جواهر، شیخ انصاری فرا گرفته و به درجه اجتهاد رسید. 🔸پس از درگذشت شیخ انصاری به ریاست علمی نجف رسید و به تدریس و تربیت شاگردان پرداخت. 🔸اصلی‌ترین شاخصه شخصیت علمی حبیب‌الله رشتی، جایگاه او به‌عنوان فقیهی اصولی که به‌ویژه با تألیف برخی آثار عملاً به مثابه ادامه‌دهنده روش علمی استاد خود، شیخ انصاری بود. 🔸بدائع الافکار مهم‌ترین کتاب اصولی حبیب‌الله رشتی است و تالیفات بسیار دیگری از او برجای مانده است. 📚منبع 📥 wikifeqh.ir/میرزا_حبیب‌الله_رشتی #اعلام #رجال #میرزا_حبیب‌الله_رشتی •┈┈••✾••┈┈• @qalalsadegh135