قرآن شناسی 🔰درس هجدهم: امثال قرآن‌ ⏪انواع #تمثيل در قرآن‌ تمثيل، ضرب المثلى‌[ضرب المثل در قرآن داراى معانى ديگرى نيز مى‌باشد كه در آخر همين درس به آن اشاره شده است.] است كه صفات يا حالات درونى افراد يا گروههاى شايسته و ناشايست را به ترسيم كشيده و از نيروى تخيل در اين باره به خوبى استفاده كرده است، ولى در عين حال، حكايت از واقعيتهايى است كه پايه رفتار انسانها را تشكيل مى‌دهد و با اين ترسيم، به خوبى، زيباييها و زشتيهاى انديشه‌ها و پندارهاى انسانها نمودار مى‌گردد. قرآن در اين مورد تا سرحد اعجاز پيش رفته است. در اينجا به ذكر انواع #تمثيل (و نمونه‌اى از هركدام) در قرآن مى‌پردازيم: الف) مفاهيم ذهنى كه به‌صورت محسوس آمده‌اند قرآن، كفّار را- كه مقبول درگاه پروردگار نبوده و به سعادت اخروى نايل نمى‌شوند- دو گونه ترسيم كرده است: اولًا مانند كسانى كه پشت درِ آسمانها غمزده ايستاده‌اند و در به روى آنان بسته است؛ ثانياً كوشش در امرى ممتنع، مانند طنابى ضخيم كه كوشش مى‌شود از سوراخ سوزنى بگذرانند. «إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ اسْتَكْبَرُوا عَنْها لا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوابُ السَّماءِ وَ لا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِياطِ؛كسانى كه آيات الهى را تكذيب كرده و در برابر آن تكبّر ورزيده‌اند، [هرگز] درهاى آسمان به رويشان گشوده نمى‌شود و [هيچ‌گاه‌] داخل بهشت نخواهند شد؛ مگر اينكه طناب ضخيمى از سوراخ سوزن بگذرد». ..ادامه دارد استاد آیت الله محمد هادی #معرفت #آموزش #علوم_قرآنی #قرآن_شناسی 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه تفسير،قرآن شناسی و قرآن پژوهی رحیق @rahighemakhtoom

📌شناخت آرایه های ادبی در قرآن -کنایه - (24) 🔹این آیه، مَثَلی است که برای بنی‌آدم زده شده، به خاطر رفتارشان و اینکه عهد ازلی خود را شکستند و به آیات خدا ظلم کردند (طباطبائی، 1363: 488). 🔹ابتدا می‌فرماید که خداوند همة شما را از یک نفر آفرید؛ یعنی «نَفْسٍ واحِدَةٍ». در این آیه «نَفْسٍ واحِدَةٍ» کنایه از حضرت آدم است و این برای «بیان عظمت قدرت خداوند» است که نسل بشر را تنها از یک نفر به وجود آورده است. 🔹همچنین در این آیه از «انجام عمل زناشویی» میان آدم و حوّا، با لفظ «تَغَشَّی» یاد شده که به معنای پوشانیدن و انجام دادن کاری در خلوت است. این یک تعبیر کنایی است که به منظور «رعایت ادب» و پرهیز از بیان لفظ صریح آورده شده است. #آرایه_ها #کنایه #قرآن_شناسی #بلاغت 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه تفسير،قرآن شناسی و قرآن پژوهی رحیق @rahighemakhtoom

قرآن شناسی/علوم قرآنی 🔰درس هجدهم: امثال قرآن‌ ⏪انواع #تمثيل در قرآن‌ 🔰تجسّد حالات نفسانى و معنوى‌ قرآن كسانى را كه اسباب شناخت و معرفت برايشان آماده شده، ولى از آن روى برتافته‌اند، مانند كسانى ترسيم كرده كه گويى هيچ يك از اسباب هدايت برايشان ميسر نيست؛ در نتيجه زندگى نگران كننده و سختى را مى‌گذرانند: 🌱🌱🌱 «وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ الَّذِي آتَيْناهُ آياتِنا فَانْسَلَخَ مِنْها فَأَتْبَعَهُ الشَّيْطانُ فَكانَ مِنَ الْغاوِينَ وَ لَوْ شِئْنا لَرَفَعْناهُ بِها وَ لكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الْأَرْضِ وَ اتَّبَعَ هَواهُ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَثْ ...؛[سوره اعراف آیه] و بر آنها بخوان سرگذشت آن كسى را كه آيات خدا را به او داديم، ولى [سرانجام‌] خود را از آن تهى ساخت و شيطان در پى او افتاد و از گمراهان شد. و اگر مى‌خواستيم، [مقام‌] او را با اين آيات [و علوم و دانشها] بالا مى‌برديم؛ [اما اجبار بر خلاف سنت ماست؛ پس او را به حال خود رها كرديم‌] و او به پستى گراييد و از هواى نفس خود پيروى كرد. مثل او همچون سگ [هار] است كه اگر به او حمله كنى دهانش را باز مى‌كند و زبانش را بيرون مى‌آورد و اگر او را به حال خود واگذارى باز همين كار را مى‌كند [گويى چنان تشنه دنياپرستى است كه هرگز سيراب نمى‌شود] ...». .ادامه دارد استاد آیت الله محمد هادی #معرفت #آموزش #علوم_قرآنی #قرآن_شناسی 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه تفسير،قرآن شناسی و قرآن پژوهی رحیق @rahighemakhtoom

📌شناخت آرایه های ادبی در قرآن -کنایه - (24) 🔹در آیه 187 سوره بقره به واژه های "رفث"؛"باشروهن"؛و در آیه 43 سوره نساء به تعبیر "لامستم" دقت کنید. 🔹در دو آیة مذکور، سه کنایه به کار رفته است. الفاظ «الرَّفْثُ»، «باشِرُوهُنَّ» و «لامَسْتُمُ»، که به صورت کنایی درباره"رابطة زناشویی" به کار رفته است، چرا که آشکارا و با صراحت گفتن آنها به دور از ادب و شرم‌انگیز است. #آرایه_ها #کنایه #قرآن_شناسی #بلاغت 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه تفسير،قرآن شناسی و قرآن پژوهی رحیق @rahighemakhtoom

📌شناخت آرایه های ادبی در قرآن -کنایه - (25) 🔰﴿وَفُرُشٍ مَّرْفُوعَةٍ﴾ (الواقعه/ 34)؛ «و آنها راست زنانی والامقام» (معزّی،1372). «فُرُشٍ» بر وزن «عُنُق» جمع فراش است و در اصل به معنای هر گونه بستری است که می‌گسترانند (ر.ک؛ قرشی، 1371، ج 5: 161). 🔹امّا در این آیه با توجّه به کلمة «مَرْفُوعَةٍ»، «فُرُشٍ» به معنای بانوانی است که در عقل و زیبایی به درجة بالایی رسیده‌اند (ر.ک؛ همان، ج10: 521). 🔹پیشتر ذکر کردیم که اگر چیزی را به همان نام که هست، یعنی به اسم اصلی خود نام ببریم، سه‌چهارم لذّت و زیبایی بیان را از میان می‌بریم؛ زیرا کوششی که ذهن برای ایجاد پیوند میان معانی و ارتباط اجزای سازندة خیال دارد، به این صورت از میان می‌رود و آن لذّتی که حاصل جستجوست، به صورت ناچیزی درمی‌آید، لذا هدف از کنایه در این آیه می‌تواند «جذّابیت بخشیدن به کلام» باشد. #آرایه_ها #کنایه #قرآن_شناسی #بلاغت 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه تفسير،قرآن شناسی و قرآن پژوهی رحیق @rahighemakhtoom

📌شناخت آرایه های ادبی در قرآن -کنایه - (26) ﴿وَقَالَتِ الْیَهُودُ یَدُ اللّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَیْدِیهِمْ وَلُعِنُواْ بِمَا قَالُواْ بَلْ یَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ یُنفِقُ کَیْفَ یَشَاء...﴾ (الزّخرف/ 18)؛ «یهود گفتند: دست خدا با زنجیر بسته است. دستهایشان بسته باد! و به خاطر این سخن از رحمت الهی دور شوند! بلکه هر دو دست ـ قدرت ـ او گشاده است؛ هر گونه بخواهد می‌بخشد» (طبری، 1412ق.: 418). عبارت «بَلْ یَداهُ مَبْسُوطَتانِ» کنایه از «داشتن قدرت» است. یهود گفته بود که دست خدا بسته است. خداوند در جواب آنها آورده: «یداه مبسوطتان». در ادبیّات عربی «ید» کنایه از قدرت و «یدان» به صورت مثنی، کنایه از کمال قدرت است. به همین جهت خدای تعالی آن را به صورت مثنّی آورده تا به کمال قدرت خود اشاره کرده باشد» (طباطبائی، 1363، ج 6: 46). هدف از کنایه در این آیه، «استدلال» است، چرا که کنایه مانند ادّعای چیزی است با ارائة دلیل؛ زیرا در کنایه، انتقال از ملزوم (یَداهُ مَبْسُوطَتان) است به لازم (داشتن قدرت) و وجود هر ملزوم گواه بر وجود لازم خود است، چراکه جدایی لازم از ملزوم محال است و بدیهی است که دعوی حُکمی به اثبات یا سلب همراه با ارائة دلیل، قوی‌تر از دعوی حٌکمی بدون دلیل است. در این آیه تأکید شده که دو دست خداوند باز است. از این عبارت استدلال می‌شود که خدای تعالی قدرت زیادی دارد. همچنین در آیة ﴿تَبَّتْ یَدَا أَبِی لَهَبٍ وَتَبَّ﴾ (المسد/ 1)؛ «بریده باد دو دست ابولهب و مرگ بر او باد). کلمة«ید» در این آیه، به معنای لغوی خود نیست، بلکه کنایه از «قدرت» آدمی است. هدف از کنایه در این آیه نیز «استدلال» است، چون دست در انسان عضوی است که مقاصد او به وسیلة آن انجام می‌شود و بیشتر کارهای آدمی را به دست او نسبت می‌دهند، لذا خاسر شدن دست به معنای بی‌نتیجه شدن اعمال آدمی، بلکه نتیجه معکوس دادن آن است یا به معنای باطل شدن اعمال او است، به طوری که زحمت‌هایش هدر برود و مورد استفاده‌اش قرار نگیرد (ر.ک؛ طباطبائی، 1363، ج 6: 46). #آرایه_ها #کنایه #قرآن_شناسی #بلاغت 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه تفسير،قرآن شناسی و قرآن پژوهی رحیق @rahighemakhtoom

قرآن شناسی/علوم قرآنی 🔰درس هجدهم: امثال قرآن‌ ⏪انواع #تمثيل در قرآن‌ 🔰ج) ترسيم نمونه‌هاى انسانى‌ 🔹در قرآن، نمونه‌هايى از شاخصه‌هاى انسان به نمايش گذاشته شده است. از جمله انسانهاى معاند و لجوجى را كه با انگيزه‌اى سست و بى‌ارج و با حالتى‌ كوركورانه در مقابل حق ايستادگى مى‌كنند، چنين ترسيم كرده است: «وَ لَوْ فَتَحْنا عَلَيْهِمْ باباً مِنَ السَّماءِ فَظَلُّوا فِيهِ يَعْرُجُونَ‌[ يعرجون، أى يصعدون: بالا روند.] لَقالُوا إِنَّما سُكِّرَتْ أَبْصارُنا بَلْ‌ نَحْنُ قَوْمٌ مَسْحُورُونَ؛[حجر، 14- 15.] و اگر درى از آسمان به روى آنان بگشاييم و آنها پيوسته در آن بالا روند، باز مى‌گويند: ما را چشم‌بندى كرده‌اند، بلكه ما [سر تا پا] سحر شده‌ايم.» .ادامه دارد استاد آیت الله محمد هادی #معرفت #آموزش #علوم_قرآنی #قرآن_شناسی 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه تفسير،قرآن شناسی و قرآن پژوهی رحیق @rahighemakhtoom

📌شناخت آرایه های ادبی در قرآن -کنایه - (27) ⏺زن ابولهب که کینه‌توز و حق‌ناپذیر بود، خار و خاشاک و بوته‌های خار را به دوش می‌کشید و بر سر پیامبر می‌ریخت تا آن حضرت به هنگام رفتن به نماز یا برای دعوت و هشدار مردم، پاهای مبارکش آزرده گردد (طبرسی،1380، ج 5: 1489). 🔹«حَمَّالَةُ ‌الْحَطَبْ» کنایه از«زن سخن چین» است (طالقانی، 1362، ج 4: 297). 🔹هدف از کنایه در این آیه، «تعریض» است، چرا که ذکر این کنایه، آگاهی بر این مطلب است که سرانجام همسر ابولهب چنین است که در روز قیامت در آتش دوزخ به همان هیأت جلوه گر می‌شود که در دنیا به خود گرفته بود؛ یعنی همان‌گونه که در دنیا شاخه‌های خاربُن و بوته‌های دیگر را با طناب می‌پیچید و حمل می‌کرد و همین حال یعنی طناب به گردن و هیزم به پشت، جلوه‌گر گشته، عذاب می‌شود (ر.ک؛ طباطبائی، 1383، ج 40: 441). #آرایه_ها #کنایه #قرآن_شناسی #بلاغت 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه تفسير،قرآن شناسی و قرآن پژوهی رحیق @rahighemakhtoom

📌شناخت آرایه های ادبی در قرآن -کنایه - (28) ﴿وَلاَ تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِکَ وَلاَ تَبْسُطْهَا کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَّحْسُورًا﴾ (الإسراء/ 29)؛ «نه هرگز دست خود محکم بسته دار و نه بسیار باز و گشاده، که به نکوهش و حسرت خواهی نشست» (الهی قمشه‌ای، 1380: 265). 🍀🍀🍀 🔹در این آیه، «بستن دستها به گردن»، کنایه از «بُخل و امساک» و «بسیار گشاده داشتن دست‌ها» کنایه از «بخشش بی‌اندازه» است و به منظور «تصویرگری»، «ایجاز» و «مبالغه» به کار رفته است. 🔹شیوایی کنایه، ارائة معانی در قالب صورت‌های عینی است. این آیه «بُخل» را به صورت امری ملموس و مشهود درآورده است و آشکارا به نمایش گذاشته که این رمز تأثیر عمیقی است که کلام کنایی در این آیه دارد؛ یعنی به جای آنکه بُخل را توصیف کند، تصویر آن را نشان داده است. 🔹همچنین در این آیه، «بسته بودن دست به گردن» با ایجاز خود معنای گسترده‌ای را القا می‌کند که در صورت تصریح، الفاظ زیادی باید استفاده می‌شد تا همان معنا را القا کنند. #آرایه_ها #کنایه #قرآن_شناسی #بلاغت 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه تفسير،قرآن شناسی و قرآن پژوهی رحیق @rahighemakhtoom

قرآن شناسی/علوم قرآنی 🔰درس هجدهم: امثال قرآن‌ ⏪انواع #تمثيل در قرآن‌ 🟣ه) ترسيم اوصاف عينى‌ ⏺يكى ديگر از گونه‌هاى تمثيل در قرآن، ترسيم اوصاف اشيائى است كه وجود خارجى دارند و در ترسيم قرآنى، زشتى و زيبايى يا تأثير مثبت و منفى آن به‌خوبى آشكار شده است؛ از جمله درباره حيات دنيوى و ناپايدارى آن آمده است: «وَ اضْرِبْ لَهُمْ مَثَلَ الْحَياةِ الدُّنْيا كَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِيماً تَذْرُوهُ الرِّياحُ ...؛(اى پيامبر!) زندگى دنيا را براى آنان به آبى تشبيه كن كه از آسمان فرو مى‌فرستيم و به وسيله آن، گياهان زمين [سرسبز مى‌شود و] درهم فرو مى‌رود، اما بعد از مدتى مى‌خشكد و بادها آن‌را به هر سو پراكنده مى‌كنند ...». 🔹زندگى در اين جهان را به باران روح‌افزا تشبيه كرده كه مايه شكوفايى زمين و روييدن گياه و خرمى پهناى وجود گرديده، ولى عاقبت خشكيده شده و از بين مى‌رود. منظره بارش باران را در نظر بگيريد كه تا چه اندازه لذت‌بخش است و به دنبال آن روييدن گياهان و شكوفا شدن پهناى زمين، ولى سرانجام گياهان و سبزه‌ها فرسوده شده، از هم مى‌پاشد، دستخوش تندباد قرار مى‌گيرد و در فضا متلاشى مى‌شود. .ادامه دارد استاد آیت الله محمد هادی #معرفت #آموزش #علوم_قرآنی #قرآن_شناسی 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه تفسير،قرآن شناسی و قرآن پژوهی رحیق @rahighemakhtoom

📌شناخت آرایه های ادبی در قرآن -کنایه - (29) ﴿کَأَنَّهُنَّ بَیْضٌ مَّکْنُونٌ﴾ (الصّافات/ 49)؛ «گویی از (لطافت و سفیدی) همچون تخم‌مرغ‌هایی هستند که (در زیر بال و پر مرغ) پنهان مانده‌اند (و دست انسانی هرگز آن را لمس نکرده است)» (مکارم شیرازی، 1373: 447). 🍀🍀🍀 🔹در این آیه، حوریان بهشتی به تخم‌مرغ‌هایی تشبیه شده‌اند و وجه‌شبه نیز نیکویی چهره، رنگ بدن و تازگی است. 🔹البتّه واژة «بَیْضْ» در تفسیر اطیب البیان فی تفسیر القرآن و الکاشف کنایه از «زنان آزاد» است که نظر به غیر از زوج خود نیانداخته‌اند و غیر از زوج خود کسی به آنها نظر نکرده است (ر.ک؛ مغنیه، 1424ق.، ج 6: 338). 🔹هدف از کنایه در این آیه، «تعریض» است، چراکه از محتوای آیه، معنای دیگری استنباط می‌شود؛ یعنی همان‌گونه که تخم‌مرغ مادامی‌که زیر پَرِ مرغ محفوظ است، دست‌نخورده باقی می‌ماند، حوریان نیز چنین هستند. 🔹به گفتة زرکشی، «عرب‌ها در کنایه از زنان آزاد، از واژة «بَیْضْ» استفاده می‌کردند» (زرکشی، 1415ق.، ج 2: 320). #آرایه_ها #کنایه #قرآن_شناسی #بلاغت 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه تفسير،قرآن شناسی و قرآن پژوهی رحیق @rahighemakhtoom

قرآن شناسی/علوم قرآنی 🔰درس هجدهم: امثال قرآن‌ ⏪انواع #تمثيل در قرآن‌ 🟣و) ترسيم داستانهاى مورد ضرب المثل‌ از جمله مواردى كه در قرآن به ترسيم كشيده شده، داستانهايى است كه موردضرب المثل قرار گرفته است؛ مانند اين داستان: «ما آنان را آزموديم همانگونه كه صاحبان باغ را آزموديم؛ آنگاه كه سوگند ياد كردند كه بامدادان ميوه‌هاى باغ را خواهيم چيد و هيچ از آن استثناء نكنند؛ اما [شب‌هنگام‌] عذابى فراگير بر [تمام‌] باغ آنان فرود آمد، درحالى‌كه همه خواب بودند و آن باغ سرسبز همچون شب سياه و ظلمانى شد. صبحگاهان يكديگر را صدا زدند كه به سوى كشتزار و باغ خود حركت كنيد اگر قصد چيدن ميوه داريد. آنان حركت كردند درحالى‌كه آهسته با هم مى‌گفتند: امروز مواظب باشيد تا حتى يك فقير بر شما وارد نشود. [آرى‌] آنها صبحگاهان تصميم داشتند كه با قدرت از مستمندان جلوگيرى كنند. هنگامى كه [وارد باغ شدند و] آن‌را ديدند، گفتند: حقاً ما گمراهيم. [آرى همه چيز از دست ما رفته‌] بلكه ما محروميم. يكى از آنها كه از همه عاقلتر بود گفت: آيا به شما نگفتم چرا تسبيح خدا نمى‌گوييد!؟ گفتند: منزه است پروردگار ما، مسلماً ما ظالم بوديم. سپس رو به يكديگر كرده به ملامت هم پرداختند. [و فريادشان بلند شد] گفتند: واى بر ما كه طغيانگر بوديم. اميدواريم پروردگارمان [ما را ببخشد و] بهتر از آن به جاى آن به ما بدهد؛ چرا كه ما به او علاقه‌منديم. اين‌گونه است عذاب [خداوند در دنيا] و عذاب آخرت از آن هم بزرگتر است اگر مى‌دانستند». 🔷در اين ترسيم چند نمونه از حالات متفاوت به تصوير كشيده شده است: 1. حالت خودباورى بيجا كه خدا را ناديده مى‌گيرند؛ 2. حالت خودخواهى كه ديگران را محروم مى‌سازند؛ 3. حالت خودپسندى كه به خود گمان قدرت مى‌برند؛ 4. حالت افسردگى و ناراحتى كه خود را بيچاره و زبون مى‌بينند؛ 5. حالت سرافكندگى و بازگشت به سوى حق و سرسپردن به تقدير الهى. .ادامه دارد استاد آیت الله محمد هادی #معرفت #آموزش #علوم_قرآنی #قرآن_شناسی 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه تفسير،قرآن شناسی و قرآن پژوهی رحیق @rahighemakhtoom

📌شناخت آرایه های ادبی در قرآن -کنایه - (30) ﴿...وَلاَ یَنظُرُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ...﴾ (آل‌عمران/ 77)؛ «...و (خداوند)به آنان در قیامت نمی‌نگرد» (مکارم شیرازی، 1373: 77). 🌱🌱🌱 🔹در این آیه، نگاه نکردن خداوند به کافران در قیامت، کنایه از «غضب» خداوند بر آنان است و نیز کنایه دو کاربرد دارد: الف) ارائة استدلال. ب) دوبُعدی کردن جمله. 🔹«کنایه» در این آیه یک معنی نزدیک دارد که همان نگاه نکردن خداوند به کافران است و یک معنی دور، یعنی معنی مراد اصلی از کنایه که «غضب خداوند» است. 🔹کنایه مانند ادّعای چیزی است با ارائة دلیل؛ زیرا در کنایه، انتقال از ملزوم (نگاه نکردن خداوند به کافران) است به لازم یعنی (غضب خدا)، و وجود هر ملزومی گواه بر وجود لازم خود است. 🔹دو یا چند بُعدی بودن، یکی دیگر از عوامل مهمّ زیبایی‌آفرینی در کلام ادبی است. 🔹روال عادی زبان این است که یک لفظ بر یک معنی دلالت کند، ولی در کنایه، کلام یکی است، امّا دو معنی از آن برمی‌آید، لذا از کنایة به کار رفته در این آیه چنین برمی‌آید که خداوند هم به کافران نگاه نمی‌کند و هم نسبت به آنها خشمگین است. 🌱🌱🌱 #آرایه_ها #کنایه #قرآن_شناسی #بلاغت 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه تفسير،قرآن شناسی و قرآن پژوهی رحیق @rahighemakhtoom

قرآن شناسی/علوم قرآنی 🔰درس هجدهم: امثال قرآن‌ ⏺ضرب المثل در قرآن 🟣ضرب المثل در قرآن سه گونه است: 🔹 ضرب المثل هايى كه با استفاده از نيروى تخيل، صفات، حالات درونى افراد و يا گروههاى شايسته و ناشايست را به ترسيم كشيده است؛ اصطلاحاً به اين نوع ضرب المثل، تمثيل مى‌گويند كه بحث آن به طور مفصل گذشت. 🔹ضرب المثل هايى كه از سرگذشت اقوام پيشين و واقعيتهاى حيات پرفراز و نشيب انسانها براى عبرت آيندگان بهره گرفته شده است؛ اين نوع ضرب المثل، برگرفته از واقعيتهاست نه تخيل؛ مانند: «ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ ... وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ ... وَ مَرْيَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ ...». خداوند در اين آيات براى مثال از دو زن ناشايست و دو زن شايسته ياد مى‌كند تا تنبّهى باشد براى كسانى كه گمان مى‌برند انسان تابع محيط است و در انديشه و رفتار، مقهور ساختار جامعه است؛ درصورتى‌كه چنين نيست. آنچه انسان را مى‌سازد، تصميم خود اوست (اين قسمت در رابطه با قصص قرآنى است و در همان بخش آورده‌ايم). 🔹آوردن جمله‌هايى كوتاه كه هر كدام سرگذشتى دارد؛ اين نوع ضرب المثل در زبان هر ملتى فراوان است. قرآن از هيچيك از مثلهاى رايج عرب بهره نگرفته است؛ بلكه برعكس، از قرآن، مثلهايى در زبان عرب رايج شده است .ادامه دارد استاد آیت الله محمد هادی #معرفت #آموزش #علوم_قرآنی #قرآن_شناسی 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه تفسير،قرآن شناسی و قرآن پژوهی رحیق @rahighemakhtoom

قرآن شناسی/علوم قرآنی 🔰درس هجدهم: امثال قرآن‌ ⏺ضرب المثل در قرآن 🟣مثلهاى برگرفته از قرآن دو گونه است: «صريح» و «ضمنى». در اينجا نمونه‌هايى از اين مثلها را مى‌آوريم: 1. «... وَ لا يَحِيقُ الْمَكْرُ السَّيِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ ...»؛ نيرنگ بد نرسد مگر به دست‌اندركارانش. 2. «إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ وَ إِنْ أَسَأْتُمْ فَلَها ...» اگر نيكى كنيد براى خويش كرده‌ايد و اگر بدى هم كنيد براى خويش كرده‌ايد. در فارسى داريم: هرچه كنى به خود كنى، ور همه نيك و بد كنى؛ يا هركس بد و نيك با تن خويش كند. 3. «وَ أَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسانِ إِلَّا ما سَعى‌»؛ هركسى آن درود عاقبت كار، كه كشت. من طريق سعى مى‌آرم بجا ليس للانسان الا ما سعى (سعدى) 4. «... وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‌ ...»؛ هر كه بار خويشتن گيرد بدوش. 5. «لَكُمْ دِينُكُمْ وَ لِيَ دِينِ»؛ هر كه بر آئين خويشتن خوش بود. در مثل فارسى آمده: عيسى به دين خود، موسى به دين خود. 6. «... كُلُّ حِزْبٍ بِما لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ»؛ هر گروهى به آنچه دارند شادمانند. 7. «الْخَبِيثاتُ لِلْخَبِيثِينَ ... وَ الطَّيِّباتُ لِلطَّيِّبِينَ ...» پليدان با پليدان و پاكان با پاكان دمسازند. در شعر فارسى آمده است: كبوتر با كبوتر باز با باز كند همجنس با همجنس پرواز 8. «ما عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ ...»؛ بر پيامبر نيست جز رساندن پيام. در شعر فارسى داريم: من آنچه شرط بلاغ است با تو مى‌گويم تو خواه از سخنم پند گير وخواه ملال‌ 9. «... جَزاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِثْلُها ...»؛ كيفر بدى همانندش بدى است. شاعر مى‌گويد: بدى مى‌كنى و نيك طمع دارى‌ خود بد باشد جزاى بدكارى‌ 10. از آيات‌ «وَ الَّذِينَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَ لَمْ يَقْتُرُوا وَ كانَ بَيْنَ ذلِكَ قَواماً»و «وَ لا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلى‌ عُنُقِكَ وَ لا تَبْسُطْها كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُوراً»اين مثلها را مى‌توان برگرفت: «خير الأمور اوساطها» يا «الجاهل اما مُفْرط او مفرِّط». نه چندان بخور كز دهانت برآيد نه چندان كه از ضعف، جانت برآيد ميانه گزين در همه كار كرد به پيوستگى هم به ننگ و نبرد 11. از آيه‌ «وَ إِذْ قالَ إِبْراهِيمُ رَبِّ أَرِنِي كَيْفَ تُحْيِ الْمَوْتى‌ قالَ أَ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قالَ بَلى‌ وَ لكِنْ لِيَطْمَئِنَّ قَلْبِي ...»مَثَل «ليس الخبر كالعيان» يا «شنيدن كى بود مانند ديدن» گرفته شده است. 12. از آيه‌ «وَ مَنْ يُهاجِرْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ يَجِدْ فِي الْأَرْضِ مُراغَماً كَثِيراً وَ سَعَةً ...» مثل «الحركة تجلب البركة» گرفته شده است. (از تو حرکت از خدا برکت) .ادامه دارد استاد آیت الله محمد هادی #معرفت #آموزش #علوم_قرآنی #قرآن_شناسی 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه تفسير،قرآن شناسی و قرآن پژوهی رحیق @rahighemakhtoom

قرآن شناسی/ علوم قرآنی 🔰درس نوزدهم: اعجاز قرآن‌ 🔹اعجاز از ريشه عجز (ناتوانى) به‌معناى ناتوان ساختن مى‌باشد. ناتوان ساختن بر دو گونه است: 🔅يكى آنكه توانايىِ كسى قهراً از وى سلب شود و او به عجز درآيد؛ مثلًا: اگر شخصى قدرت مالى يا مقامى دارد، آن مال يا مقام از او با زور گرفته‌شود و او به خاك مذلّت بنشيند. 🔅ديگر آنكه كارى انجام گيرد كه ديگران از انجام آن عاجز باشند، بدون آنكه درباره آنان هيچگونه اقدام منفى به‌عمل آمده‌باشد. 🔷اعجاز انبياء از نوع دوم است؛ يعنى عملى كه به دست آنان انجام مى‌گيرد بيرون از توان بشريت است؛ چرا كه خارج از محدوده عوامل مؤثر متعارف و شناخته شده است و براى بشريت امكان شناخت آن بر اساس موازين طبيعى، هرگز ميسّر نيست. به همين جهت معجزه را «خارق العادة» توصيف مى‌كنند؛ يعنى بيرون از شعاع تأثيرات طبيعى مألوف (عوامل طبيعى شناخته شده، عادى و مأنوس) قرار گرفته است؛ به گونه‌اى كه طبيعت اين جهان- با ساختار كنونى خود- از عهده انجام آن عاجز است. .ادامه دارد استاد آیت الله محمد هادی #معرفت #آموزش #علوم_قرآنی #قرآن_شناسی 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه تفسير،قرآن شناسی و قرآن پژوهی رحیق @rahighemakhtoom

قرآن شناسی/ علوم قرآنی 🔰درس نوزدهم: اعجاز قرآن‌ 🔹اعجاز از ريشه عجز (ناتوانى) به‌معناى ناتوان ساختن مى‌باشد. ناتوان ساختن بر دو گونه است: 1️⃣يكى آنكه توانايىِ كسى قهراً از وى سلب شود و او به عجز درآيد؛ مثلًا: اگر شخصى قدرت مالى يا مقامى دارد، آن مال يا مقام از او با زور گرفته‌شود و او به خاك مذلّت بنشيند. 2️⃣ديگر آنكه كارى انجام گيرد كه ديگران از انجام آن عاجز باشند، بدون آنكه درباره آنان هيچگونه اقدام منفى به‌عمل آمده‌باشد. ⤴️اعجاز انبياء از نوع دوم است؛ يعنى عملى كه به دست آنان انجام مى‌گيرد بيرون از توان بشريت است؛ چرا كه خارج از محدوده عوامل مؤثر متعارف و شناخته شده است و براى بشريت امكان شناخت آن بر اساس موازين طبيعى، هرگز ميسّر نيست. به همين جهت معجزه را «خارق العادة» توصيف مى‌كنند؛ يعنى بيرون از شعاع تأثيرات طبيعى مألوف (عوامل طبيعى شناخته شده، عادى و مأنوس) قرار گرفته است؛ به گونه‌اى كه طبيعت اين جهان- با ساختار كنونى خود- از عهده انجام آن عاجز است. .ادامه دارد استاد آیت الله محمد هادی #معرفت #آموزش #علوم_قرآنی #قرآن_شناسی 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه قرآنی رحیق @rahighemakhtoom

قرآن شناسی/ علوم قرآنی 🔰ضرورت اعجاز 🔹شرايع و پيامهاى آسمانى كه به‌دست پيامبران عرضه مى‌شود، حقايق آشكارى است كه هر فطرت پاك، آن‌را پذيرا مى‌باشد. انبياء چيزى را مى‌گويند كه فطرت و عقل بشرى بى‌درنگ و آزادانه آن‌را مى‌پذيرد: «وَ بِالْحَقِّ أَنْزَلْناهُ وَ بِالْحَقِّ نَزَلَ ...؛[اسراء، 105.] ما قرآن را كه عين حقيقت است فرو فرستاديم [يعنى حقيقتى آشكار و انكار ناپذير] و همين‌گونه فرود آمد ...». 🔹ازاين‌رو در جاى جاى قرآن تصريح شده كه صاحب نظران انديشمند، بى‌درنگ دعوت حق را مى‌پذيرند و به نداى حقيقت لبّيك مى‌گويند: «وَ لِيَعْلَمَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ فَيُؤْمِنُوا بِهِ فَتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ ...؛[حج، 54.] و [نيز] هدف اين بود كه آگاهان بدانند اين حقى است از سوى پروردگارت و درنتيجه به آن ايمان بياورند و دلهايشان در برابر آن خاشع گردد ...». 🔹امّا كسانى كه حق را با مصالح موهوم خويش سازگار نمى‌بينند، آن‌را نمى‌پذيرند و در مقابل آن ايستادگى مى‌كنند، هرچند در دل به حق بودن آن اعتراف دارند: «وَ جَحَدُوا بِها وَ اسْتَيْقَنَتْها أَنْفُسُهُمْ ظُلْماً وَ عُلُوًّا ...؛[نمل، 14.] گر چه [با زبان‌] آن‌را انكار نموده، ولى در دل آن‌را شناخته، باور داشته‌اند و اين انكار ناشى از حالت ظلم و استكبار آنان است ...». 🔹بنابراين طبق منطق قرآن، همواره حق آشكار و باطل خودنماست و براى حق‌جويان و حق پويان، دليلى روشنتر از خود حق نمى‌باشد و براى پذيرفتن آن به حجت و برهان نيازى نيست؛ زيرا حق، خود آشكار است و فطرت پاك، آن‌را پذيراست. 📝سيره پيامبران و صراحت قرآن نيز بر ارائه معجزه در برابر شبهه‌هاى منكران و حق ستيزان دلالت مى‌كند. هيچ پيامبرى دعوت خود را با معجزه آغاز نكرده‌است؛ (زيرا دعوت آنان عين حقّ است و فطرت و عقل بشرى آن‌را مى‌پذيرد) ولى هنگامى كه با منكران و معاندين روبه‌رو شدند و آنها درخواست معجزه مى‌نمودند- يا بدون درخواست و صرفاً براى دفع شبهات آنان- دست به اعجاز مى‌زدند. 🔅بنابراين كاربرد معجزه براى دعوت و اثبات حقانيّت آن نيست، بلكه در رتبه دوم و هنگام برخورد با موانع از آن استفاده شده است و يك وسيله دفاعى به‌شمار مى‌رود نه وسيله تبليغى.[علوم قرآنى؛ ص 350- 345.] ...ادامه دارد استاد آیت الله محمد هادی #معرفت #آموزش #علوم_قرآنی #قرآن_شناسی 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه قرآنی رحیق @rahighemakhtoom

🔰معجزه جاويد 🔘پيامبران در زمانهاى مختلف، معجزات گوناگونى متناسب با سطح انديشه و كمالات وجودى انسانهاى هم‌دوره خود ارائه مى‌كردند. 🔹هرچه بر آگاهى مردم افزوده مى‌شد و سطح تمدن آنها بالاتر مى‌رفت، معجزه پيامبران نيز ترقّى پيدا مى‌كرد و دقيق‌تر و لطيف‌تر مى‌گشت. 🔹قرآن، آخرين معجزه پيامبران (معجزه پيامبر اسلام) دقيق‌ترين، ظريف‌ترين و لطيف‌ترين معجزه نسبت به معجزه‌هاى ديگر انبياء است. 🔘قرآن با شيواترين سبك، رساترين بيان و استوارترين محتوا، بر عرب آن زمان- كه يگانه مهارت آنان زبان و بيان بود- عرضه شد و لذا به خوبى تشخيص دادند سخنى كه اين‌گونه آنان را از هماوردى ناتوان سازد، نمى‌تواند ساخته دست بشر باشد. 🔹پيامبران معجزاتى انجام مى‌دادند كه از توان ماهرترين كارشناسان آن دوره بيرون بود و به اين وسيله نشان مى‌دادند كه آنچه ارائه مى‌دهند بيرون از توان بشريت است و هيچگونه ظاهرسازى در كار نيست. ...ادامه دارد استاد آیت الله محمد هادی #معرفت #آموزش #علوم_قرآنی #قرآن_شناسی 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه قرآنی رحیق @rahighemakhtoom

🔰معجزه جاويد 🟣وليدبن‌مغيره مخزومى- كه سخنورى نيرومند و از سران بلندپايه و سرشناس عرب به شمار مى‌رفت- درباره قرآن چنين مى‌گويد: «آنچه ابن ابى كبشه‌[1] مى‌سرايد، به خدا سوگند نه شعر است، نه سحر و نه گزافگويى بى خردان؛ بى‌گمان گفته او سخن خداست ...». 🟣هم او- موقعى كه از كنار پيامبر مى‌گذشت و آياتى چند از سوره مؤمن را كه پيامبر در نماز تلاوت مى‌فرمود شنيد- گفت: «به خدا سوگند چندى پيش از محمّد صلى الله عليه و آله سخنى شنيدم كه نه به سخن آدميان مى‌مانست و نه به سخن پريان.به خدا سوگند سخن او شيرينى و زيبايى ويژه‌اى دارد؛ همچون درختى برومند و سر برافراشته، كه بلنداى آن پر ثمر و اثر بخش و پايه آن استوار است و ريشه مستحكم و گسترده دارد. همانا بر ديگر سخنان برترى خواهد يافت و سخنى ديگر برآن برتر نخواهد شد».[2] 🟣اين بلنداى شيوه قرآنى- چه از لحاظ نظم و چه از لحاظ محتوا- همچنان پابرجاست و تا ابد هم پابرجا خواهد ماند؛ زيرا در بلاغت، فصاحت، استوارى گفتار، رسا بودن بيان، نوآوريهاى فراوان در زمينه معارف و احكام و ديگر ويژگيها، آن اندازه اوج گرفته كه بشريت هر چه پيشرفت كند و در راه رسيدن به آن كوشش كند، نمى‌تواند به تمام حقايق قرآن دسترسى پيدا كند. بدين سبب قرآن را «معجزه جاويد» گويند و اين حالت براى قرآن، هميشگى و ثابت است و به عنوان سند شريعت جاويد اسلام باقى خواهد ماند. 🌱🌱🌱 [1] . مشركان، پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله را با اين عنوان ياد مى‌كردند و او را به« ابوكَبْشه» نسبت مى‌دادند. او مردى ازقبيله« خُزاعه» بود كه در ديانت با قريش مخالفت ورزيد. گويند او جدّ مادرى پيامبر بود كه او را به‌وى نسبت مى‌دادند. [2] . تفسير طبرى؛ ج 29، ص 98.« مانند اين گواهى از بزرگان و سخندانان عرب درباره قرآن بسيار است. براى اطلاع بيشتر ر. ك: الف) علوم قرآنى؛ ص 356- 352 ب) التمهيد ج 4». ...ادامه دارد استاد آیت الله محمد هادی #معرفت #آموزش #علوم_قرآنی #قرآن_شناسی 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه قرآنی رحیق @rahighemakhtoom

🔰تحدّى قرآن‌ 🟣تحدّى به‌معناى هماورد خواستن است. قرآن مكرّراً جنبه اعجاز و فوق بشرى خود را صريحاً اعلام كرده است و ناباوران را به مبارزه و هماوردى خوانده است: «اگر باور نداريد كه اين قرآن، سخن خداست و گمان مى‌بريد ساخته و پرداخته دست بشر است، هر آينه آزمايش آن آسان است. سخندانان و سخنوران خود را واداريد تا در اين راستا نيروى خود را به‌كار گيرند و سخنى همچون قرآن، زيبا و شيوا، محكم و استوار و حكيمانه بسازند و ارائه دهند؛ ولى هرگز چنين اقدامى نتوانيد كرد، زيرا بخوبى مى‌دانيد كه قرآن همانند سخن بشر نيست ...». 🟣توضيح اينكه علماى بيان طبق معيارهاى مشخّص، درجات رفعت و انحطاط هر كلام را معيّن ساخته‌اند و برترى كلامى بر كلام ديگر با همين معيارها مشخص مى‌شود؛ همانگونه كه در دو قصيده يا نوشته ادبى، با مقايسه، برترى يكى بر ديگرى روشن مى‌شود. چنين مقايسه‌اى بر پايه قدرت بيان و رسايى سخن و اعمال نُكات و دقايق سخنورى و سخن‌سنجى استوار است. 🔹اين معيارها، سخن يك شاعر يا سخنور را به سخن شخص ديگر، نزديك يا دور مى‌نمايد و نشستهاى ادبى و مسابقات هنرى بر اساس همين معيار انجام مى‌گيرد. ما هرگز منكر آن نيستيم كه سخن هر كس زاييده نهاد و ساختار درونى اوست و كسى را ياراى آن نيست كه با ديگرى در آنچه ساختار ذهنيّت او بر او القا مى‌كند، همسان باشد؛ بلكه آنچه در تحدّى مطرح است همسان بودن در درجه و رتبه فضيلت كلام است. 🟣در تحدّى (هماورد خواستن) نيز منظور اين نيست كه سخنى همسان و همانند سخن خدا بياورند، به گونه‌اى كه در شيوه بيان و نحوه تعبير، كاملًا همانند قرآن باشد، (زيرا اين‌گونه همانندى جز با تقليد امكان‌پذير نيست‌[چنانچه مسيلمه كذّاب و برخى ديگر همين كار تقليدى را انجام داده، خود را رسوا ساختند( التمهيد؛ ج 4، ص 257 و 228).] بلكه مقصود از «تحدّى»، آوردن سخنى است كه همچون قرآن از نظر معنويت والا بوده و در درجه اعلاى بلاغت و فصاحت قرار گرفته‌باشد. ...ادامه دارد استاد آیت الله محمد هادی #معرفت #آموزش #علوم_قرآنی #قرآن_شناسی 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه قرآنی رحیق @rahighemakhtoom

🔰مراحل تحدّى‌ ☑️قرآن در چند مرحله، تحدّى و هماورد خواستن خود را مطرح كرده: 1️⃣در مرحله نخست مى‌گويد به‌طور مطلق سخنى همانند قرآن بياورند: «فَلْيَأْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ إِنْ كانُوا صادِقِينَ؛[ طور، 34.] پس سخنى همانند آن بياورند، اگر راست مى‌گويند». 2️⃣در مرحله بعد مطرح مى‌سازند كه اگر مى‌توانيد، ده سوره- هر چند كوچك- مانند قرآن بياوريد: «أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَياتٍ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ؛[هود، 13.] آيا مى‌گويند كه: آن‌را به‌دروغ به ما نسبت داده است؟ بگو: پس همانند ده سوره آن- حتى اگر افترا گونه باشد- بياوريد و هر كس را كه خواهيد [به شهادت و داورى‌] بخوانيد، اگر راست مى‌گوييد». 3️⃣ آنگاه، براى آنكه از اعتبار مدّعيان بكاهد، پيشنهاد مى‌كند كه يك سوره همانند قرآن بياورند: «أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ؛[يونس، 38] ... اگر راست مى‌گوييد، همانند يك سوره آن بياوريد ...». 4️⃣سرانجام براى آخرين‌بار، با قاطعيّت هرچه تمامتر، عجز و ناتوانى نهايى آنان را اعلام مى‌نمايد: «وَ إِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنا عَلى‌ عَبْدِنا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا شُهَداءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَ لَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكافِرِينَ؛[بقره، 23- 24.] اگر درباره آنچه بر بنده خود [پيامبر] نازل كرده‌ايم، شك و ترديد داريد، [دست كم‌] يك سوره همانند آن بياوريد و گواهان خود را- غير خدا- براى اين كار فرا خوانيد، اگر راست مى‌گوييد. پس اگر چنين نكنيد- كه هرگز نخواهيد كرد- از آتشى بترسيد كه هيزم آن بدنهاى مردم [گنهكار] و سنگهاست و براى كافران آماده شده است». در اين آيه، ذكر آدميان در كنار سنگ، كنايه از آن است كه آدميانِ فاقد شعور و تهى از خرد و انديشه، همچون سنگ بوده و در كنار آن قرار دارند و در آتش سرسختى مى‌سوزند. 5️⃣در مرحله آخر، براى هميشه اعجاز و تحدّى قرآن را اعلام مى‌كند: «قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلى‌ أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ كانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيراً؛[اسراء، 88.] بگو اگر تمامى انس و جنّ گرد هم آيند و بخواهند همانند اين قرآن بياورند، هرگز نتوانند، گرچه همگى پشت در پشت يكديگر قرار گيرند». در آيات فوق، به‌ويژه دو آيه اخير، نكته جالبى وجود دارد كه سرّ اعجاز را بيش از هر چيز روشن و مُبَرهَن مى‌سازد؛ 🔹در آيه 24 سوره بقره به صورت مطلق خبر از آينده داده است: «وَ لَنْ تَفْعَلُوا»؛ بدين معنا كه هرگز و تا ابد هماوردى با قرآن امكان ندارد. 🔹 در سوره اسراء آيه 88 نيز همه جهانيان را از هماوردى با قرآن ناتوان دانسته است. اين يك اخبار غيبى است كه جز از زبان «عالم الغيب والشهادة» امكان صدور ندارد؛ زيرا هر نيرومند و صاحب هنرى كه در مقام تحدّى و هماوردى برآيد، حداكثر مى‌تواند هماوردان معاصر و مجاور خويش را تا حدودى بشناسد و با شناخت اندازه توانايى آنان و مقايسه آن با توانايى خويش، خود را برتر بداند؛ ولى هرگز كسى جرأت ندارد كه خود را از آيندگان و همه جهانيان برتر شمارد؛ زيرا از آنان شناختى ندارد. 🔷اما قرآن اين شهامت را نشان داده و با كمال جرأت، ناتوانى بشريت را براى هميشه در مقابله با قرآن اعلام نموده است كه اين جرأت و شهامت، خود بزرگترين دليل اعجاز قرآن است. ...ادامه دارد استاد آیت الله محمد هادی #معرفت #آموزش #علوم_قرآنی #قرآن_شناسی 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه قرآنی رحیق @rahighemakhtoom

🔰درس بيستم: ابعاد اعجاز قرآن (1) 🔹انديشمندان درباره اعجاز قرآن، بحثهايى دامنه‌دار و مطالبى گوناگون مطرح كرده‌اند؛ البته در اين موضوع، برخى اختلاف نظرها نيز وجود دارد؛ پيشينيان به‌گونه‌اى انديشيده‌اند و متأخرين به‌گونه ديگر و بر اقوال گذشته مطالبى افزوده‌اند.[علوم قرآنى؛ ص 367- 356.] 🔹امروزه اعجاز قرآن در سه بعد مهم و اساسى مطرح است: اعجاز بيانى، اعجاز علمى و اعجاز تشريعى. در اين درس به بيان اعجاز بيانى قرآن و در درس آينده به دو بعد ديگر اعجاز قرآن مى‌پردازيم: 1️⃣1. اعجاز بيانى‌ اعجاز بيانى به جنبه‌هاى لفظى، عبارات به‌كار رفته، ظرافتها و نكته‌هاى بلاغى نظر دارد؛ گرچه اين نكته‌ها و ظرافتها در معنا و محتوا نقش اصلى را ايفا می کند. اعجاز بيانى قرآن را مى‌توان در پنج بخش خلاصه نمود: ◀️الف) گزينش كلمات‌ انتخاب كلمات و واژه‌هاى به‌كار رفته در عبارتهاى قرآنى كاملًا حساب شده است؛ به‌گونه‌اى كه اگر بخواهيم كلمه‌اى را از جاى خود برداريم و كلمه ديگرى را- كه در آن موضع، تمام ويژگى‌هاى كلمه اصلى را داشته باشد- جايگزين آن كنيم، يافت نخواهد شد؛ زيرا در گزينش واژه‌هاى قرآن چند مسأله لحاظ شده است: 1. تناسب آواى حروف كلمات همرديف، به‌گونه‌اى كه آخرين حرف هر كلمه با اولين حرف كلمه بعدى هماهنگ است. 2. تناسب معنوى كلمات با يكديگر، به گونه‌اى كه از لحاظ مفهومى نيز بافت منسجمى به‌وجود آمده است. 3. رعايت فصاحت كلمات، طبق شرايطى كه در علم «معانى بيان» قيد كرده‌اند. ...ادامه دارد استاد آیت الله محمد هادی #معرفت #آموزش #علوم_قرآنی #قرآن_شناسی 🌱🌱🌱 🎙در انتشار آموزه های قرآنی رسانه باشیم. 🔅صفحه قرآنی رحیق @rahighemakhtoom

🔰درس بيستم: ابعاد اعجاز قرآن (2) 🔹اين رعايتهاى سه‌گانه ( تناسب آوای کلمات هم ردیف- تناسب معنوی کلمات -فصاحت کلمات )با ملاحظه ويژگيهاى هر كلمه انجام گرفته و در مجموع، هر واژه‌اى در جايگاه مخصوص خود و به بهترين وجه قرار گرفته است. 👈معروفترين شاهد مثال در اين زمينه آيه قصاص است: «وَ لَكُمْ فِي الْقِصاصِ حَياةٌ يا أُولِي الْأَلْبابِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ؛[ بقره، 179.] در اجراى قانون قصاص، تضمين حيات شده است، اى صاحبان خرد! باشد كه [در رفتار خود] پروا پيشه كنيد» . 🔹عرب براى سهولت در حفظ قوانين مدنى، اجتماعى و كيفرى خود، آنها را در قالب جمله‌هاى كوتاه، ظريف و ادبى در مى‌آورد؛ از اين رو براى تنظيم قانون قصاص از فصحاى برجسته خود كمك گرفت و پس از نشست و برخاستهاى‌ فراوان بر عبارت «القتل أنفى للقتل» اتفاق نظر دادند؛ يعنى كشتن قاتل، بهترين بازدارنده از قتل است؛ اما در اين عبارت در مقايسه با آيه قصاص، از چند نكته غفلت ورزيدند: 1✅. از لحاظ أدبى اشتباه است كه واژه قتل- به صورت مطلق- نافى قتل باشد؛ زيرا هيچ چيز خود را نفى نمى‌كند؛ درصورتى كه اگر قتل به‌عنوان قصاص انجام شود نافى قتل خواهد بود. ✅2. در عبارت ياد شده، «أفعل التفضيل» به‌كار رفته ولى «مفضّل عليه» مبهم است و معلوم نيست كه قتل از چه چيزى بازدارنده‌تر مى‌باشد.[1] ✅ 3. آيه قرآن جنبه ايجابى و عبارت ياد شده جنبه نفى دارد و در سخن سنجى- به‌ويژه در تدوين مواد قانونى و احكام- عبارت اثباتى برتر از عبارت سلبى است. ✅4. به‌كار بردن لفظ «قصاص» تداعى كننده اين است كه اين قانون از منشأ عدالت برخاسته است؛ در صورتى‌كه به كار بردن لفظ قتل، حالت تنفر و انزجار دارد. ✅5. در آيه، فنّ «طباق» به‌كار رفته و جمع بين ضدّين شده است؛ زيرا قصاص- كه نوعى قتل و در ظاهر ضد حيات است- موجب حيات به‌شمار آمده است. 👈اين دقت قرآن در انتخاب و گزينش كلمات، به دو شرط اصلى بستگى دارد: الف) احاطه كامل بر ويژگيهاى لغت؛ به‌طورى كه ويژگى هر كلمه بخصوص را در سرتاسر لغت بداند. ب) حضور ذهن هميشگى؛ تا در موقع كاربرد واژه‌ها، تمام كلمات مد نظر او باشد تا در گزينش الفاظ، دچار حيرت و سردرگمى نشود.حصول اين دو شرط در افراد معمولى غير ممكن به‌نظر مى‌رسد [1] . اگر« مفضّل عليه» مقدر« من كلّ شي‌ء» باشد، كاملًا نادرست است و اگر« من بعض الأشياء» باشد حالت ابهام دارد و در متن قانون نبايد هيچگونه نقطه ابهامى وجود داشته‌باشد. ...ادامه دارد استاد آیت الله محمد هادی #معرفت #آموزش #علوم_قرآنی #قرآن_شناسی 🌱🌱🌱 📃یادآوری مهم: باتوجه به پیوستگی مطالب ، مباحث قبلی را مورد توجه قرار دهید 🔅صفحه قرآنی رحیق @rahighemakhtoom

🔰درس بيستم: ابعاد اعجاز قرآن (3) 🔰ب) سبك و شيوه بيان‌ شيوه بيان قرآن با آنكه موجب جذب و كشش عرب گرديد، با هيچ‌يك از اسلوب و شيوه‌هاى متداول عرب شباهت و قرابتى ندارد. اين از شگفتيهاى سخنورى است كه سخنور، سبكى كه مورد پذيرش و پسند شنوندگان است بيافريند و از شيوه‌هاى متعارف آنان بيرون باشد و شگفت‌آورتر آنكه از تمامى محاسن شيوه‌هاى كلامى متعارف، بهره گرفته باشد، بى آنكه از معايب آنها چيزى در آن يافت شود. 🔹انواع كلام- كه در ميان فصحاى عرب نيز متداول بود- عبارتند از: شعر، نثر و سجع.[1] هر يك از اين سه شيوه، محاسنى دارند و معايبى؛ سبك قرآنى، جاذبيت و ظرافت شعر، آزادى مطلق نثر و حُسن و لطافت سجع را داراست، بى آنكه در تنگناى قافيه و وزن دچار شود (نقص شعر) يا پراكنده‌گويى كند (عيب نثر) يا تكلّف و دشوارى به خود راه دهد (عيب سجع). همين امر مايه حيرت سخندانان عرب شد. [1] . شعر: سخن موزون، داراى قافيه و تخيّلى، نثر: سخن پراكنده( فاقد وزن و نظم خاص)، سجع: جملات‌كوتاه قافيه‌دار ولى فاقد نظم و وزن خاص.] ...ادامه دارد استاد آیت الله محمد هادی #معرفت #آموزش #علوم_قرآنی #قرآن_شناسی 🌱🌱🌱 📃یادآوری مهم: باتوجه به پیوستگی مطالب ، مباحث قبلی را مورد توجه قرار دهید 🔅صفحه قرآنی رحیق @rahighemakhtoom