اهدنا الصراط المستقیم
در قرآن و روايات، نمونه‌هاى زيادى آمده كه در آنها به جنبه‌ى اعتدال كه همان راه مستقيم است، تأكيد و از افراط و تفريط نهى شده است.از جمله:
* «كلوا و اشربوا و لاتسرفوا» ٥ بخوريد و بياشاميد، و اسراف نكنيد.
* «لا تَجعل يدك مَغلولةً الى عُنقك و لاتبسُطها كلّ البَسط» ٦ در انفاق، نه دست بر گردن قفل كن - دست‌بسته باش - و نه چنان گشاده دستى كن. (كه خود محتاج شوى).
* «الّذين اذا أنفقوا لم‌يسرفوا و لم‌يقتروا و كان بين ذلك قواماً» ٧ مؤمنان، به هنگام انفاق نه اهل اسرافند و نه اهل بخل، بلكه ميانه‌رو هستند.
* «لاتجهر بصلاتك و لاتخافت بها وابتغ بين ذلك سبيلاً» ٨ نماز را نه بلند بخوان ونه آهسته، بلكه با صداى معتدل بخوان.
* به پدر و مادر خود احسان كن؛ «و بالوالدين احساناً» امّا اگر تو را از راه خدا بازداشتند، اطاعت از آنها لازم نيست. «ان جاهداك على ان‌تشرك بى... فلاتطعهما»
* پيامبر هم رسالت عمومى دارد؛ «و كان رسولاً نبيّاً» و هم خانواده خويش را دعوت مى‌كند. «و كان يأمر اهله بالصلوة»
* اسلام هم نماز را سفارش مى‌كند كه ارتباط با خالق است؛ «اقيموا الصلوة» و هم زكات را توصيه مى‌كند كه ارتباط با مردم است. «اتوا الزكاة»
* نه محبت‌ها شما را از گواهى حقّ منحرف سازد؛ «شهداء لِلّه و لو على انفسكم» و نه دشمنى‌ها شما را از عدالت دور كند. «و لايَجرِمنّكم شَنئان قوم»
* مؤمنان هم دافعه دارند؛ «أشدّاء على الكفار» و هم جاذبه دارند. «رحماء بينهم»
* هم ايمان و باور لازم است؛ «آمنوا» و هم كارهاى شايسته. «عملوا الصالحات»
* هم اشك و دعا و درخواست پيروزى از خدا لازم است؛ «ربّنا افرغ علينا صبراً» و هم صبورى وپايدارى در سختى‌ها. «عشرون صابرون يغلبوا مأتين» چنانكه در شب عاشورا امام حسين عليه السلام هم مناجات مى‌كرد و هم شمشير تيز مى‌كرد.
* روز عرفه و شب عيد قربان، حاجيان دعا مى‌خوانند و روز عيد بايد قربانى كنند.
* اسلام مالكيّت را مى‌پذيرد، «الناس مسلّطون على اموالهم» ولى اجازه ضرر زدن به ديگرى را نمى‌دهد و آن را محدود مى‌سازد. « لا ضَرر و لا ضِرار»
آرى، اسلام دين يك بعدى نيست كه تنها به جنبه‌اى توجّه كند و جوانب ديگر را ناديده بگيرد؛ بلكه در هر كارى اعتدال وميانه‌روى وراه مستقيم را سفارش مى‌كند.
پرتوی از نور، صفحه 33