📝 #یادداشت_هفته | «دغدغه اوّل، معیشت مردم و اقتصاد قوی»
🔸رهبر انقلاب، در مراسم تنفیذ حکم چهاردهمین دوره‌ی ریاست جمهوری اسلامی ایران، ذیل توصیه به «رعایت اولویّت‌ها» در دولت چهاردهم، از لحاظ زمانی اولویّت را با مسائل اقتصادی دانستند، سپس توصیه کردند از دو منظر به حلّ مسائل اقتصادی پرداخته شود: یکی از منظر «مسائل کلان، اساسی و کلّی» و دیگری از منظر بهبود وضع معیشت مردم به عنوان یک کار «فوری و کوتاه‌مدّت». در پایان نیز ضمن تأکید بر ضرورت ادامه یافتن کارهای باارزشی که در دولت سیزدهم انجام گرفت، فرمودند: «کارهای دیگری هم باید اضافه بشود.»
🔸امّا چرا اولویّت زمانی با مسائل اقتصادی است؟ چرا باید اقدامات دولت سیزدهم ادامه پیدا کند و کدام «کارهای دیگر» هستند که با شهادت رئیس‌جمهور فقید و پایان زودهنگام دولت سیزدهم، امکان اجرای آن‌ها فراهم نشد و حالا «باید اضافه بشود»؟
🔹دگرگونی بزرگ اقتصادی
🔸به لحاظ زمانی، امروز اولویّت با مسائل اقتصادی است؛ چون «اقتصاد یک نقطه‌ی کلیدیِ تعیین‌کننده است. اقتصاد قوی، نقطه‌ی قوّت و عامل مهمّ سلطه‌ناپذیری و نفوذناپذیری کشور است و اقتصاد ضعیف، نقطه‌ی ضعف و زمینه‌‌ساز نفوذ و سلطه و دخالت دشمنان است. فقر و غنا در مادّیات و معنویّات بشر اثر میگذارد. اقتصاد البتّه هدف جامعه‌ی اسلامی نیست، امّا وسیله‌ای است که بدون آن نمیتوان به هدفها رسید.» بیانیّه‌ی «گام دوّم انقلاب» خطاب به ملّت ایران (۱۳۹۷/۱۱/۲۲)
🔸اقتصاد ایران، پیش از انقلاب اسلامی، به‌شدّت وابسته به صادرات نفت بود. بر اساس گزارش سالانه و ترازنامه‌ی بانک مرکزی ایران، در سال ۱۳۵۶، صادرات نفتی ایران برابر با ۲۳۵۰۰ میلیون دلار بود، در‌حالی‌که صادرات غیرنفتی کشور تنها ۵۰۰ میلیون دلار بود؛ یعنی تنها ۲ درصد صادرات کلّ کشور. همچنین، ترکیب آن ۲ درصد صادرات غیرنفتی در سال ۱۳۵۶ نیز جالب توجّه است: ۵۱ درصد صادرات غیرنفتی ما کشاورزی بود، ۲۸ درصد نیز صادرات محصولات سنّتی مانند فرش، کفش و انواع پارچه بود و تنها ۲۱ درصد آن تولیدات صنعتی مانند پودر لباسشویی، صابون، وسایط نقلیّه و مانند این‌ها بود؛ یعنی چیزی حدود چهار‌هزارم کلّ صادرات!
🔸پس از انقلاب اسلامی، ساختار اقتصادی ایران دگرگون شد. بر اساس بررسی آمارهای گزارش اقتصادی سالانه‌ی بانک مرکزی در سال ۱۳۹۷ ــ چهار دهه پس از انقلاب و در سال صدور بیانیّه‌ی گام دوّم ــ ارزش صادرات غیرنفتی به ۳۲۶۵۵ میلیون دلار در این سال رسید؛ این رقم معادل ۳۵ درصد صادرات کلّ کشور در سال ۱۳۹۷ و تقریباً ۶۳ برابر سال ۱۳۵۶ است. نگاهی به ترکیب صادرات غیرنفتی در این سال نیز جالب است: سهم بخش‌های کشاورزی و سنّتی از صادرات غیرنفتی در سال ۱۳۹۷ برابر با ۱۶ درصد است و ۸۴ درصد باقی‌مانده به صادرات کالاهای صنعتی اختصاص دارد. با وجود این دگرگونی بزرگ اقتصادی در سال‌های پس از انقلاب، وضعیّت آمارهای اقتصادی در سال‌های دهه‌ی ۱۳۹۰ نشان می‌دهد هنوز مردم با مشکلات اقتصادی زیادی مواجه هستند و با آرمان «اقتصاد قوی» فاصله‌ی قابل توجّهی داریم.
🔹یک دهه درس عبرت
🔸آغاز دهه‌ی ۱۳۹۰ با تشدید تحریم‌های اقتصادی غرب علیه ایران همراه شد. سیاست‌های کلّی اقتصاد مقاومتی ــ که نقشه‌ی راه تحقّق اقتصاد «مولّد، درون‌زا، پیشرو و برون‌گرا» است ــ در ابتدای این دهه ۱۳۹۲/۱۱/۲۹ ابلاغ شد تا از طریق راهبرد «خنثی‌سازی تحریم‌ها» کشور را به آرمان «اقتصاد قوی» نزدیک‌تر کند. با این حال، کم‌توجّهی به این سیاست‌ها و شرطی‌شدن اقتصاد ایران نسبت به حلّ مناقشات هسته‌ای از طریق مذاکره و البتّه بدعهدی آمریکا، دهه‌ی ۱۳۹۰ را به درس عبرت تبدیل کرد. بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، میانگین رشد اقتصادی در این دهه به ۰.۹ درصد کاهش یافت. همچنین، داده‌های بانک مرکزی (بخش تراز پرداخت‌ها) نشان می‌دهند صادرات غیرنفتی در این دهه، به طور میانگین، برابر با ۳۰۹۵۱ میلیون دلار بود و در این دهه تقریباً ثابت ماند. یک دهه «عقب‌ماندگی و به‌اصطلاح تعطیل نسبی مسائل اقتصادی» ۱۴۰۱/۱۱/۱۰ منجر به کاهش درآمد سرانه و افزایش فقر مطلق و نابرابری درآمدی شد. ضرورت جبران عقب‌ماندگی‌های اقتصادی این دهه همچنان مسائل اقتصادی را در اولویّت نگه داشته است.
🔰 ادامه👇