عصبانیت را میتوان به چند دسته مختلف تقسیم کرد، که هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارند و به شیوههای مختلف بروز میکنند. در زیر به انواع اصلی عصبانیت اشاره میکنیم:
1. عصبانیت پرخاشگرانهویژگیها: در این نوع عصبانیت، فرد ممکن است رفتارهایی خشن و تهاجمی از خود نشان دهد، مانند فریاد زدن، تهدید کردن یا حتی اعمال خشونت فیزیکی.
علت: این نوع عصبانیت بیشتر در واکنش به احساس تهدید، بیعدالتی، یا انتقاد به وجود میآید و به دلیل ناتوانی در کنترل احساسات به شکل افراطی بروز میکند.
پیامدها: میتواند به آسیبهای جسمی و روحی برای خود و دیگران منجر شود و روابط اجتماعی فرد را تخریب کند.
2. عصبانیت منفعلانه (پنهانی)ویژگیها: در این نوع، فرد عصبانیت خود را بهطور مستقیم بروز نمیدهد و آن را سرکوب میکند، اما به صورتهای غیرمستقیم مانند بیتوجهی، کنایه زدن یا انجام ندادن مسئولیتها نشان میدهد.
علت: اغلب به دلیل ناتوانی در ابراز احساسات بهطور سالم و مستقیم رخ میدهد. افرادی که میخواهند از درگیری مستقیم دوری کنند، ممکن است به این نوع عصبانیت دچار شوند.
پیامدها: میتواند باعث رنجش اطرافیان شود و روابط را بهطور پنهانی تخریب کند، زیرا از طریق رفتارهای منفعل-تهاجمی بروز میکند.
3. عصبانیت خود-کنترل شده (سازنده)
ویژگیها: این نوع عصبانیت به شکل منطقی و کنترلشده بروز میکند و فرد تلاش میکند با خونسردی و با بیان صحیح احساسات خود به نتیجهای مثبت برسد.
علت: این نوع عصبانیت معمولاً به دلیل احساس نیاز به دفاع از حقوق خود یا انگیزه برای تغییر یک وضعیت رخ میدهد.
پیامدها: باعث بهبود روابط و رسیدن به نتیجهای سازنده میشود. این نوع عصبانیت را میتوان به عنوان عصبانیت سالم شناخت.