🖋️فاز جدید فشار علیه ایران؛ از اقتصاد تا ژئوپلیتیک
مقدمه
تحولات اخیر منطقه‌ای و بین‌المللی نشان می‌دهد که ایران در معرض فاز جدیدی از فشار چندبُعدی قرار دارد؛ فشاری که نه‌تنها بر محور تحریم‌ها متمرکز است، بلکه با بی‌ثبات‌سازی امنیتی و حذف ایران از مسیرهای ژئوپلیتیکی نیز همراه شده است. این فشار ترکیبی، با هدف مهار قدرت منطقه‌ای ایران و محدودسازی ظرفیت اقتصادی آن طراحی شده است.
۱. مکانیسم ماشه و احیای فشارهای چندجانبه
بازگشت احتمالی مکانیسم ماشه در شورای امنیت، به‌ویژه در شرایط حساس ژئوپلیتیکی امروز، می‌تواند تحریم‌های بین‌المللی پیشین علیه ایران را مجدداً فعال کند. برخلاف تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا، این نوع تحریم‌ها همکاری کشورهای ثالث (نظیر چین، روسیه و حتی کشورهای اروپایی) با ایران را به‌شدت محدود می‌سازد. احیای چنین فشارهایی به معنای کاهش سرمایه‌گذاری خارجی، محدودیت صادرات نفت و عمیق‌تر شدن بحران معیشتی است.
۲. حضور عناصر تروریستی در قفقاز؛ تهدید امنیت ملی
حضور جولانی، رئیس جمهور خود خوانده سوریه در باکو و دیدار با مقامات ارشد جمهوری آذربایجان، نشان‌دهنده تغییر خطرناک در موازنه امنیتی قفقاز جنوبی است. نفوذ احتمالی گروه‌های تروریستی در این منطقه می‌تواند به بی‌ثباتی مرزهای شمال‌غربی ایران و شکل‌گیری یک جبهه ناامن جدید منجر شود؛ امری که توان دفاعی و اقتصادی کشور را تحت فشار مضاعف قرار می‌دهد.
این سفر را باید در پیوند با تعهد جولانی به واشنگتن مبنی بر خروج نیروهای تکفیری خارجی از سوریه تحلیل کرد؛ تعهدی که هدف آن کاهش فشار بر نیروهای آمریکایی و آماده‌سازی میدان برای تحولات بعدی در شمال سوریه است.
هم‌زمان، تحرکات مرزی در جمهوری آذربایجان و خبرهایی از تخلیه برخی روستاها در رایون آستارا، نشان از تغییرات میدانی هدفمند دارد. این تغییرات می‌تواند زمینه‌ساز استقرار بخشی از نیروهای منتقل‌شده از سوریه در مناطق مرزی جمهوری آذربایجان باشد؛ نیروهایی که ممکن است نقش‌آفرینی دوگانه‌ای در آینده داشته باشند.
۳. دالان زنگزور و حذف ایران از مسیر ترانزیت به اروپا
جنگ در قفقاز و تلاش آذربایجان و ترکیه برای تغییر مسیرهای ترانزیتی از طریق دالان زنگزور، ایران را با خطر قطع دسترسی زمینی به اروپا از طریق ارمنستان روبه‌رو کرده است. این تحول ژئوپلیتیکی به معنای افزایش وابستگی ایران به مسیرهای دریایی پرهزینه یا مسیرهای آسیای مرکزی تحت نفوذ روسیه و چین است و به‌شدت هزینه تجارت خارجی ایران را افزایش می‌دهد.
♦️جمع‌بندی
مجموع این سه روند، نشان‌دهنده یک استراتژی جدید مهار ایران است که بر ترکیب فشار اقتصادی، تضعیف امنیت مرزی، و قطع اتصال ژئوپلیتیکی به غرب تمرکز دارد. ایران در این شرایط، برای حفظ جایگاه راهبردی خود، ناگزیر است مسیرهای جدیدی تعریف کند:
✅تقویت اتحاد با قدرت‌های شرقی (چین، روسیه)
✅عضویت فعال در سازمان‌های منطقه‌ای مانند شانگهای و بریکس
✅توسعه مسیرهای ترانزیتی جایگزین از طریق آسیای مرکزی، پاکستان یا دریای عمان
این اقدامات، علاوه بر کاهش وابستگی به غرب، موجب بازتعریف موقعیت ایران در نظم جدید جهانی شده‌اند. با وجود فشارهای بیرونی، راهبرد مقاومت فعال و ابتکار در دیپلماسی منطقه‌ای، همچنان ابزارهای مؤثر ایران برای حفظ ثبات داخلی و موقعیت منطقه‌ای است. هرچند تهدیدها ادامه دارد، اما اقتدار دفاعی، انسجام داخلی و پیگیری سیاست‌های چندجانبه‌گرایانه، مسیر عبور از این چالش‌ها را هموار کرده است.
✍️سلمان کاظمیان سورکی
•🍃🌹▪️
#یاداشت