نکته تفسیری صفحه ۷۸:
وصیت و ارث:
اسلام، دینی است كه برای تمام امور زندگی انسان برنامهریزی كرده است. این برنامه ی كامل، از پیش از ولادت انسان آغاز میشود و تا پس از وفات او ادامه می یابد. یكی از دستورهای مهم اسلام، مربوط به اموالیست كه انسان پس از مرگش به جای میگذارد. به طور كلّی، دو قانون در این مورد وجود دارد:
الفـ وصیت: هر كس میتواند پیش از مرگ خود، در مورد یك سوم اموالش وصیت كند؛ یعنی سفارش كند كه آن را پس از مرگش در راه معینی كه مورد نظر اوست، خرج كنند؛ مثلاً به فقرا بدهند؛ یا با آن، مدرسه، مسجد یا درمانگاه بسازند؛ یا آن را به شخص خاصی از بستگان یا دیگران بدهند. البته وصیت باید عادلانه و دور از هر گونه ظلم و جور باشد. یعنی شخص وصیتكننده در بیش از یك سوم داراییاش وصیت نكند و وصیت او از روی هوا و هوس و دوستیها و دشمنیهای غیرخدایی نباشد. حتی در بعضی موارد كه وارثان نیازمندند، دستور داده شده كه در كمتر از یك سوم دارایی وصیت شود تا بیشتر آن به بازماندگان برسد. این موضوع آنقدر اهمیت دارد كه در حدیثی میخوانیم: «یكی از مسلمانان مدینه از دنیا رفت و فرزندان كوچكی از خود بر جای گذاشت؛ با اینهمه، پیش از مرگ، تمام اموالش را در راه خدا صرف كرده بود. هنگامی كه پیامبر اکرم صلوات الله علیه از این موضوع آگاه شد، فرمود: اگر من پیشتر آگاه شده بودم، اجازه نمیدادم او را در قبرستان مسلمانان دفن كنید؛ زیرا بچههای كوچك خود را رها كرده تا گدایی كنند!»
ب- ارث: پس از مرگ هر مسلمان، مبلغ مورد وصیت و بدهیهای او را از داراییاش كم میکنند، و باقیمانده ی اموالی كه بر جای گذاشته، طبق قانون خدا تقسیم میشود و به بازماندگان به ارث میرسد. خداوند در این آیه و آیه ی بعد، بخش مهمّی از قانون ارث را توضیح داده است. قانون ارث، بسیار مفصّل است؛ ولی در اینجا فقط به یك نكته اشاره میكنیم، و آن، علّت دو برابر بودن ارث مرد نسبت به زن است. بسیاری از افراد ناآگاه از این مطلب نتیجه گرفتهاند كه اسلام در قانون ارث، از مردها حمایت كرده است؛ در حالی كه اگر نگوییم كه اسلام در این مورد از زنها طرفداری كرده، بی شک باید به تساوی حقوق زن و مرد قائل شویم؛ زیرا طبق قانون شرع، خرج و مخارج زندگی زن، به عهده ی شوهر یا سرپرست اوست. همچنین زنها در ابتدای ازدواج، مبلغی به نام مهریه دریافت میكنند. از این رو معمولاً ارثیه و مهریه ی زن، نوعی پسانداز او محسوب میشود؛ در حالی كه مردها وظیفه دارند خرجی زن و افراد تحت تكفّل خود را بدهند. بدین ترتیب، در بسیاری از مواقع، بیشتر ارثیهای كه به آنان میرسد، خرج زن و فرزندشان میشود؛ نه خودشان.
1 - اين متن از تفسير نمونه، ج1، ص618 و ج3، ص290 اقتباس شده است.
🆔 https://eitaa.com/joinchat/2021851139Cd560dd7e3d