تفسیر ایات ۱۶۱و۱۶۲ سوره مبارکه بقره همانا كسانى كه كافر شدند و در حال كفر از دنیا رفتند، لعنت خدا و فرشتگان و مردم، همگى بر آنها خواهد بود. (آنان براى) همیشه در آن (لعنت و دورى از رحمت پروردگار) باقى مى‏مانند، نه از عذابِ آنان كاسته مى‏شود و نه مهلت داده مى‏شوند. در آیه‏ى قبل بیان شد كه اگر كتمان كنندگان، توبه كرده و حقایق را بیان نمایند، مورد لطف الهى قرار مى‏گیرند. در این آیه مى‏فرماید: امّا اگر كفّار توبه نكرده و در حال كفر بمیرند، باز همان لعنت خداوند و فرشتگان و تمام مردم گریبان‏گیر آنان خواهد بود. سؤال: در آیه، لعنت همه‏ى مردم بر كفّار مطرح شده است، ولى ناگفته پیداست كه بعضى از مردم، خودشان كافر یا دوست كافرند، پس لعنت همه مردم در آیه به چه معنا مى‏باشد؟ پاسخ: لعنت، در دنیا و آخرت مطرح است. كسانى كه در دنیا دوست كفّار یا خود كافرند، در آخرت لعنت خواهند شد. «كلّما دخلت امّة لعنتْ اُختها» [486] یكى از درخواست‏ها و دعاهاى اولیاى خدا، مسلمان مردن است. حضرت یوسف از خداوند مى‏خواهد كه مسلمان بمیرد: «تَوفّنى مُسلِماً» [487] حضرت ابراهیم و یعقوب به فرزندان خود سفارش مى‏كنند كه «فلاتموتنّ الاّ وانتم مسلمون» [488] نمیرید مگر اینكه مسلمان یعنى تسلیم پروردگار باشید. منابع: اعراف، 38.یوسف، 101. بقره، 132. اصرار بر كفر ودر حال كفر مردن، دورى ابدى انسان را از رحمت الهى بدنبال دارد. «ماتوا و هم كفّار... علیهم لعنة اللّه» - آنچه مهم است، پایان عمر انسان است كه آیا با ایمان مى‏میرد یا بى‏ایمان. «ماتوا و هم كفّار» - تخفیف كیفر یا تأخیر آن، مربوط به دنیاست. در قیامت نه تخفیف است و نه تأخیر...