✍️تاملی بر مساله برده داری در اسلام(17) ♦️مسأله برده داری در روايات (1) 🔹تمامی مسائلی كه درضمن سه محور اسباب بردگی، اسباب رفع بردگی و احكام و تكاليف بردگان در بخش اول گزارش شد، مستند روايی دارد. تعداد اين روايات اگرچه به فراوانی روايات عبادات نيست، اما مطابق ضوابط رايج فنی، در بين آن ها روايات معتبر كه به لحاظ سندی، اطمينان به صدور آن ها از پيامبر(ص) يا امام(ع) حاصل می شود و به لحاظ دلالت، نيز توانايی اثبات مسائل ياد شده را داشته باشند، كم نيست. 🔹مستند روايی مهمترين مسائل آن را به ويژه در محور اسباب بردگی را به عنوان نمونه ذكر می كنيم: 🔸۱ـ استرقاق اسيران جنگی: معتبره طلحه بن زيد از امام صادق(ع): «اذا وضعت الحرب اوزارها واثخن اهلها فكل اسير اخذ علي تلك الحال فكان في ايديهم فالامام فيه بالخيار ان شاء من عليهم فارسلهم، و ان شاء فاداهم انفسهم و ان شاء استعبدهم فصاروا عبيدا» (كافي ۵ /۳۲ حديث ۱، تهذيب ۶/۱۴۳ حديث ۲۴۵، وسايل الشيعه ۱۵/۷۲ حديث ۲۰۰۰۷) «آن گاه كه جنگ بارش را نهاد و دشمنان را به زانو درآورد (جنگ تمام شد) هر اسيري كه در آن حال دردست مسلمانان افتاد، امام در او اختيار دارد، اگر بخواهد بر آن ها منت گذارد و آزادشان كند و اگر بخواهد آن را درمقابل اخذ فديه آزادكند (مبادلة اسير يا دريافت غرامت) و اگر بخواهد آن ها را به بندگی بگيرد و درنتيجه برده شوند.» آزادي بلاعوض و در مقابل عوض اسيران مستند قرآنی دارد (محمد ۴)، اما شق اخير يعنی استرقاق اسير مبتني بر اين روايت و روايات مشابه آن است. 🔸۲ـ جواز استرقاق غيرنظاميان خارج از جنگ: معتبره رفاعه برده فروش از امام كاظم(ع): «قلت له ان القوم يغيرون علي الصقالبه و الروم (النوبه) فيسرقون اولادهم من الجواري و الغلمان فيعمدون الي الغلمان فيخصونهم ثم يبعثون الي بغداد الي التجار، فماتري في شرائهم و نحن نعلم انهم مسروقون انما اغار عليهم من غير حرب كانت بينهم»؟ فقال: «لابأس بشرائهم، انما اخرجوهم من دار الشرك الي دارالاسلام». (كافي ۵/۲۱۰ حديث ۹، تهذيب ۶/۱۶۲ حديث ۲۹۷، وسايل ۱۵/۱۳۱ حديث ۲۰۱۴۵ و ۱۸/۲۴۴ حديث ۲۳۵۹۶) «گروهي به اسلاوها و رومی ها (زنگباري ها) شبيخون زده، فرزندانشان را از دختر و پسر مي ربايند، پسران را اخته مي كنند، سپس آن ها را (به عنوان برده) به سوی تاجران بغداد مي فرستند. درباره خريداری اينها چه نظر می دهيد، در حالي كه ما می دانيم كه اين غلام ها و كنيزها از قومشان دزديده شده اند و بدون اينكه جنگی درگرفته باشد، غارت شده اند؟ فرمود: در خريداری آن ها اشكالی نيست (و با خريداری، آن ها به عنوان برده مملوك شما مي شوند) اين است و جز اين نيست كه آنان را از دارالشرك به دارالاسلام درآورده اند.» 🔸۳ـ استرقاق از طريق خريدن از اولياء: عبدالله لحام از امام صادق(ع) دربارة مردی كه از يكي از مشركان دختر يا زنش را مي خرد: «فيتخذها»؟ فقال:«لابأس». (تهذيب ۸/۲۰۰ حديث ۷۰۵ و ۷۰۲، استبصار ۳/۸۳ حديث ۲۸۲ و ۲۸۰، وسايل ۱۸/۲۴۷ و ۲۴۶) آيا حق تصرف در او را دارد؟ فرمود: مانعی ندارد. 🔸۴ـ رقيت از طريق اقرار و اصالت الحريه: معتبره عبدالله بن سنان از امام صادق(ع): امام علی(ع) فرمود: «الناس كلهم احرار الا من اقر علي نفسه بالعبوديه و هو مدرك من عبد او امه و من شهد عليه بالرق صغيراً كان او كبيراً». (كافي ۶/ ۱۹۵ حديث ۵، من لايحضره الفقيه ۳/۱۴۱ حديث ۳۵۱۵، تهذيب ۸/۲۳۵ حديث ۸۴۵، وسايل ۲۳/۵۴) مردم همگی آزادند، مگر اينكه كسي خود به بردگی اقرار كند. درحالي كه بالغ است چه غلام، چه كنيز و (مگر اينكه) كسي به رقيت او شهادت دهد. اعم از اينكه كودك يا بزرگسال باشد. ادامه دارد... #تأمل #برده_داری #فقه_سنتی #اخلاق #کنیز #جامعه_شناسی 👇👇 @Taammolate_talabegi