👈در اين آيه، حكم عمومى توجه به مسجد الحرام را در هر مكان و هر نقطه‌اى تكرار مى‌كند، مى‌گويد: «از هر جا خارج شدى و به هر نقطه روى آوردى، صورت خود را به هنگام نماز متوجه مسجد الحرام كن» (وَ مِنْ حَيْثُ خَرَجْتَ فَوَلِّ وَجْهَكَ شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ) . درست است كه روى سخن در اين جمله به پيامبر صلّى اللّه عليه و اله است ولى مسلما منظور عموم نمازگزاران مى‌باشد، ولى در جملۀ بعد براى تأكيد و تصريح اضافه مى‌كند: «و هر جا شما بوده باشيد روى خود را به سوى آن كنيد» (وَ حَيْثُ ما كُنْتُمْ فَوَلُّوا وُجُوهَكُمْ شَطْرَهُ) . سپس در ذيل همين آيه به سه نكتۀ مهم اشاره مى‌كند: ✅ ١-كوتاه شدن زبان مخالفان! مى‌گويد: «اين تغيير قبله بخاطر آن صورت گرفت كه مردم حجتى بر ضد شما نداشته باشند» (لِئَلاّ يَكُونَ لِلنّاسِ عَلَيْكُمْ حُجَّةٌ) . هر گاه اين تغيير قبله صورت نمى‌گرفت از يكسو زبان يهود به روى مسلمانان باز مى‌شد و مى‌گفتند: ما در كتب خود خوانده‌ايم كه نشانۀ پيامبر موعود اين است كه به سوى دو قبله نماز مى‌خواند و اين نشانه در محمد صلّى اللّه عليه و اله نيست، و از سوى ديگر مشركان ايراد مى‌كردند كه او مدعى است براى احياء آيين ابراهيم آمده، پس چرا خانۀ كعبه را، كه پايه گزارش ابراهيم است فراموش نموده، اما حكم تغيير قبلۀ موقت به قبله دائمى، زبان هر دو گروه را بست. ولى از آنجا كه هميشه افراد بهانه‌جو و ستمگرى هستند كه در برابر هيچ منطقى تسليم نمى‌شوند، استثنايى براى اين موضوع قائل شده، مى‌گويد: «مگر كسانى از آنها كه ستم كرده‌اند» (إِلاَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ) . اين بهانه جويان به حق شايستۀ نام ستمگر و ظالمند، چرا كه هم بر خود ستم مى‌كنند و هم بر مردم كه سد راه هدايت آنها مى‌شوند. ✅ ٢-از آنجا كه عنوان كردن اين گروه لجوج را با نام «ستمگر» ممكن بود در بعضى توليد وحشت كند مى‌گويد: «از آنها هرگز نترسيد، و تنها از من بترسيد» (فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِي) . اين يكى از اصول كلى و اساسى تربيت توحيدى اسلامى است كه از هيچ چيزى و هيچ كس جز خدا نبايد ترس داشت. ✅٣-تكميل نعمت خداوند به عنوان آخرين هدف براى تغيير قبله ذكر شده، مى‌فرمايد: اين بخاطر آن بود كه شما را تكامل بخشم و از قيد تعصب برهانم «و نعمت خود را بر شما تمام كنم تا هدايت شويد» (وَ لِأُتِمَّ نِعْمَتِي عَلَيْكُمْ وَ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ) . برگزیده تفسیر نمونه - 1، صفحه 135 کانال 👇 @Targomeh