⃟🌿 ⃟🌺 💠تفسیر سوره لقمان - آیه ۱۴ وَوَصَّیْنَا الْإِنْسَانَ بِوَالِدَیْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً عَلَى‏ وَهْنٍ وَفِصَالُهُ فِى عَامَیْنِ أَنِ اشْکُرْ لِى وَلِوَالِدَیْکَ إِلَىَّ الْمَصِیرُ ترجمه🔸 و ما انسان را درباره‏ پدر و مادرش سفارش کردیم، مادرش او را حمل کرد، در حالى که هر روز ناتوان ‏تر مى‏ شد، (و شیر دادن) و از شیر گرفتنش در دو سال است، (به او سفارش کردیم که) براى من و پدر و مادرت سپاس گزار، که بازگشت (همه) فقط به سوى من است. 🍃کلمه‏ «وَهن»، به معناى ضعف جسمانى است، چنانکه «توهین» به معناى تضعیفِ شخصیّت است. دایره‏ احسان، گسترده ‏تر از انفاق است. احسان، شامل هر نوع محبّت و خدمت مى‏ شود، ولى انفاق معمولاً در کمک‏هاى مالى به کار مى‏ رود. در قرآن کریم، احسان به والدین در کنار توحید مطرح شده است. «و قَضى‏ ربّک اَلاّ تعبدوا اِلاّ ایّاه و بالوالدین احسانا» در آیه مورد بحث، ابتدا درباره‏ نیکى به والدین سفارش شده، سپس به دوران باردارى مادر اشاره کرده تا وجدان اخلاقى انسان را تحریک و بیدار کند و به او تذکّر دهد که گذشته ‏ها را فراموش نکند. همواره به یاد داشته باشد که مادرش او را حمل کرد و از شیره‏ جانش به او داد و به خاطر آسایش او از خواب و خوراک خود صرف نظر کرد که هیچ کس حاضر نبود چنین زحمت هایى را تحمّل کند. چون حقّ مادر بیشتر در معرض تضییع است و یا حقّ او بیش از پدر است، خداوند سفارش مخصوص نموده است. والدین و فرزند، حقوق متقابل دارند، در آیه‏ قبل موعظه پدر نسبت به فرزند مطرح شد، و در این آیه احسان و سپاس فرزند نسبت به والدین. پیام ها🔹 ۱- از سخن حقّ پیروى کنیم، چه موعظه‏ بنده‏ خدا باشد، «لقمان» و چه وصیّت خداوند سبحان. «وصّینا» ۲- همه‏ى انسان‏ها، در هر رتبه و شرایطى که باشند مدیون والدین هستند. «وصّینا الانسان» («الانسان»، شامل همه‏ى مردم مى‏شود) ۳- احترام والدین، حقّى است انسانى نه فقط اسلامى، حتّى والدین کافر را باید احسان نمود. «وصّینا الانسان بوالدیه» ۴- آن که زحمت بیشترى مى‏ کشد، باید به صورت ویژه تقدیر شود و نامش جداگانه برده شود. «والدیه - اُمّه» ۵ - در فرمان‏هاى عمومى، باید استدلال نیز عام باشد. (چون مخاطب، همه انسان‏ها هستند، باردارى مادران مطرح است که مربوط به همه‏ مردم است و هر انسانى مادر دارد). «حملته اُمّه» ۶- به بهانه آن که کارى، وظیفه‏ طبیعى فردى است، نباید از سپاس و احسان او، شانه خالى کنیم. (باردارى، امرى طبیعى است، ولى ما مسئولیّت داریم که به مادر احترام گذاریم و از زحمات او قدردانى کنیم). «حملته اُمّه» ۷- یادى از گذشته‏ ها کنیم تا روحیّه‏ى شکرگزارى در ما زنده شود. «حملته اُمّه» ۸ - دوران باردارى و شیردادن، از عوامل پدیدآورنده‏ى حقوق مادر بر فرزند و مهم‏ترین دوران شکل‏ گیرى شخصیّت فرزند است. «حملة اُمّه... و فصاله» ۹- جدا کردن کودک از شیر مى‏ تواند در خلال دو سال باشد و واجب نیست بعد از پایان دو سال باشد. (کلمه‏ «فصال»، به معناى بازگرفتن کودک از شیر است و «فى عامین»، نشان آن است که در لابلاى دو سال نیز مى‏ توان کودک را از شیر گرفت، گرچه بهتر است دو سال تمام شود.) ۱۰- تحمّل سختى در راه انجام وظیفه، سرچشمه‏ى پیدایش حقوق فوق العاده است. کسانى که با وجود ضعف و خستگى بار مسئولیّتى را بر دوش مى‏کشند، حقّ بیشترى بر انسان دارند. «وهناً على وهن» ۱۱- سپاسگزارى از والدین، از جایگاه والایى نزد خداوند برخوردار است. «ان اشکر لى و لوالدیک» بعد از شکر خداوند، تشّکر از والدین مطرح است. ۱۲- سرانجام همه‏ى ما به سوى خداست، پس از ناسپاسى نسبت به والدین بترسیم. «الىّ المصیر» ۱۳- ایمان به رستاخیز، انگیزه‏ى عمل صالح از جمله احسان به والدین است. «الىّ المصیر» ۱۴- حقِّ خداوند، بر حقّ والدین مقدّم است. «ان اشکر لى و لوالدیک» تشکّر و احسان به والدین، ما را از خداوند غافل نکند. در پایانِ پیام‏هاى این آیه، به طور گذرا به دو بحثِ احسان به والدین و شکر خداوند، اشاره اجمالى داریم: 🍃احسان به والدین‏ در آیه‏هاى ۸۳ سوره‏ى بقره، ۳۶ سوره‏ى نساء ، ۱۵۱ سوره‏ى انعام و ۲۳ سوره‏ى اسراء در رابطه با احسان به والدین سفارش شده، ولى در سوره‏ى لقمان، احسان به والدین به صورت وصیّت الهى مطرح شده است. در موارد متعدّدى از قرآن، تشکّر از والدین در کنار تشکّر از خدا مطرح شده و در بعضى موارد نیز به زحمات طاقت فرساى مادر اشاره شده است. جایگاه والدین به قدرى بلند است که در آیه‏ى بعد مى‏فرماید: اگر والدین تلاش کردند تو را به سوى شرک گرایش دهند، از آنان اطاعت نکن، ولى باز هم رفتار نیکوى خود را با آنان قطع نکن. یعنى حتّى در مواردى که نباید از آنان اطاعت کرد، نباید آنها را ترک کرد. آرى، احترام به والدین از حقوق انسانى است، نه از حقوق اسلامى، از حقوق دائمى است، نه از حقوق موسمى و موقّت.