جای تاسف دارد که هرگز نتوانستیم نسبت به فرهنگ های متنوع جوامع رویکرد ها وسیاست های متناسب با آن را طراحی کنیم. جامعه مذهبی عراق یقینا با فرهنگ و مردم تاجیکستان متفاوت است این تفاوت های فرهنگی و ملی گزینش رفتارهای متناسب با اقتضائات این جوامع را می طلبد.
وقتی ما نتوانستیم با کشورهای هم تمدن خود دیالوگ برقرار کنیم و از ارزش های زبان فارسی و الگوهای ادبیات و هنر که سرمایه فرهنگی مشترک فارسی زبان ها محسوب می شوند فاصله گرفتیم این یعنی گزینش سیاست ما نسبت به کشورهای فارسی زبان موفق نبوده و همین امر منجر به کاهش ضریب نفوذ فرهنگی ایران در این کشورها شده و میدان به رقیب دیگری به نام ترکیه داده شد که بازار سرقت اسطوره های فرهنگ و ادب را به راه انداخته است.
یقینا راه ورود آموزه های اسلامی به کشورهای آسیای مرکزی بازگشت به مشترکات تمدنی فارسی زبان ها در این کشورها است و باید به این درک برسیم که تمدن فارسی نقطه مقابل ارزش های دینی نیست.
ابوقاسم