#عروض_و_قافیه ۲۰ بسم الله الرحمن الرحیم هست کلید درگنج حکیم 📗اوزان،بحوردرعروض فارسی؛سهل ممتنع است. آشنایی با این دانش مطالعه در ایقاع (دو نوع: لحنی و شعری) ، دستگاهها و مقامات موسیقی، بحور الحان و ویژگی‌های صوت را می طلبد. 📕زِحافات زحافات( تغییراتی که در ارکان اصلی عروض رخ می دهد و سبب پیدایی ارکان فرعی می گردند)  هم بخشی از علم عروض است. اینک بخشهایی از زحافاتِ بحر مضارع وبه شواهدی از زحافاتِ بحر  مجتث، اشاره می گردد. 🟢مثال۱: صوفی نهاد دام و سر حقه باز کرد بنیاد مکر ،  با فلک حقه باز کرد وزن:مفعول فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلان(فاعلات) بحر:مضارع مثمن اخرب مکفوف مقصور از چهار ویژگی صوت(امتداد،شدت،زیر وبمی، زنگ یا طنین) حروف کاف، را و دالِ ساکن در کلمه”کرد”کششی در صوت ایجاد کرده،که امتداد هجای آن تنها با لات/ لان در فاعلان/فاعلات (مقصور)، هماهنگیِ موسیقیایی( یک کوبشِ بلند/ایقاع )پیدا کرده و نمی تواند محذوف باشد. 🟤مثال۲: ساقی به نور باده برافروز جام ما مطرب بگو که کار جهان شد به کام ما وزن: مفعول فاعلاتُ مفاعیلُ فاعلن بحر: مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف کلمه” ما” نه تنها با ” لن “در فاعلن(محذوف) هماهنگی هجایی دارد بلکه از دیدگاه موسیقیایی نیز با ” لان” یکسان است . 🟡مثال۳: در این زمانه رفیقی که خالی از خلل است صراحیِ می ناب و سفینه غزل است وزن:مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلان بحر: مجتث مثمن مخبون مقصور حروف “لست” در خلل است، تنها با ” لان” در فعلان، هم آوا است. 🟠مثال ۴ : چه لطف بود که ناگاه رشحه قلمت حقوق خدمت ما عرضه کرد بر کرمت وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن بحر: مجتث مثمن مخبون محذوف واژه “قلمت” با فعلن تناسب موسیقیایی و هجایی دارد. 🔵مثال۵: شراب و عیش نهان چیست کار بی بنیاد زدیم بر صف رندان و هر چه بادا باد وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع لان بحر: مجتث مثمن مخبون اصلم مسبغ کلمه” بن + یاد “در بنیاد،از دیدگاه بحور،اصلم (بریده/ گوش بریده)خوانده می‌شود و حرف “دالی” هم که به آن( بنیاد) افزوده شده، با مُسَبّغ(افزوده)هم معنایی دارد. نمی تواند  وزنی جز، فع لان را بپذیرد. 🔴مثال ۶ : همای اوج سعادت به دام ما افتد اگر تو را گذری بر مقام ما افتد وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فع لن بحر: مجتث مثمن مخبون اصلم واژه ” اُف+ تد” در، افتد با فع لن (اصلم) هماهنگ است و حرفی فراتر از وزن ندارد 📙منابع برای توضیح بیشتر درباره ایقاع،موسیقی و لحن،رجوع شود به: ۱.بوعلی سینا،زیر نظر کاظم موسوی بروجردی،چاپ۱، تهران: بنیاد بوعلی سینا- مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۸۸، صص ۱۹۸ – ۲۲۸. برای توضیح بیشتر درباره عروض و قافیه، و ویژگی های صوت و زحافات،رجوع شود به: ۲.عروض و قافیه، دکتر سیروس شمیسا، چاپ۲ ، تهران: میترا،۱۳۸۶. ۳. آموزش عروض و قافیه از دریچه پرسش،دکتر روح الله هادی،چاپ۱، تهران: سمت،۱۳۹۲، صص۱۰ – ۱۱ و ۴۲ – ۵۲ و ۹۴ – ۱۰۹. برای تقطیع کامل غزلیات حافظ، رجوع شود به: دیوان حافظ( غنی- قزوینی) به کوشش رضا کاکایی دهکردی، چاپ۲،تهران: ققنوس، ۱۳۷۸. ♦️تحقیق : ایلیا – علیاری ( دکتر حسین محمدی مبارز – دکتر علیرضا علیاری) @adabkhane