ابوریحان بیرونی نابغهی دانشمند و همهچیزدان، ریاضیدان، ستارهشناس، تقویمشناس، فیزیکدان، انسانشناس، هندشناس، تاریخنگار، گاهنگار و طبیعیدان ایرانی است. بیرونی را از بزرگترین دانشمندانِ جهان در همهٔ اعصار میدانند
بیرونی از گردش زمین به دور خورشید گفت، نوشته های وی در زمینه زیست شناسی و فرگشت بسیار باارزش و قابل استناد است
همچنین او را پدر انسان شناسی و هندشناسی میدانند
او جزو اولین کسانی است که برای یافتن وزن مخصوص اجسام، وقت زیادی گذاشت، وی اپیکتوگرام یعنی چگال سنج (ابزاری برای سنجش وزن مخصوص در فیزیک) را اختراع نمود که با آن وزن مخصوص چیزها تعیین میشود. ابوریحان در زمینه نجوم، فلسفه، ریاضیات، تقویم، جغرافیا، تاریخ و دیگر علوم عصر خود، سرآمد دانشمندان و اندیشمندان عصر بود. شاید بیراه نباشد اگر ابوریحان بیرونی را بزرگترین دانشمند تمامی اعصار بدانند؛ چراکه هرچه زمان میگذرد، هر روز جنبهای جدید از شخصیت علمی وی نمودار میشود
علاوه بر اصلاحات و بهبودهایی که او در ریاضیات محاسباتی و تجربی و همچنین روشهای تجربی ارائه داد، مشارکتهای چشمگیر بیرونی شامل محاسبات علمی خاص و فنی گستردهاست. او با استفاده از روشهای پذیرفته شده برای محاسبه ارتفاع یک کوه، راهی برای محاسبه شعاع زمین ارائه کرد. میزانی که او به دست آورد، تنها 17٫2 کیلومتر کمتر از تخمین فعلی ناسا از شعاع قطبی زمین است
بیرونی که بر زبانهای یونانی، هندی و عربی هم چیره بود، کتب و رسالات بسیار نوشت که شمار آنها را بیش از 146 عنوان، گزارش کردهاند که جمع سطور آنها بالغ بر 13 هزار است
مهمترین آثار او التنجیم در ریاضیات و نجوم، آثار الباقیه در تاریخ و جغرافیا، قانون مسعودی که نوعی دانشنامهاست و کتاب تحقیق ماللهند دربارهٔ اوضاع این سرزمین از تاریخ و جغرافیا تا عادات و رسوم و طبقات اجتماعی آن.
کتاب دانشنامه خود را به نام سلطان مسعود غزنوی حاکم وقت کرد، ولی هدیه او را که سه بار شتر سکه نقره بود نپذیرفت و به او نوشت که که کتاب را به خاطر خدمت به دانش و گسترش آن نوشتهاست، نه پول.
اکتشافات و اختراعات و مقالات و دانش این دانشمند به قدری گسترده هست که فقط سر سوزنی رو تونستیم اینجا بیان کنیم....