چند روز پیش که در حال بررسی تفاسیر مختلف ذیل آیه 33 احزاب بودم در تفسیر کنزالدقایق شیخ محمد قمی به روایتی منقول ازكتاب كمال الدين و تمام النعمه شیخ مفید برخوردم که معنایی متفاوت از تبرج جاهلی که تاکنون در رابطه با بحث حجاب و عفاف شنیدهایم در برداشت. روایت از پیامبر خدا صلیالله و علیه و آله بود که میفرمود: « إنّ يوشع بن نون وصيّ موسى- عليه السّلام- عاش بعد موسى ثلاثين سنة. و خرجت عليه صفراء بنت شعيب زوجة موسى- عليه السّلام- فقالت: أنا أحقّ منك بالأمر. فقالتها فقتل مقاتليها، و أسرها فأحسن أسرها. و إنّ ابنة أبي بكر ستخرج على عليّ في كذا و كذا ألفا من أمّي، فيقاتلها فيقتل مقاتليها و يأسرها فيحسن أسرها. و فيها أنزل اللَّه- تعالى-: وَ قَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِيَّةِ الْأُولى، يعني: صفراء بنت شعيب.»
معنای کلی روایت اینگونه است که یوشع بن نون وصی حضرت موسی علیهالسلام بود که به مدت سی سال بعد از حضرت موسی علیه السلام زندگی کرد. بعد از رحلت موسی علیه السلام، صفورا همسر ایشان که دختر حضرت شعیب علیه السلام بود، بر علیه یوشع خروج کرد و وصایت او را بعد از حضرت موسی نپذیرفت و مدعی شد که من بر این مقام و جانشینی حضرت موسی بیشتر از تو حق دارم.
همین امر سبب درگیری بین حضرت یوشع و صفورا شد و یوشع بعد از جنگ به نیکویی صفورا را در حصر قرار داد. پیامبر صلیالله علیه و آله در ادامه از خروج عایشه دختر ابوبکر بر حضرت علی علیه السلام خبر میدهد و سپس میفرماید: « خداوند برای آن روز آیه وَ قَرْنَ فِي بُيُوتِكُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِيَّةِ الْأُولى، را نازل فرمود که ای زنان پیامبر از خانه خود خارج نشوید. و به شیوه تبرج جاهلیت اولی تبرج نکنید و تبرج جاهلی یعنی کاری که صفورا دختر شعیب انجام داد.»
با توجه به این روایت این آیه معنایی فراتر از دستور به رعایت عفاف و حجاب در بردارد و علاوه بر آن دستور به عدم خروج علیه نظم اجتماعی ولی زمان میدهد و معنایی سیاسی دارد. شما باید وصایت علی علیه السلام و نظام ولایی که بعد از نبی اکرم صلی الله و علیه و آله توسط او ایجاد میشود را بپذیرید و علیه این نظام خروج نکنید که چنین کاری مصداق تبرج جاهلیت اولی است. صفورا زنی بود که در سورهی قصص وصف او این چنین آمده: «تمشی علی استحیاء» یعنی حتی در راه رفتن مأخوذ به حیا بود. اما خروج او بر ولی زمانش او را در زمرهی متبرجان قرار داد. پس تو میتوانی حیا و عفاف داشته باشی اما باز هم متبرج باشی اگر نظام ولایت را نپذیری.
البته این روایت شامل تمام زمانها میشود حتی زمان غیبت و نظام ولایت فقیه. با این روایت مبنای فتوای « کشف حجاب حرام سیاسی است.» باز هم بهتر درک میشود. چراکه این کشف حجاب نشانهی خروج علیه نظام ولایت است که منتسب به ولایت امام عصر (عج) است. نظامی که به فرمودهی امام راحل(ره) ادامهی همان نظام و انقلاب پیامبر صلیالله علیه و آله است. در این شبها با خود خلوت کنیم که همچون فاطمهی زهرا سلام الله علیها هم عفیفیم و مدافع حریم ولایت یا همچون صفورا متبرج و خروجکننده بر این نظم.
✍️مریم اردویی
@zananegiii