هدایت شده از فارس پلاس
▪️خلیج فارس در منابع مورخان عرب
🔺بحرفارس، البحر الفارسي، الخليج الفارس و خليج فارس عبارات و واژه‌هایی است که مورخان عرب مسلمان در معرفی و اشاره به خلیج تا ابد فارس از آن بهره برده‌اند. در آثار مربوط به دوره اسلامی و آثار نویسندگان عربی می‌توان بیش از 30 کتاب جغرافیایی، تاریخی، ادبی یا کتاب‌های تفسیر اصول اخلاقی و حقوقی، از دانشمندان مسلمان و عرب زبان مورد شناسایی قرار داد، که از خلیج فارس نام برده‌اند. ابن حوقل، ابن خردادبه و استخری، سه تن از جغرافیدانان صاحب‌نام عرب مسلمان در آثار خود خلیج فارس را در زمره مبادی مهم بازرگانی در مشرق زمین و به ویژه در صدر اسلام دانسته‌اند. در حقیقت مورخان عرب، ایرانی، مسلمان و غیر مسلمان اتفاق نظر دارند که دریای پارس یکی از معابر آبی کهن ایرانیان است. ابن بلخی، مورخ عرب و ایرانی الاصل که از نجبای باختر است در «فارسنامه» خود تنها خلیج فارس را می‌شناسد و راه‌های خلیج فارس را به مناطق مختلف ایران و سرزمین‌های دور و نزدیک دیگر با ذکر فواصل آنها را نام برده است.
🔺کتاب حدود عالم من المشرق الی مغرب که قدیمی‌ترین کتاب جغرافیا به زبان فارسی است و در 372 هجری تالیف یافته بیان می‌کند: «خلیج پارس از حد پارس برگیرد با پهنای اندک تا به حدود سند.»
🔺هم‌چنین محمد بن نجیب بکیران در کتاب «جهان نامه» که نسخه آن در روسیه چاپ شده و از تالیفات فارسی همان قرن است، می‌نویسد: «بحر کرمان پیوسته است به بحر مکران و جزیره کیش که مروارید از آنجای آورند در این دریاست و چون از بحر کرمان بگذری بحر پارس باشد و طول این دریا از حدود عمان تا نزدیکی سراندیب بکشد و بر جانب جنوب او جمله زنگبار است.»
🔺ابوبکر احمد بن محمدبن اسحاق بن ابراهيم الهمداني مشهور و معروف به ابن الفقيه در اثر جغرافيايي معروف خود«مختصر کتاب البلدان» که در سال 279ق تأليف شده درباره خليج فارس می‌نویسد: «بدان که درياي پارس و هند از براي پيوستگي به يکديگر هر دو يک دريا هستند.»
🔺ابوعلي احمد بن عمر بن رسته نیز در اثر خود با عنوان «الاعلاق النفيسه» می‌آورد: «اما درياي هند، از آن خليجي به سوي ناحيت پارس بيرون آيد که خليج فارس نام دارد... و بين اين دو خليج يعني خليج احمر و خليج پارس سرزمين حجاز و يمن و ديگر بلاد عرب واقع است.»
🔺ابوالقاسم عبيدالله بن عبدالله بن احمد بن خرداد به خراساني در کتاب خود «المسالک و الممالک» در اين باره مي‌نويسد: «گروهي از اين رودها به سوي بصره و گروهي به سوي مذار (شهري بين واسط و بصره) روانند و سپس همه آنها به درياي پارس مي‌ريزند.»
🔺یکی دیگر از مورخان عرب که نام خلیج فارس را در اثر خود آورده بزرگ بن شهريار الناخذاه هرمزي (ناوخداي هرمزي) است که در «عجايب الهند» از بحر فارس براي معرفي خليج فارس استفاده کرده است. ابواسحاق ابراهيم بن محمد الفارسي الاصطخري هم نیز در کتاب «مسالک الممالک» از همين عبارت بحر فارس براي معرفي نام خليج فارس استفاده مي‌کند.
🔺ابوريحان محمد بن احمد البيروني الخوارزمي نيز در آثار خود واژه‌هاي درياي پارس ـ خليج پارس ـ بحر پارس را براي معرفي خليج فارس ذکر کرده است.
🔺ابن حوقل در اثرش « صورﺓ الارض» و بشاري در کتابش احسن التقاسيم في معرفه الاقاليم که به ترتيب در سال‌هاي 367ق و 375ق تأليف شده‌اند، واژه «بحر فارس» را به جاي خليج فارس به کار برده‌اند در کتاب «حدودالعالم من المشرق الي المغرب» هم در معرفي خليج فارس از عبارت « خليج فارس» بهره گرفته شده است.
🔺ابن حوقل در «صورة الارض»، محمد بن نجيب بکيران در «جهان نامه»، ابن البلخي در «فارسنامه»، شرف‌الزمان طاهر مروزي در «طبايع الحيوان»، ابوعبدالله محمد بن عبدالله بن ادريس در کتاب «نزهه المشتاق في اختراق الآفاق»، شهاب‌الدين ابوعبدالله ياقوت بن عبدالله حموي رومي در اثر مشهور خود «معجم‌البلدان»، ابوعبدالله زکريا بن محمد بن محمود قزويني در «آثارالباقيه و اخبارالعباد»، ابوالفداء در «تقويم‌البلدان» و شمس‌الدين ابوعبدالله محمد بن ابي طالب الانصاري الدمشقي الصوفي در «نخبة‌الدهر في عجايب البر و البحر» از واژه‌های بحر پارس، دریای پارس و بحر فارس برای معرفی خلیج فارس استفاده کرده‌اند.
@Fars_plus