ایران، تغییر در جهت گیری های آمریكا برای ایران پیامدهای مستقیم و غیر مستقیمی را در بر داشت. در سال 1976 جیمی كارتر دموكرات به ریاست جمهوری آمریكا انتخاب شد. او در مبارزات انتخاباتی اش، حقوق بشر را به عنوان ایدئولوژی خود در مقابل سوسیالیسم عنوان كرد و بر لزوم رعایت حقوق بشر در كشورهای مختلف به عنوان معیار رابطه ی آمریكا با آنها مورد تاكید قرار داد. كارتر با شروع دوره ی ریاست جمهوری اش همین رویكرد را نیز دنبال كرد و حكومت ایران را برای لیبرالیزه كردن سیاست ها و توجه به ارزش های دموكراتیك تحت فشار قرار داد.
با این فشارها مخالفان شاه تشویق شدند و مخالفت خود را آشكارا ابراز كردند و بسیاری از زندانیان سیاسی آزاد شدند. از آبان 1356 نخستین اعتراض ها از دانشگاه ها شكل گرفت و بعد از چاپ مقاله ی توهین آمیز در روزنامه ی اطلاعات در دی ماه همان سال، تظاهرات گسترش بیشتری یافت و تا سقوط رژیم پهلوی ادامه یافت.
برخی تحلیل گران وقوع انقلاب ایران را به منافع گروهی، طبقاتی سازمانی مربوط می دانند كه در این میان «میثاق پارسا» نقش بازار را بسیار گسترده می داند.
«والنتین مقدم» نیز در مقاله ای انقلاب ایران را پوپولیستی دانست و جنبه های ضد استبدادی و ضد امپریالیستی آن را بسیار مهم عنوان كرد؛ اما پیروزی انقلاب را مرهون گستردگی آن و مشاركت علما، روشنفكران غیر مذهبی، تجار، بازاریان، كارگران، فقرای شهرنشین، دهقان ها و اقلیت های قومی و زنان می داند.
« نیكی آر كدی » در كتاب «ریشه های انقلاب » تحولات سیاسی و اجتماعی را در كنار تحولات فكری و ایدئولوژیك برای تبیین انقلاب بكار می گیرد و شكوفایی اقتصادی، سركوب سیاسی و سلب آزادی ها را زمینه ساز انقلاب می داند. وی تفكر شیعی و جنبه ی انقلابی و رادیكال آن به همراه مشكلات اقتصادی سال قبل از انقلاب را نیز مهم می داند.
گرچه نمی توان یك دلیل را برای انقلاب ایران ذكر كرد اما در نهایت باید گفت انقلاب 1357 ایران چیزی نبود جز اجرای خواست مردم برای تغییر شرایطی كه در آن هیچ پناهگاهی برای بیان دردها و نارضایتی های خود نداشتند. همه ی اقشار مردم ایران هر یك بنا به انگیزه و دلیلی به دنبال تغییر وضع موجود و بهبود اوضاع خود و كشورشان بودند و در این رهگذر رهبری امام(ره) را نزدیكترین مسیر برای رسیدن به اهدافشان دیدند.
*از: حسین عباسی نسب (گروه پژوهش های خبری)
پژوهش**9130**2054
*منابع
-«كتاب انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن» نوشته جان اسپوزیتو. ترجمه محسن شانه چی، انتشارات باز، 1382 .
-«شكل گیری انقلاب اسلامی ایران» نوشته محسن میلانی. ترجمه مجتبی عطار زاده – انتشارات گام نو، 1385 .
-«ایران بین دو انقلاب» یرواند آبراهامیان. ترجمه احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، نشر نی، 1384.
-«كتاب انقلاب اسلامی زمنیه ها و پیامدها» نوشته منوچهر محمدی. نشر معارف، سال 1384.
-جزوه آموزشی دانشكده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران حاوی طرح پژوهش خانم حمیرا مشیرزاده.
-مقاله «مروری بر نظریه های انقلاب در علوم اجتماعی » نوشته حمیرا مشیرزاده- مجله راهبرد شماره 9 – بهار 1375 .