💠 مصلحت اندیشی امیرالمومنین ع در کلام ابن ابی الحدید 🔷 في شَرحِ قَولِهِ عليه السلام: «لَو قَدِ استَوَت قَدَمايَ مِن هذِهِ المَداحِضِ لَغَيَّرتُ أشياءَ» قالَ: لَسنا نَشُكُّ أنَّهُ كانَ يَذهَبُ في الأَحكامِ الشَّرعِيَّةِ وَالقَضايا إلى أشياءَ يُخالِفُ فيها أقوالَ الصَّحابَةِ، نَحوَ قَطعِهِ يَدَ السّارِقِ مِن رُؤوسِ الأَصابِعِ، وبَيعِهِ امَّهاتِ الأَولادِ، وغَيرِ ذلِكَ، وإنَّما كانَ يَمنَعُهُ مِن تَغَيُّرِ أحكامِ مَن تَقَدَّمَهُ اشتِغالُهُ بِحَربِ البُغاةِ وَالخَوارِجِ، وإلى ذلِكَ يُشيرُ بِالمَداحِضِ الَّتي كان يُؤَمِّلُ استِواءَ قَدَمَيهِ مِنها، ولِهذا قالَ لِقُضاتِهِ: «اقضوا كَما كُنتُم تَقضونَ حَتّى يَكونَ لِلنّاسِ جَماعَةٌ»، فَلَفظَةُ «حَتّى» هاهُنا مُؤَذِّنَةٌ بِأَنَّهُ فَسَحَ لَهُم في اتِّباعِ عادَتِهِم في القَضايا والأَحكامِ الَّتي يَعهَدونَها إلى أن يَصيرَ لِلنّاسِ جَماعَة، وما بَعدَ «إلى» و «حَتّى» يَنبَغي أن يَكونَ مُخالِفا لِما قَبلَهُما. 🔶 ابن ابی الحدید معتزلی در شرح سخن على عليه السلام كه «اگر پاهايم در اين لغزشگاه استوار مانَد، امورى را دگرگون سازم» گويد: ترديدى نداريم كه او در پاره اى احكام شرعى و رخدادها به سويى مى رفت كه با اقوال صحابيان مخالف بود، مانند بريدن دست دزد از سرِ انگشتها و فروش كنيزان فرزنددار و مانند آن. آنچه او را باز مى داشت كه احكام گذشتگان را دگرگون سازد، درگيرى اش در جنگ با ياغيان و خوارج بود. به همين مطلب با واژه «مَداحض (لغزشگاهها)» اشاره مى كند كه آرزو دارد در آنها پايش استوار گردد و از همين رو، به قاضيانش دستور داد «همانگونه كه در گذشته قضاوت مى كرديد، قضاوت كنيد تا وحدت مردم، حفظ گردد». پس واژه «حتى» اشاره دارد كه به آنان اجازه داد كه از عادات گذشته در داورى و از احكامى كه مردم بدانها خو گرفته اند، پيروى كنند تا وحدت مردمْ حاصل گردد، و [روشن است كه] جمله هاى پس از واژه «إلى» و «حتّى» با جمله هاى قبلى مغايرت دارند (يعنى وقتى وحدتْ حاصل گشت، ديگر از عادت و رويه گذشته پيروى نكنيد). 🔻 شرح نهج البلاغة: ج 19 ص 161 ✅ @Aminikhaah