شیطان
حمله شیطان از جهات چهارگانه
قرآن کریم در آیه ۱۷ اعراف میفرماید:
-ثُمَّ لَآتِيَنَّهُمْ مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَمِنْ خَلْفِهِمْ وَعَنْ أَيْمَانِهِمْ وَعَنْ شَمَائِلِهِمْ ۖ وَلَا تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شَاكِرِينَ-
[شیطان گفت] سپس از پیش رو و از پشت سر، و از طرف راست و از طرف چپ آنها، به سراغشان میروم؛ و بیشتر آنها را شکرگزار نخواهی یافت!»
حضرت باقر آل محمد در حدیثی در تفسیر این آیه چنین فرمودند:
«ورود ابليس از پيشِ رو بدين شكل است كه امر آخرت را براى انسان ساده و سبك جلوه مىدهد.
و از پشت سر به اين است كه ثروتاندوزى و بخل و توجّه به اولاد و وارث را تلقين مىكند.
و از طرف راست با ايجاد شبهه، دين را متزلزل و تباه مىسازد
و از طرف چپ، لذّات و شهوات و منكرات را غالب مىكند».
... ثُمَّ لَآتِیَنَّهُمْ مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ مَعْنَاهُ أُهَوِّنُ عَلَیْهِمْ أَمْرَ الْآخِرَهًِْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ آمُرُهُمْ بِجَمْعِ الْأَمْوَالِ وَ الْبُخْلِ بِهَا عَنِ الْحُقُوقِ لِتَبْقَی لِوَرَثَتِهِمْ وَ عَنْ أَیْمانِهِمْ أُفْسِدُ عَلَیْهِمْ أَمْرَ دِینِهِمْ بِتَزْیِینِ الضَّلَالَهًِْ وَ تَحْسِینِ الشُّبْهَهًِْ وَ عَنْ شَمائِلِهِمْ بِتَحْبِیبِ اللَّذَّاتِ إِلَیْهِمْ وَ تَغْلِیبِ الشَّهَوَاتِ عَلَی قُلُوبِهِم وَ لا تَجِدُ أَکْثَرَهُمْ شاکِرِین....
بحار الانوار جلد ۶۰ ص ۱۵۲
تفاسیر نور الثقلین و البرهان ذیل آیه ۱۷ اعراف.
✍در حديث مىخوانيم: آن هنگام كه شيطان سوگند خورد از چهار طرف در كمين انسان باشد تا او را منحرف يا متوقّف كند، فرشتگان از روى دلسوزى گفتند: پروردگارا! اين انسان چگونه رها خواهد شد؟ خداوند فرمود: «دو راه از بالاى سر و پايين باز است و هرگاه دست به دعا بر دارد، يا صورت بر خاك نهد، گناهان هفتاد سالهاش را مىبخشايم»
فيروى ان الشيطان لما قال هذا الكلام رقت قلوب الملائكة على البشر فقالوا: يا الهنا كيف يتخلص الإنسان من الشيطان مع كونه مستوليا عليه من هذه الجهات الأربع فأوحى اللّه تعالى إليهم انه بقي للإنسان جهتان: الفوق و التحت فإذا رفع يديه الى فوق في الدعاء على سبيل الخضوع او وضع جبهته على الأرض على سبيل الخشوع غفرت له ذنب سبعين سنة و اللّه اعلم.
تفسیر نور به نقل از تفسیر الفرقان
تفسیر فخر رازی ذیل آیه ۱۷ اعراف