🔴 در محضر قرآن کریم/ ۱۴۴۶
✅ وَ قَالَ الشَّيْطاَنُ لَمَّا قُضِى الْأَمْرُ إِنَّ اللَّهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَ وَعَدتُّكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ وَ مَا كَانَ لِىَ عَلَيْكُم مِّن سُلْطَانٍ إِلَّا أَن دَعَوْتُكُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لِى فَلَا تَلُومُونِى وَ لُومُواْ أَنفُسَكُم مَّآ أَنَاْ بِمُصْرِخِكُمْ وَ مَآ أَنتُم بِمُصْرِخِىَّ إِنِّى كَفَرْتُ بِمَآ أَشْرَكْتُمُونِ مِن قَبْلُ إِنَّ الظّالمِينَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ (ابراهیم/۲۲)
🔹وقتی حساب‌و‌کتاب قیامت تمام شود، شیطان به هر دو گروه (در آیه قبل) می‌گوید: خدا به شما وعده‌های راست داد. من هم به شما وعده‌ها دادم؛ امّا زیرش زدم! زورتان که نکرده بودم. فقط دعوتتان کردم به کارهای زشت. شما هم دعوتم را قبول کردید؛ پس خودتان را ملامت کنید، نه مرا. اینجا، نه من فریادرس شمایم و نه شما فریادرس من. به من چه مربوط که در دنیا، از من حرف‌شنوی داشتید، نه از خدا ! امروز عذابی زجرآور در انتظار بدکارهایی مثل ماست.
🔸گناهكار در قیامت دست و پا مى‌زند تا براى خود شریکِ جرم پیدا كند و انحراف خود را به گردن دیگران بیندازد. گاهى مى‌گوید: دوست بد مرا منحرف كرد. «لقد اضلّنى عن الذّكر» (فرقان/۲۹) گاهى مى‌گوید: رهبران فاسد مرا فاسد كردند. «لولا انتم لكنّا مؤمنین» (سبأ/۳۱) گاهى شیطان را ملامت مى‌كند و او را عامل گمراهى خود مى‌داند، امّا شیطان مى‌گوید: مرا سرزنش نكنید، «لا تلومونى ...» من جز وسوسه و دعوت، كارى نداشتم. انحراف از خود شما بود.
🔸تسلّط نداشتن شیطان بر انسان، هم مورد تأیید خداوند است و هم خود شیطان به آن اقرار دارد. «ان عبادى لیس لک علیهم سلطان» (حجر/۴۲) تو بر بندگان خالص من تسلطى ندارى. در این آیه نیز مى‌گوید: «ما كان لى علیكم من سلطان»
⬅️ یادآوری: بحث موضوعی گفت‌وگوها در قرآن؛ نوبت صحبت تقدیم شد.
❇️ از پيام‌های آیه
▫️وعده‌هاى الهى، حقّ و مطابق با واقع است. «وعد الحقّ»
▫️شیطان با وعده‌هایش انسان را فریب مى‌دهد. «و وعدتكم فاخلفتكم» چنانكه در جاى دیگر آمده: «یعدهم و یُمنیّهم و ما یعدهم الشّیطان الّا غرورا» (نساء/۱۲۰)
▫️شیطان، انسان را مجبور نمى‌كند، بلكه وسوسه و دعوت مى‌كند. «دعوتكم»
▫️حتّى شیطان، انسان فاسد را سرزنش مى‌كند. «لوموا انفسكم»
▫️ملامت یكى از دلایل آزادى و اختیار انسان است، «لا تلومونى و لوموا انفسكم» زیرا انسان مجبور، ملامت ندارد.
▫️گناه خود را به گردن شیطان نیاندازیم. «فلا تلومونى»
▫️در قیامت رابطه‌ها قطع مى‌شود. «ما انا بمُصرِخكم». رهبران باطل و پیروان آنان از یكدیگر بیزارى مى‌جویند. شیطان به پیروانش مى‌گوید: «انى كفرت بما اشركتمون» و پیروان گمراه نیز به رهبران خود مى‌گویند: اگر براى ما فرصتى پیش آید و به دنیا برگردیم ما نیز از شما بیزارى خواهیم جست. «لو انّ لنا كرّةً فنتبرّأ منهم كما تبرّءُوا منّا» (بقره/۱۶۷)
▫️اطاعتِ غیر خداوند، شرک است. «اشركتمون»
▫️استجابت دعوت‌هاى شیطانى، ظلم به خود و مكتب است. «انّ الظالمین لهم»