مردم دین حود را پاره پاره کرده و فرقه فرقه شدند هر گروهی به آن چه نزد خود پسندیدند دل خوش کردند و هر حزبی از دریچه ی دیدگاه خود مسائل را بیان و تحلیل می کنند. منابع تاریخی واقعه کربلابسیار فراوان است.محقق حادثه خونین عاشورا با محدودیت منابع مواجه نیست؛ اما مشکلی که دارد گزارشگران واقعه از جناح های مختلف بودند. در یک مورد خاص اقوال متعدد و متعارض وجود دارد.حقیقت یعنی قول مطابق با واقعیت و نفس الامر یک صورت دارد.باطل چهره های مختلف می تواند داشته باشد. ناقد عزاداری ها اگرگرفتار تعصب منفي باشد به یقین نمي تواند حقیقت و قول صحیح را پیدا كند؛ بلكه عامل پیدایش تحریف های جدید هم خواهد شد. ۶ -تسلط بر عادت ها، سلایق ، احساسات و دیدگاه های شخصی، عادت ها، سلیقه ها،احساس ها و دیدگاه ها شخصي مي توانند برقضاوت های انسان اثر بگذارند و مانع از درك حقیقت شوند. یكي از بزرگان شهر ما مراغه به مراسم شمع گذاری شب عاشورا كه با شكوه خاصي برگزار مي شود، انتقاد مي كرد و مي گفت: این شمع ها نفله مي شود و نوعي اسراف است .مردم به جای شمع برای مساجد لامپ اهدا كنند. به ایشان گفته شد: اولا این شمع ها بلا فاصله خاموش و جمع مي شوند دوباره آب شده و از این ها دوباره شمع ریخته مي شود. برای تعدادی هم كار درست مي شود. ثانیا شمع در ادبیات و فرهنگ ما نماد قداست و معنویت است. شعرای ما با شمع چه حالاتي داشته و دارند و ثالثا شمع وسیله و بهانه ای شده برای درست شدن این فضای بي نظیر معنوی كه بر شهر حاكم مي شود مردم گروه گروه به شكل دسته های حسیني با نوحه و گریه خیابان ها و كوچه های شهر را عزاخانه حسیني مي كنند. من شب عاشورا در بعضي شهرهای بزرگ بودم اوضاع ساكت و صامت بسیار ناراحت كننده بود. بودجه های كلان هرینه مي شود تا جمعیتي در برنامه ای حضور یابند. موفق نمي شوند. باید دیدگاه های شخصي را كنار گذاشت و سفارش حضرت امیرالمؤمنین(ع) به مالك اشتر را آویزه گوش ساخت: ولاتَنْقُضْ سُنَّةً صَالِحَةً عَمِلَ بِهَا صُدُورُ هَذِهِ الاْمَّةِ، وَاجْتَمَعَتْ بِهَا الاُلَفةُ، وَصَلَحَتْ عَلَيْهَا الرَّعِيَّةُ. وَلاَ تُحْدِثَنَّ سُنَّةً تَضُرُّ بِشَيْء مِنْ مَاضِي تِلْکَ السُّنَنِ، فَيَکُونَ الاْجْرُ لِمَنْ سَنَّهَا، وَالْوِزْرُ عَلَيْکَ بِمَا نَقَضْتَ مِنْهَا مالک، سنت هاو آداب پسندیده اى را که بزرگان این امّت به آن عمل کردند، و ملّت اسلام با آن پیوند خورده، و رعیّت با آن اصلاح شدند، نشکن، و سنتی که به سنّت هاى خوب گذشته زیان وارد مى کند، پدید نیاور، که پاداش براى آورنده سنّت، و کیفر آن براى تو باشد که آنها را در هم شکستى. سنت های بسیار زیبا و پسندیده ای از گذشتگان در هیأت ها و مراسم عزادازی به یادگار مانده، که انسان متفکر را به تحسین وا می دارد. به عنوان مثال مراسم احیای شب عاشورا و بعد از آن در صبح عاشورا مراسم" الله الله حسين وینا" هیأت حسینی حاج غفار مراغه که در آن بیش از ۵۰۰۰نفر بعد از اقامه نماز صبح با لباس احرام ناله کنان شرکت می کنند. مرحوم حاج غفار که تاجر امین و معتمد گندم بود۱۲۰ سال پیش این هیأت حسینی را در مراغه تأسیس نمود. درکنار این سنت بسیار ارزشمند سنت های دیگری مانند: مراسم منظم وحزن انگیز" واعباس "و حركت با سازماندهي ویژه هیأت در خیابان ها و كوچه های شهر ونحوه ورود و خروج هیأت به تكایا كه اول كودكان با اشعار و ذكر خاص خودشان از درب ورود وارد تكیه مي شوند پشت