وزارت‌خارجه در «خسارت‌محض» مسولیتی نداشت؟
▪️پاسخ به یک شبهه ساده‌سازانه درباره بیانات امروز رهبر انقلاب
🔹عبدالله عبداللهی نوشت:
بلافاصله بعد از بیانات امروز رهبر معظم انقلاب درباره نحوه تعیین سیاست‌های کشور در حوزه سیاست خارجی و تاکید ایشان مبنی بر اینکه وزارت خارجه در این زمینه تنها تصمیم‌گیر نیست، برخی نوشتند که رهبر معظم انقلاب بدینوسیله مسئولیت کامل برجام و هر آنچه در سیاست خارجی این ۸ سال اتفاق افتاده را برعهده گرفتند لذا یا نقدها به برجام و دستگاه دیپلماسی دولت روحانی از اساس غلط است و یا نوک پیکان به سمت دولت نیست چرا که وزارت خارجه فقط مجری بوده است.
🔹اما این برداشت، یک مغلطه آشکار و یک ساده سازی عجیب است؛ علت آنکه رهبر معظم انقلاب نفرمودند وزارت خارجه هیچکاره است، بلکه وزارت خارجه تصمیم‌گیرّ تنها نیست و از قضا چنین نکته‌ای نه تنها عجیب نیست بلکه یک امر بدیهی و روشن در امور حکمرانی در دنیاست.
🔹همانطور که رهبری نیز اشاره کردند، دستگاه‌های بالادستی (که شورای عالی امنیت ملی مهمترین آنهاست) بر مبنای فاکتورهای مختلف مثل اقتصاد، فرهنگ، امورات نظامی، اجتماعی و دیپلماتیک، نهایتاً سیاستگذاری می‌کنند.
🔹لذا اولاً وزارت خارجه بخشی از این روند تصمیم‌گیری است(کما اینکه یک عضو ثابت دارای حق رای در شورای عالی امنیت ملی وزیر خارجه است) اگرچه منطقاً همه‌ی تصمیم‌گیری با او نیست.
🔹ثانیاً ماهیت و تفکر و توان دستگاه دیپلماسی قطعاً در معادلات این تصمیم‌گیری موثر است و ثالثاً و از همه مهمتر اینکه وزارت خارجه به عنوان «مجری» میتواند این سیاستها را محقق و یا به کلی آن را معکوس کند.
🔹کما اینکه در موضوعی مانند برجام مشاهده شد که سیاستگذاری کلان انجام شد، خطوط قرمز تعیین شد تا کشور به «توافق خوب» برسد، اما مجری به نحوی عمل کرد که هیچ یک از خطوط قرمز محقق نشد و نتیجه آن شد که کشور با یک «خسارت محض» مواجه شد که حاصل آن شدیدترین تحریمهای تاریخ علیه کشور بود.
🔹اما وقتی همین سیاستها در میدان و توسط فردی مانند حاج قاسم پیگیری می‌شد کاملا محقق می‌گشت. به نحوی که سیاست مقابله با داعش و حفاظت از مرزها و منافع ایران اسلامی کاملاً تحقق یافت و کشور آن را جشن گرفت.
🔹لذا ماهیت دولت و وزیر و وزارت خارجه در این سیاستگذاریها موثر است (تفاوت برخی تاکتیکها و رویکردها در دولتهای مختلف گواه روشن این امر است) و ثانیاً «اجرا» بخش مهمی از این پروژه‌ی مربوط به دستگاه روابط خارجی است که میتواند باعث افتخار شود و یا خسارت محض را نصیب کشور کند.