♦️رودخانه برازق؛ روایت ناتمام یک بی‌عدالتی محیط‌زیستی ✍سبزواریان: 🔹در سال‌هایی که خشکسالی‌های مکرر و افت مداوم سطح آب‌های زیرزمینی، سرنوشت زیست‌محیطی غرب خراسان رضوی را تحت‌تأثیر قرار داده است، طبیعی‌ست که حساسیت مردم – به‌ویژه کشاورزان و باغداران – نسبت به مسئله آب، بیش از گذشته افزایش یابد. در منطقه غربی استان، بارها شاهد مناقشه‌هایی بر سر منابع آبی بوده‌ایم که موضوع این گزارش یکی از نمونه‌های بارز آن، بحران در رودخانه برازق شهرستان ششتمد است. 🔹رودخانه‌ای که از میان روستاهای گاچ و بسک عبور می‌کند و در روزهای پرآب، نقش حیاتی در تأمین جریان طبیعی برای قنات‌ها و چشمه‌های پایین‌دست در برازق، چیرگ (طزرق)، کلاته‌سادات، کاشک، سودآباد و سایر روستاها ایفا می‌کرده است. اما طی سال‌های اخیر، با گسترش ساخت‌وسازهای خارج از ضابطه نظیر باغ‌ویلاها، دامداری‌ها، پرورش ماهی و مرغداری‌ها در حریم رودخانه، و از همه مهم‌تر با حفر بی‌رویه چاه‌های آب مجهز به پمپ، عملاً این شریان حیاتی خشکیده است. فقط در برازق، پنج قنات به‌طور کامل از کار افتاده‌اند. 🔹گزارش‌های مردمی از وجود چاه‌های غیرمجاز، حتی چاه‌های پنهان‌شده در حیاط‌ باغ‌ها و ویلاها حکایت دارد. هرچند پیگیری‌های مردم و نظارت اداراتی مانند آب منطقه‌ای، جهاد کشاورزی و منابع طبیعی، منجر به شناسایی و پلمب برخی چاه‌ها شده است، اما هنوز هم بی‌اعتمادی و حس تبعیض پابرجاست. در واقع اقدامات قابل تقدیری انجام شده و تا حدودی مبارزه با بی‌قانونی، با دستور قضایی و اقدام ادارات انجام گرفته که جای تقدیر و تحسین دارد. در مرحله تصمیم، سیاست درستی اتخاذ شده اما انتقاداتی به سطح عدالت و قاطعیت در مرحله اجرایی این اقدام وجود دارد. 🔹برخی می‌پرسند: حالا که با همین اقدامات محدود، برخی چشمه‌ها دوباره جاری شدند؟ آیا برخورد کامل می‌تواند حیات دوباره‌ای به دیگر منابع آبی بازگرداند؟ 🔹یکی از نقدهای جدی مطرح‌شده توسط اهالی، عدم توازن در برخورد با متخلفان است. ساکنان پایین‌دست رودخانه برازق مدعی‌اند در بالا‌دست رودخانه نظارت‌ها کمتر و برخوردها گزینشی بوده‌اند. اگرچه این ادعا باید با دقت توسط مراجع ذی‌ربط بررسی شود، اما تکرار آن در نقاط دیگر استان، لزوم شفاف‌سازی در فرآیند برخورد را گوشزد می‌کند. 🔹برای پایان‌دادن به این بی‌اعتمادی‌ها، دو راهکار اساسی قابل طرح است: 1⃣ شفاف‌سازی نقشه‌ها و اسناد: چرا نقشه‌های منابع آب و مستندات رسمی در اختیار عموم قرار نمی‌گیرد؟ رسانه‌ها بارها این درخواست را مطرح کرده‌اند. این اطلاعات نه محرمانه است و نه امنیتی. انتشار آن می‌تواند به مردم اجازه دهد وضعیت حریم رودخانه، منابع آبی و چگونگی توزیع آن را خود ارزیابی کنند. 2⃣ حضور میدانی یک هیئت بی‌طرف بالادستی: تشکیل یک گروه حقیقت‌یاب متشکل از کارشناسان، نمایندگان مردمی، مسئولانی فراتر از دعواهای محلی (نظیر قاضی یا فرماندار) می‌تواند روایت‌های متضاد را بشنود، مستند کند و اعتماد ازدست‌رفته را احیا نماید. 🔹ما اکنون با چیزی کمتر از یک «منازعهٔ آب» مواجه نیستیم. وقتی روستایی مانند برازق که بیش از ۲۰ شهید تقدیم انقلاب کرده، امروز با کاهش جمعیتی و قنات‌های خشکیده مواجه است، زنگ خطر به صدا درآمده. اگر چاه‌های غیرمجاز و بهره‌برداری بی‌رویه امروز در برازق بی‌پاسخ بماند، فردا الگوی دیگر روستاهای مسیر خواهد شد. اگر همه از لجبازی هم شروع به حفر چاه کنند، مشخص نیست سر ماجرا به کجا ختم شود! 🔹غده سرطانی چاه‌های بی‌ضابطه و تصرف بستر، اگر به‌موقع مهار نشود، فرونشست زمین و نابودی سرزمین را به همراه خواهد داشت. 〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️ 🔹پایگاه خبری آوای دیار فرید🔹 ما را در سایر شبکه های اجتماعی دنبال کنید 📢 @avafarid وب سایت ما: 🌐 https://avafarid.ir/