🔻قرآن کریم دربارۀ گروهی که راه معصیت را در پیش گرفته و عقل خود را سرکوب کند می‌فرماید: اینها عقل و درک دارند؛ ولی با آن اندیشه و فهم نمی‌کنند. چشم دل و بصیرت دارند و می توانند با آن حق را از باطل جدا کنند؛ ولی از روی عمد، با آن نمی‌بینند. چنانچه گوش دل دارند که بتوانند سخن حق را بشنوند؛ ولی با اختیار خویش نمی‌شنوند.
🔹آنها همچون چهارپایان‌اند (عمل آنها مثل حیوانات است) ؛بلکه گمراه‌تر و پست‌تر از آنها هستند و این همان غافلان‌اند:«وَ لَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ كَثيراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا يَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا يَسْمَعُونَ بِها أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُونَ»(اعراف/۱۷۹).
🔸آیه ۱۲ سوره محمد«صلی‌الله‌علیه‌و آله» می‌فرماید که انسان‌های کافر، همچون چهارپایان، از متاع زودگذر دنیا بهره می‌گیرند و می‌خورند و سرانجام، جایگاه آنها آتش دوزخ است؛ زیرا اگر انسان همچون حیوانات رفتار کرد، عملش مشابه عمل حیوانات است؛ ولی رتبه و منزلتش حتماً پایین‌تر از آنهاست. بر همین اساس عاقبت به جهنّم می‌افتد؛ در حالیکه حیوانات چنین عاقبتی ندارند.
✅پس چون مصلحت و ارزش انسان به بندگی اختیاری اوست؛ خداوند متعال او را به بندگی مجبور نکرده است و فقط به عبودیت فرمان داده است تا انسان مجموعۀ جهان هستی و از جمله سلول‌های بدن خود را با چشمی حق‌جو بنگرد و ببیند که چگونه به تسبیح خداوند تبارک‌وتعالی مشغول‌اند و با شنیدن تسبیح آنها با گوش دل، سعی کند با اختیار خویش و با تصمیمی که به فرمان عقل می‌گیرد از مجموعۀ هستی در عبودیت خداوند عزّوجل عقب نیفتد؛ بلکه از ملائک نیز سبقت بگیرد و همین است سرّ کلام خداوند متعال در سورۀ مبارکۀ فصلت: «اگر می‌خواهید فقط خدای متعال را عبادت کنید؛ برای خدایی سجده کنید که آفرینندۀ خورشید و ماه است. اگر آنها در برابر عبادت پروردگار تکبر ورزند، کسانیکه نزد پروردگار تو هستند، شب و روز تسبیح گویند و او را به پاکی یاد کنند و هرگز خسته نمی‌شوند.»
👈باید توجه کرد که در این آیه و آیات دیگر، قرآن فقط به عبودیت پروردگار سبحان دستور داده است تا انسان با اختیار خویش و به فرمان عقل، دستور خداوند متعال را فرمان برد و مستحق رسیدن به کمال و مدح و ستایش بر آن باشد؛ ولی در عالم تکوین و در صحنۀ زندگی، او را مجبور نکرده است.
@abolhasanmahdavi