🔴 بهره‌برداری از فیزیک کوانتوم در تفسیر قرآن-قسمت3
♦️معناشناسی تقدیم اعمال در قرآن
♦️نک: قسمت1؛ قسمت2
✍🏾 جعفر نکونام 8 آذر 1403
1️⃣ معنای تقدیم اعمال در قرآن
♦️مراد از تقدیم اعمال این است که انسان ها اعمالی را انجام می‌دهند که بعد از حاصل آن بهره‌مند بشوند؛ کما این که در سورۀ یوسف آمده است که مردم مصر گندم می‌کاشتند و محصول آن را درو می‌کردند و با خوشه گردآوری و نگهداری می‌نمودند تا در سال‌های قحطی از آنها بهره‌مند بشوند.
♦️در قرآن ناظر به این امر آمده است:
«يَأْتي مِنْ بَعْدِ ذلِک سَبْعٌ شِدادٌ يَأْکلْنَ ما قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ»(یوسف، 48)؛ یعنی بعد از آن، هفت سالی سخت می‌آید [که] بخورند (بخورید) آنچه را که برای آن (سال‌ها) پیش می‌فرستید.
♦️راجع به اعمالی که انسان‌ها در دنیا انجام می‌دهند تا در آخرت جزای آنها را دریافت کنند، همین تعبیر «تقدیم» (پیش فرستادن) به کار رفته؛ چنان که آمده است:
«وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِکمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ»(مزمل، 20)؛ یعنی هر خیری را که برای خودتان پیش بفرستید، آن را نزد خدا می‌یابید.
2️⃣ رابطۀ اعمال و جزاء در آخرت از نگاه قرآن
♦️در قرآن رابطۀ میان اعمال و جزا از قبیل همان رابطۀ اعمال و مزد معرفی شده؛ چنان که آمده است:
«مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ عَمِلَ صالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ» (بقره،62)؛ یعنی هرکه ایمان به خدا و روز بازپسین داشته باشد و عمل صالح انجام دهد، نزد پروردگارشان اجرشان هست.
♦️«اجر» درست به همان معنای مزدی است که به کارگر می‌دادند؛ کما این که راجع به حضرت موسی که برای دختران شعیب از چاه آب کشید، یکی از دختران شعیب به او گفت:
«إِنَّ أَبي يَدْعُوک لِيَجْزِيَک أَجْرَ ما سَقَيْتَ»(قصص، 25)؛ یعنی پدرم تو را می‌خواند که مزد آب کشیدنت را به تو بدهد.
3️⃣ کیفیت دادن جزای اعمال در آخرت از نگاه قرآن
♦️در روزگار گذشته هرگاه که کسی کار می‌کرد تا بعد مزدش را بگیرد، آن را در دفتری می‌نوشتند. همین تعبیر دربارۀ انسان‌ها هم که عمل می‌کنند تا در روز بازپسین مزد بگیرند، به کار رفته؛ چنان که آمده است:
وَ انْشَقَّتِ السَّماءُ فَهِيَ يَوْمَئِذٍ واهِيَةٌ * وَ الْمَلَک عَلی أَرْجائِها وَ يَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّک فَوْقَهُمْ يَوْمَئِذٍ ثَمانِيَةٌ *يَوْمَئِذٍ تُعْرَضُونَ لا تَخْفی مِنْکمْ خافِيَةٌ * فَأَمَّا مَنْ أُوتِيَ کتابَهُ بِيَمينِهِ فَيَقُولُ هاؤُمُ اقْرَؤُا کتابِيَهْ (حاقه، 16-19)
♦️در این آیات آمده است که روز قیامت [گنبد] آسمان شکافته می‌شود و فرشتگان به کناره‌های [گنبد] آسمان می‌آیندد و هشت فرشته عرش خدا را بالای سرشان حمل می‌کنند [تا خدا را از آسمان به زمین بیاورند و او میان خلائق قضاوت کند]. آنگاه خطاب به قریش آمده است که در آن روز، نامۀ اعمالتان بر شما عرضه می‌شود و به شما گفته می‌شود، نامۀ اعمالتان را بخوانید.
♦️یا در جای دیگر آمده است:
«وَ أَشْرَقَتِ اْلأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَ وُضِعَ الْکتابُ وَ جيءَ بِالنَّبِيِّينَ وَ الشُّهَداءِ وَ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ * وَ وُفِّيَتْ کلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ» (زمر، 69-70)
♦️در این آیات گفته شده است، [وقتی خدا از آسمان به زمین آمد] و زمین به نور خدا روشن شد و نامۀ اعمال نهاده شد و پیامبران و شاهدان آورده شدند، خدا میان مردم به حق قضاوت می‌کند و او حق کسی را کم نمی‌گذارد و به هرکسی تمام پاداش اعمالی را که انجام داده است، می‌دهد.
♦️طبق ظاهر این آیات، رابطۀ اعمال و پاداش در روز بازپسین، درست مشابه همان رابطۀ معهود و رایج میان قریش در مزد دادن به ازای اعمال اشخاص معرفی شده و هیچ قرینه‌ای هم در این آیات ذکر نشده است که با تکیه بر آنها بتوان مدعی شد که معنای ظاهری و حقیقی این آیات مراد نیست و بلکه یک معنای مجازی نظیر آنچه که در نظریۀ «اثر پروانه‌ای» ادعا شده، مراد شده است.
♦️تنها عاملی که باعث شده، علمای دینی از ظاهر چنین آیات اعراض کنند و به یک معانی خلاف ظاهر بگرایند، تعارضی است که ظاهر این آیات با علوم جدید پیدا می‌کرده است.
♦️همواره در طول تاریخ چنین بوده است که هرگاه علمای دینی هرگاه علوم جدیدی را فرا می‌گرفتند با ظاهر آیات قرآن تعارض داشت، از ظاهر آیات اعراض می‌کردند و با تکیه بر اندوخته‌های علمی جدیدشان برای آن آیات، معناهایی را بر می‌ساختند که ظاهر آن آیات را به نفع آن اندوخته‌ها تغییر دهد.
♦️در یادداشت بعدی چالش‌هایی که از رهگذر اعراض از معنای ظاهری آیات به نفع دستاوردهای علمی نوین حاصل می گردد، بررسی می‌شود.
🔸یادداشت‌های مربوط به تفسیر آیات قرآن
https://t.me/dineaqlani