#یادداشت «ایران؛ مسیر دشوار اما صعودی در نردبان توسعه انسانی» ✍علیرضارنجبر شاخص توسعه انسانی (HDI) ایران در سال ۱۹۷۵، کمی پیش از انقلاب، حدود ۰٫۵۴ برآورد می‌شد؛ سطحی معادل «توسعه متوسط» که نشان از چالش‌های جدی در آموزش، بهداشت و درآمد داشت. با وقوع انقلاب، جنگ هشت‌ساله و تعطیلی نسبی ارتباطات اقتصادی، بسیاری انتظار داشتند که این شاخص روندی نزولی بگیرد. اما برخلاف این تصور، ایران توانست با تکیه بر گسترش خدمات آموزشی و بهداشتی و سرمایه‌گذاری وسیع در زیرساخت‌ها، پایه‌های توسعه انسانی خود را تثبیت کرده و حتی در دو دهه نخست انقلاب، مسیر رشد را آغاز کند. از سال ۱۹۹۰ که داده رسمی HDI توسط سازمان ملل ثبت شد (حدود ۰٫۵۷)، ایران توانست طی سه دهه، این شاخص را به ۰٫۷۸ برساند؛ جهشی که کشور را به گروه «توسعه بالا» وارد کرد. این پیشرفت در شرایطی حاصل شد که تحریم‌های بین‌المللی، محدودیت‌های سرمایه‌گذاری خارجی، و فشارهای اقتصادی داخلی تقریباً همواره همراه ایران بوده‌اند. افزایش امید به زندگی از حدود ۵۵ سال به بیش از ۷۷ سال، رشد باسوادی به بالای ۹۰٪ و ارتقای قابل توجه درآمد سرانه واقعی، از مهم‌ترین محرک‌های این پیشرفت بوده‌اند. در مقایسه منطقه‌ای، ایران امروز از نظر HDI بالاتر از بسیاری از کشورهای آسیای مرکزی، برخی کشورهای عربی و حتی چند کشور عضو سازمان همکاری اسلامی قرار دارد. این جایگاه نه‌تنها بیانگر توانایی عبور از موانع داخلی و خارجی است، بلکه نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در سرمایه انسانی (آموزش، بهداشت و رفاه اجتماعی) حتی در شرایط فشار اقتصادی می‌تواند نتیجه‌بخش باشد. مسیر ایران در شاخص توسعه انسانی، هرچند با نوسان و چالش همراه بوده، اما تصویری روشن از امکان پیشرفت در شرایط غیرایده‌آل را به نمایش می‌گذارد. #ثامن #ثامن_یزد