باسمه تعالی
آیا در نگاه قرآن تفاوتی میان اسلام و یهودیت و مسیحیت نیست؟
برخی خواسته اند از آیه ۶۲ سوره بقره تایید کثرت گرایی دینی (پلورالیسم دینی)را استفاده کنند آیا این برداشت درست است؟
آیه این است: إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالنَّصَارَىٰ وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ.
به درستی کسانی که ایمان آوردند( مسلمانان) و یهود و نصاری و صابئان (پیروان حضرت یحیی) آنان که از روی حقیقت به خدا و روز قیامت ایمان آوردند و نیکوکاری پیشه نمودند، البته آنها از خدا پاداش نیک یابند و هیچ گاه بیمناک و اندوهگین نخواهند بود.
گفته اند این آیه تفاوتی میان مسلمانان و یهودیان و مسیحیان و صابئان قائل نشده است.
پاسخ
این آیه را به گونه ای باید تفسیر کرد که با آیات دیگر هم خوانی داشته باشد. به تعبیر دیگر باید این آیه را با ملاحظه آیات دیگر قرآن کریم تفسیر کرد.
از آیات دیگر قرآن کریم استفاده می شود که همگان موظفند بعد از آمدن پیامبر اسلام ص و آوردن شریعت اسلام به آن ایمان آورند.
قرآن کریم در مورد اهل کتاب می فرماید:
فَإِنْ آمَنُوا بِمِثْلِ مَا آمَنْتُمْ بِهِ فَقَدِ اهْتَدَوْا ۖ وَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا هُمْ فِي شِقَاقٍ ۖ فَسَيَكْفِيكَهُمُ اللَّهُ ۚ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ(بقره/۱۳۷)
پس اگر به آنچه شما ایمان آوردید یهود و نصاری نیز ایمان آورند، راه حق یافتهاند و اگر (از حق) روی بگردانند شک نیست که آنها در ستیز با حق خواهند بود و خداوند تو را از شر و آسیب آنها نگه میدارد و خدا شنوا و داناست.
ویا می فرماید:
کسانی از اهل کتاب و مشرکان که به اسلام کافر شدند از سنت خدا و هدایت او جدا نبودند تا اینکه دلیل آشکار بر ایشان آمد و حجت بر آنان تمام شد آن دلیل آشکار فرستاده ای است از جانب خدا که صحیفه های پاک قرآنی را بر آنان تلاوت می کند.... کسانی که شریعت و کتاب آسمانی به آنان داده شده دچار پراکندگی در دین خود نشدند و به مذاهب گوناگون روی نیاوردند مگر پس از آنکه دلیل روشن بر ایشان آمد...(بینه/۱-۴)
و یا می فرماید:
قَاتِلُوا الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَلَا يُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَلَا يَدِينُونَ دِينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ حَتَّىٰ يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَهُمْ صَاغِرُونَ( توبه/۲۹)
(ای اهل ایمان) با هر که از اهل کتاب (یهود و نصاری) که ایمان به خدا و روز قیامت نیاورده و آنچه را خدا و رسولش حرام کرده حرام نمیدانند و به دین حق (و آیین اسلام) نمیگروند قتال و کارزار کنید تا آنگاه که با دست خود با ذلت و تواضع جزیه دهند.
و یا می فرماید:
قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنْزِلَ إِلَىٰ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَمَا أُوتِيَ مُوسَىٰ وَعِيسَىٰ وَمَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُون(بقره/۱۳۶)
بگویید که ما (مسلمین) ایمان به خدا آوردهایم و به آن کتابی که بر پیغمبر ما فرستادند و به آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و فرزندان او نازل شده و به آنچه به موسی و عیسی داده شده و هم به آنچه به پیغمبران از جانب خدا داده شده، به همه عقیدهمندیم و میان هیچ یک از آنان فرق نگذاریم و تسلیم فرمان او هستیم.
از این آیات و آیات مشابه دیگر استفاده می شود کسی که ایمان به خدا دارد باید به همه پیامبران و همه شرایع او ایمان بیاورد و نمی تواند میان آنها تفاوتی قائل شود اگر کسی چنین نکند در نگاه قرآن کریم کافر و غیر مومن به خدا و روز آخر شمرده می شود.
از همه اینها گذشته می دانیم پیامبر اکرم ص پیروان شرایع پیشین را به اسلام دعوت می کرد و بسیاری از آنها به خاطر همین دعوت، اسلام را پذیرفتند. اگر در نگاه قرآن تفاوتی میان شرایع وجود ندارد این کار چه معنایی دارد؟
در آیه ۱۹ سوره آل عمران آمده است:
إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلَامُ ۗ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْيًا بَيْنَهُمْ ۗ وَمَنْ يَكْفُرْ بِآيَاتِ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ
یعنی همانا دین (پسندیده) نزد خدا آیین اسلام است، و اهل کتاب راه اختلاف نپیمودند مگر پس از آگاهی به حقّانیت آن، و این اختلاف را از راه حسد در میان آوردند. و هر کس آیات الهی کفر ورزد به تحقیق خداوند سریع الحساب است.