#بازنشر #مناسبتی ♨️ صیام روشنفکری (قسمت اول) 🔷 هویت ملی و ایرانی، از دیرباز در ایران با اسلام و شریعت تشیع آمیخته شده و ایرانیان هر زمانی كه احساس می كردند معرفت دینی آنان با تهاجم بیگانگان روبه رو شده است، با آن به مقابله بر می خاستند. از دوران مشروطه به بعد دو جریان نوگرایی در بین خود شریعتمداران در تمام ایران شکل گرفت. یکی جریان نوگرایی نوسلفی بود که بر آن بود با محوریت «توحید» و «عقل» و با استناد به «قرآن» پروژه دین‌پیرایی را عمدتا حول مبارزه با اشکال مختلف شرک و خرافه‌زدایی از ساحت دین و شریعت دنبال کند؛ دوم جریان نواندیشی دینی بود که سعی داشت حتی رویکردهای روشنفکرانه غربی را در خود بطن دین نیز ساری و جاری کند تا به این وسیله هم از گزند نقد بی توجهی به دین دور شود و هم مبانی مورد علاقه خود را بنا نهد. این گروه به مرور زمان به «روشنفکران دینی» مشهور شدند. 🔶 بسیاری «روشنفکری حوزوی» را زیرمجموعه همان روشنفکری دینی قرار می‌دهند؛ اما باید دانست که ترکیب روشنفکری حوزوی در این معنا، به لحاظ مفهومی ناسازگار و به لحـاظ تـاریخی و اجتمـاعی، چالش‌آفرین و بحران‌زا است؛ زیرا روشـنگری و بـه تبـع آن روشـنفکری مـدرن در نفـی مرجعیت علمی وحی و نقلی که مستند به وحی است، هم داسـتانند، و حـوزه‌هـای علمـی اسلامی و شیعی با همه افراط‌ها و تفریط‌های ظاهرگرایانه، تأویلی و عرفانی و یا عقلانی، بر محور وحی و نصوص دینی، وحدت و انسجام می‌یابند. بر این اساس روشنفکری حوزوی، هرگـاه از محدوده مفهوم خارج شده و بخواهد به صورت یک واقعیت تاریخی در یـک مجموعـه حوزوی تحقق یابد، با چالشی هویتی مواجه می‌شود. 🔷 این چالش، غالبا بـا غلبـه بُعـد روشنفکری بر بُعد حوزوی پایان می‌پذیرد؛ در این صورت باورها و اعتقادات حوزوی یا از نوع پندارهای تاریخی‌ای دانسته می‌شود که بر اساس نظریات مختلف به اصطلاح علمی در اثر جهل بشر یـا زمینـه‌هـای اقتصادی، سیاسی و تاریخی پدید آمده و اینک بطلان و فساد آنها آشکار شده است، و یا از نوع باورهای مفیدی خوانده می‌شود که در اثر کارکردهای روانی و اجتماعی بشر به وجود آمده و هنوز نیز به دلیل آن که انتظارات بشر را برآورده می‌سـازد، مفیـد و کارآمـد اسـت. 🔶 تفسیر روشنفکرانه اخیر گرچه ظاهری همدلانه با باور دینی داشته و تـداوم آن را ممکـن می‌سازد، و لکن در حقیقت، با رویکردی سکولار و دنیوی، دین را در خدمت زندگی دنیوی بشر تقلیل داده، و ابعاد معرفتی، و هویت قدسی و آسمانی آن را زائل و نابود ساخته است. 🔷 روشنفکری حوزوی در معنای روشنگری مـدرن به صورت پدیده‌ای وارداتی، آن‌هم نه از افق تفکر و اندیشه، بلکـه از سـطح سیاست، اقتصاد و فناوری به عرصه ذهنیت جامعه ایرانی و حوزوی راه یافت. این پدیده ابتدا از طریق، رجال سیاسـی و از مسـیر مراکـزی چون لژهای ماسونی به ایران راه یافت و آنگاه این نوع از اندیشه به وساطت روشنفکران ایرانی، به محیط‌های حوزوی وارد شد. 👣 ادامه دارد..... 🆔 @didebane_andisheh