محاسبه نفس چه نقشی می‌تواند در یاد معاد داشته باشد؟ ♦️انسان در یک نگرش، دارای سه بعد است: بعد اعتقادات و باورها، بعد اوصاف و اخلاق، و بعد اعمال و کردار، مطلبی را معتقد می‌شود، به خلقی متخلق می‌گردد و عملی را انجام می‌دهد. ♦️بنابراین، اگر انسان معتقد باشد هر آنچه از او صادر می‌گردد زنده و همراه اوست و او در برابرش مسؤول است، و اگر بر این باور باشد که روزی به همة اعمال، اخلاق و عقاید او رسیدگی می‌شود، قهراً چنین انسانی خود را هر آن در برابر محکمه عدل الهی حاضر می‌بیند و آگاه است که خداوند مراقب اوست و از او حساب رسی خواهد کرد. مراقب کسی است که رقبه و گردن می‌کشد و ناظر بر کار دیگری است؛ چنان که در جلسه آزمون مراقبان گردن می‌کشند و تمام رخدادهای آزمون شونده را زیر نظر می‌گیرند. ♦️به انسان دستور داده‌اند مراقب شؤون ظاهر و باطن خودباشد؛ یعنی نفس خود را زیر نظر بگیرید و از آن حساب رسی داشته باشد. در این صورت اگر خلاف بیش از صواب‌ها باشد باید نقصان را جبران کرد و اگر صواب‌ها بیشتر باشد باید شکر گزاری کرد؛ ضرورت مراقبت برای آن است که انسان موجودی است که هر آن احتمال سقوط دارد و از یاد قیامت فاصله می‌گیرد. ♦️خدای سبحان به پیامبر گرامی اسلام (ص) سفارش اکید دارد: «فلا یصدّنّک عنها مَن لا یؤمِن بها واتّبع هوئهُ فترْدی» طه/16؛ [زنهار مردمی که به قیامت ایمان ندارند و پیرو هوای نفسند تو را از آن روز هولناک باز ندارند و غافل نکنند وگرنه هلاک خواهی شد.] هوای نفس انسان را هم از توجه به مبدأ باز می‌دارد و از عنایت به معاد. ♦️اعتقاد به معاد گرچه از نظر قرآن ضروری است و برای فرزانگان ضرورت خضوع در برابر آن را به همراه دارد، لیکن بیشتر مردم گرفتار بیم و امیدند و تا ضرورت پاداش و کیفر مطرح نباشد تن به ایمان و عمل صالح نمی‌دهند. از این رو بت پرستان حجاز که به وجود خداوند و خالقیت او اعتقاد داشتند، ولی به معاد ایمان نداشتند، به راهزنی و آدم کشی فخر می‌کردند. مهم‌ترین عامل باز دارندة بشر از معاصی خدا همان ایمان به مسؤولیت در قیامت است؛ یعنی ایمان به محکمه عدل و داد و یاد آن صحنة هولناک کیفر الهی. ♦️وقتی یاد قیامت از جان انسان رخت بربست وی گرفتار هلاکت می‌شود و در عذاب دردناک گرفتار خواهد آمد: «لهم عذاب شدید بما نسوا یوم الحساب» ص/26؛ [چون روز حساب را فراموش کردند به عذاب سخت معذب خواهند شد.] ♦️مولی الموحدین علی (ع) می‌فرماید: «ذهَب المُتذکِّرون وبقی النّاسون أو المُتناسون» (نهج البلاغه، خطبه 176)؛ [از اصحاب خاص رسول خدا (ص) آنان که به یاد معاد بودند رخت بر بستند و گروهی مانده‌اند که یاد قیامت از یادشان رفته، یا قیامت را از یاد خود برده‌اند.] گروهی که معرفتشان اندک است می‌پندارند تحقق وعدة قیامت بسیار دور است، اما آنان که مظهر صفات خدایند و از غیب آگاهند آن را نزدیک می‌بینند: «إنّهم یرونُه بعیداً ونَراه قریباً» معارج/6 ـ 7. اولیای الهی هم اکنون از عذاب جهنم هراس دارند و هراس کنونی سبب می‌شود که در قیامت شعله آتش را نبینند و صدای زفیر و شهیق جهنم را نشنوند: ♦️«لا یسمَعون حَسیسها وهم فی ما اشتهتْ أنفسهم خالدون لا یحزنهم الفَزعُ الاکبر وتتلقّیهم الملائکة هذا یومکم الّذی کُنتم توعَدون» انبیا/102 ـ 103؛ [آنان هرگز صدای جهنّم را نشنوند و هیچ گاه فزع اکبر و هنگامه بزرگ قیامت محزونشان نخواهد ساخت.] امیر مؤمنان (ع) در این زمینه می‌فرماید: «اکرَم أسماعَهم أن تسمع حسیس نارٍ أبداً» (نهج البلاغه، خطبة 183)؛ [خدای سبحان گوش آنان را گرامی داشت از این که صدای جهنم را بشنوند.] از این رو هرگز صدای دوزخ هر چند مرحله ضعیف آن را هم نمی‌شنوند. 🍃🌹 @dobare_zendegi 🌹🍃