⭕️مشخصات و مستلزمات استدلال فقهی صحیح و دقیق 🔰آیت‌الله هاشمی شاهرودی رحمه‌الله 3⃣ لزوم اشراف و اطلاع كافى از سيره‌هاى عقلايى و فهم عرف ♦️نکته سوم: لزوم اشراف و اطلاع کافی از سیره‌های عقلایی و فهم عرف مخصوصاً در باب معاملات است که در عقود و ایقاعات این سیره‌ها و بناهای عرفی و عقلائی و یا متشرعی موجود است و اساساً فهم عرف و نقش عرف در این ابواب - که در قالب انواع سیره عرف عقلا قبلاً گذشت - در فقه خیلی مهم است و اشراف بر آن‌ها قهراً لازم است و تحلیل درست از سیره عقلا و وجدانی مطابق آن وجدان عقلایی داشتن در استدلال فقهی در ابواب مذکور بسیار مهم است... ♦️یکی از امتیازات تحقیقات مرحوم شیخ (رحمه الله) در مکاسب همین تحلیل‌های ایشان می‌باشد و همچنین از امتیازات مرحوم میرزای نائینی (رحمه الله) در فقه مکاسب ایشان است که ایشان خیلی زیبا سیره عقلاء را در مکاسب تحلیل و توضیح می‌دهند و اشراف و ذوق عقلایی دقیق و مطابق با سیره و بناهای عقلایی دارند؛ مثلاً تقسیم‌بندی عقود به عقود عهدی و عقود اذنی و یا جواز و لزوم در خیارات به جواز و لزوم حقی و معاملی و جواز و لزوم حکمی که از بهترین تحلیلات ارتکازات عقلایی است از ابداعات ایشان در فقه مکاسب است که شاید از بهترین مباحث عقود و ایقاعات رایج در دنیای امروز محسوب می‌شود و این دلیل بر آن اشراف و قدرت تحلیل عرفی و عقلائی ایشان است. ♦️همچنین یک فقیه باید در استفاده از سیره و بنای عقلاء ریشه و تاریخ آن را ببیند که در زمان معصوم (علیه السلام) بوده است یا نه؟ تا از عدم ورود ردع بتواند امضاء و حجیت بفهمد؛ چون حجیت سیره همانگونه که گذشت از باب کاشفیت از سنت است و بایستی این کاشفیت به علم یا اطمینان برسد و حجیت آن نیازمند کشف امضای شارع است. ♦️یکی از اشکالات عمده که مطرح می‌شود این است که شاید این سیره که در حال حاضر وجود دارد مستحدث باشد و در زمان شارع موجود نبوده است تا از عدم ردع امضاء و تقریر آن را کشف کنیم البته در بعضی از موارد روشن است که سیره در زمان معصوم (علیهم السلام) هم بوده است ولیکن برخی از سیره‌ها مشخص نیست که در آن زمان هم بوده است یا خیر و این احتمال برای عدم کشف قطعی کافی است؛ زیرا که احتمال می‌رود که سیره‌ای در کار نبوده که ردعی وارد نشده است و وقتی این احتمال آمد استدلال قطعی باطل می‌شود و نتیجه تابع أخسّ مقدمات است. فقهای محقق این اشکال را پاسخ داده‌اند که راه‌هایی می‌توان جست که از این‌گونه سیره‌ها هم بتوان کشف امضا کرد؛ مثلاً اگر که سیره به این شکل در زمان معصوم (علیهم السلام) نبوده است ولی مشابه آن با نکته‌ای که در آن و غیره مشترک است در آن‌زمان موجود بوده است و از آن نکته ردعی صورت نگرفته است، همین عدم ردع کفایت می‌کند و می‌رساند که آن نکته امضا شده و مقبول شارع است. 📕درس خارج فقه، ۹۳/۰۲/۰۶ 🌐http://www.eshia.ir/feqh/archive/text/shahroudi/feqh/92/930206/ 🆔@Asre_jadid_57