*🔰شرح و تفسیر حکمت 54 🔰*
👌🔆چهار جمله پربار
📜امام(عليه السلام) در اين كلام حكيمانه و پرمايه خود در ضمن چهار جمله كوتاه به چهار مطلب مهم اشاره كرده، مى فرمايد:🔻
✨«هيچ ثروت و بى نيازى چون عقل»;(لاَ غِنَى كَالْعَقْلِ);
✨«و هيچ فقرى همچون جهل»; (وَلاَ فَقْرَ كَالْجَهْلِ);
✨«و هيچ ميراثى چون ادب»; (وَلاَ مِيرَاثَ كَالاَْدَبِ)
✨«و هيچ پشتيبانى چون مشورت نمى باشد»; (وَلاَ ظَهِيرَ كَالْمُشَاوَرَةِ).
🔹درباره اهميت عقل همين بس كه اگر عقل و تدبير باشد همه چيز به دنبال آن خواهد آمد مال و ثروت را با عقل و تدبير به دست مى آورند،
💎مقام و شخصيت نيز زاييده عقل است و آسايش و آرامش و سعادت دو جهان با عقل حاصل مى شود.
🔰به گفته بعضى از شارحان نهج البلاغه در قرآن مجيد واژه عقل و علم و مشتقات آنها 880 مرتبه آمده است و اين نشانه اهميت فوق العاده قرآن و اسلام به مسأله عقل است.
🔰رسول خدا فرمود:
🔶 خداوند هيچ نعمتى را برتر از عقل در ميان بندگانش تقسيم نكرده است. خواب عاقل از شب زنده دارى جاهل (و عبادت شبانه او) برتر و روزه نگرفتنش از روزه (مستحبى) جاهل برتر و توقفش از سفر جاهل (براى اطاعت پروردگار يا جهاد) مهم تر است و خداوند هيچ پيامبرى را مبعوث نكرد مگر اين كه عقلش كامل شد و عقل او برتر از عقول تمام امتش بود.
❇️در نقطه مقابل عقل جهل و نادانى بدترين فقر و تنگدستى است، زيرا انسان جاهل و نادان هم ثروتش را از دست مى دهد و هم آبرو و حيثيتش را و در يك كلمه دين و دنيايش را تباه مى كند.
🔸البته منظور از عقل، همان گونه كه در روايات اسلامى آمده همان هوش و فراستى است كه انسان را به خدا و اطاعت او نزديك مى كند و از زشتى ها دور مى سازد.
✴️ در دنياى ديروز و امروز افراد ظاهراً عاقلى بوده اند كه سال ها بر كشورهايى حكومت كرده اند ولى بسيارى از آنها فاقد عقل به معنايى كه در بالا آمد بوده اند.
🔸هوش و ذكاوت آنها نوعى شيطنت بوده است
🔰 همان گونه كه در حديثى از امام صادق(عليه السلام) مى خوانيم كه بعضي از ياران آن حضرت درباره عقل از محضرش سؤال كردند
💠فرمود: «ما عُبِدَ بِهِ الرَّحْمانُ وَاكْتُسِبَ بِهِ الْجِنانُ; عقل چيزى است كه انسان به وسيله آن خدا را پرستش مى كند و بهشت را به دست مى آورد».
🔰 راوى عرض كرد مى گويند معاويه عاقل است؟ فرمود: اين نوعى شيطنت شبيه عقل است و عقل نيست._
🔰اما در مورد ادب همين بس كه اميرمؤمنان على(عليه السلام) در حديثى كه در غررالحكم آمده مى فرمايد:
⭕بهترين چيزى كه پدران براى فرزندان به ارث مى گذارند ادب است.
🔔منظور از ادب حسن معاشرت با مردم و تواضع در برابر خلق و خالق و برخورد پسنديده با همه افراد است.
💠آنچه امام(عليه السلام) درباره مشورت در اينجا بيان فرموده و آن را بهترين پشتيبان شمرده است مطلبى است كه به تعبيرات ديگر در ساير سخنان امام(عليه السلام) وارد شده است.
🔶 حقيقت اين است كه اسلام دين استبداد به راى نيست; اسلام مى گويد
خداوند تمام علم و دانش و عقل را به يك يا چند نفر نداده بلكه در ميان بندگان خدا تقسيم كرده است.
🔶اگر كسى مى خواهد به كمالِ علم و دانش و عقل برسد بايد از افكار ديگران استفاده كند و چه بسا يك مشورت، جلوى خطاهاى بسيارى را مى گيرد
✅به خصوص اين كه كسى كه قصد كارى را دارد آنچه را مطابق ميل اوست بر غير آن ترجيح مى دهد و نمى تواند به قضاوت بى طرفانه بنشيند و به همين دليل ممكن است گرفتار اشتباهات وسيعى شود.
🔹اما افرادی که از محدوده كار او خارجند بهتر و روشن تر مى توانند درباره آن قضاوت وداورى كنند.
🔰همان گونه كه در روايات متعدد وارد شده بايد طرف مشورت عاقل و خداترس و راستگو و راز نگه دار و شجاع و خيرخواه باشد تا بتوان از مشورت او بهره گرفت.
🔷درست است كه غير معصومين ممكن است گرفتار خطا شوند; ولى ضريب خطا در يك نفر هر قدر باشد در دو نفر نصف مى شود و در ده نفر به يك دهم مى رسد و احتمال آن بسيار كمتر مى شود.
#نشر مطالب هدیه به امام زمان (عج)
🌋 @doostibakhoda