یکی از صفات جوانمردی و آزادگی کتمان سِرّ است، چنانکه غیبت و بدگویی کردن و افشای راز دیگران از مصادیق ناجوانمردی است و کسانی که به افشای اسرار مردم و غیبت و تهمت مبادرت می ورزند بیگمان ناجوانمردند. حضرت ثامن الحجج (ع) فرمود: «لَا يَكُونُ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِناً حَتَّى تَكُونَ فِيهِ ثَلَاثُ خِصَالٍ: سُنَّةٌ مِنْ رَبِّهِ وَ سُنَّةٌ مِنْ نَبِيِّهِ ص وَ سُنَّةٌ مِنْ وَلِيِّهِ. فَأَمَّا السُّنَّةُ مِنْ رَبِّهِ فَكِتْمَانُ السِّرِّ وَ أَمَّا السُّنَّةُ مِنْ نَبِيِّهِ (ص) فَمُدَارَاةُ النَّاسِ وَ أَمَّا السُّنَّةُ مِنْ وَلِيِّهِ (ع) فَالصَّبْرُ فِي الْبَأْسَاءِ وَ الضَّرَّاءِ.» شخص مؤمن نمیشود مگر دارای سه خصلت باشد: سنت و خصلتی از پروردگارش، سنتی از پیامبرش و سنتی از ولیّش. اما از سنت پروردگارش رازداری و عیب پوشی است؛ از سنت پیامبرش مدارا با مردم است؛ و از سنت ولیّش صبر در رنجها و سختیها است.
شیخ مصلح الدین سعدی در این باره حکایتی دارد که آموزنده است: «یکی بر سر راهی مست خفته بود و زمام اختیار از دست رفته. عابدی بر وی گذر کرد و در آن حالت مستقبح او نظر کرد. جوان از خواب مستی سر بر آورد و گفت: «اذا مَرّوا بِاللغو مَرّوا کراماً.»
اذا رأیت اثیما کُن ساتِراً و حلیماً
یا من تُقَبِّح امری لِمَ لا تَمُرّ کریما
متاب، ای پارسا، روی از گنهکار
به بخشایندگی در وی نظر کن
اگر من ناجوانمردم به کردار
تو بر من چون جوانمردان گذر کن»
جوانمرد عیب پوش است، نه عیب جو. «آن یکی پرسید که امامی در نماز چشم به موضع سجده نمی دارد، به چپ و راست می نگرد، نماز او ناقص باشد؟ گفت: نماز هردو ناقص باشد. گفت من از نماز امام می پرسم؛ این هر دو یکی است؟ گفت: یکی امام است که پراکنده می¬نگرد و حضور را تشویش میدهد؛ و یکی آن مقتدی است که چشم امام را موکل شده است، و مراقبت میکند و پیشک خود نمی نگرد.»
از عارفی پرسیدند جوانمرد کیست؟" گفت آنکس که نه در باطن وی دعوی باشد و نه در ظاهرش تصنّع و ریا، چنان که از آن سِرّ که بین او و خداوند هست سینۀ خودش آگاه نباشد تا چه رسد به اینکه خلق را بدان خبر دهد. «و از خصائص ایشان مبالغتست در حفظ اسرار و کتم آن از اغیار تا اگر یکی را به شمشیر تهدید کنند یا به آتش تعذیب نمایند، جز کتمان از او نیابند.» «افشاء الأسرار لیس من سنن الأحرار»؛ آزادگان هرگز راز کسی را فاش نمیکنند. «و حفظ الغیب نگاه دارند؛ یعنی در غیبت ایشان وفانما باشند که کمال صحبت و شرفِ دوستی آنست که در غیبت نگاه دارند...
کسانی از محبت هوش دارند
که حفظ الغیب یاران گوش دارند
https://eitaa.com/dreshkevari