🌹🌹وَبَرَزُوا لِلَّهِ جَمِيعًا فَقَالَ الضُّعَفَاءُ لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعًا فَهَلْ أَنتُم مُّغْنُونَ عَنَّا مِنْ عَذَابِ اللَّهِ مِن شَيْءٍ ۚ قَالُوا لَوْ هَدَانَا اللَّهُ لَهَدَيْنَاكُمْ ۖ سَوَاءٌ عَلَيْنَا أَجَزِعْنَا أَمْ صَبَرْنَا مَا لَنَا مِن مَّحِيصٍ. و (در قیامت) همهء آنها در برابر (دادگاه عدل) خدا ظاهر مى شوند. در این هنگام، ضعفا (و پیروان نادان) به مستکبران (و پیشوایان گمراه) مى گویند: ما پیروان شما بودیم. آیا (اکنون که گرفتار مجازات الهى شده ایم) حاضرید سهمى از عذاب الهى را از ما بردارید؟ آنها مى گویند: اگر خدا ما را هدایت کرده بود، ما نیز شما را هدایت مى کردیم. (ولى اکنون) چه بى تابى کنیم و چه شکیبایى، تفاوتى براى ما ندارد. راه گریزى براى ما نیست. ۲۱ ابراهیم. تفسیر: 🍃 منظور از ظاهر شدن در محضر خدا اینست که افراد بشر در این جهان احساس نمى کنند که خود و همهء اعمالشان در پیشگاه خدا ظاهرند، ولى در قیامت احساس خواهند کرد. 🍃 بعضى مفسران نیز گفته اند: منظور خارج شدن از قبرها و حاضر شدن در دادگاه عدل الهی است که هر دو تفسیر درست است. هنگامیکه پیروان گمراه، از پیشوایان گمراه خود می‌خواهند که سهمی از عذابشان را بردارند، پیشوایان ضلالت، طبق رسم همیشگی شان براى نجات، گناه خود را بر گردن دیگران مى اندازند، و مى گویند: ما چه کنیم! اگر خدا ما را به راه راست هدایت مى کرد، ما هم شما را هدایت مى کردیم. یعنى ما مجبور بودیم و از خود اراده اى نداشتیم. در واقع انحراف خود را به خدا نسبت می دهند. ■ درست مانند شیطان که براى تبرئهء خود نسبت جبر به خداوند داد و گفت: اکنون که مرا گمراه کردى، من در کمین آنها بر سر راه مستقیم تو مى نشینم. ۱۶ اعراف. ⚫ در همین دنیا هم می بینیم رهبران ضلالت، پیروان خود را با خود مى کشانند و هنگامیکه می بینند اوضاع بد است آنها را رها می کنند حتی از آنها بیزارى هم مى جویند و به ملامتشان مى پردازند (خسرالدنیا والآخره). 👈 ببینید وضعیت این انسانهای ذلیل و بدبخت به کجا می رسد که پس از اتمام حساب و کتاب، شیطان هم با تیرهاى ملامت خود، آنها را هدف مى گیرد: 🌹وَقَالَ الشَّيْطَانُ لَمَّا قُضِيَ الْأَمْرُ إِنَّ اللَّهَ وَعَدَكُمْ وَعْدَ الْحَقِّ وَوَعَدتُّكُمْ فَأَخْلَفْتُكُمْ ۖ ... و هنگامیکه کار تمام مى شود، شیطان مى گوید: خداوند به شما وعدهء حق داد. و من به شما وعدهء (باطل) دادم، و تخلف کردم. من بر شما تسلطى نداشتم، جز این که دعوتتان کردم و شما دعوت مرا پذیرفتید. بنابراین، مرا سرزنش نکنید. و خود را سرزنش کنید. نه من فریادرس شما هستم، و نه شما فریادرس من. من نسبت به شرک شما دربارهء خود، که از قبل داشتید، (و اطاعت مرا همردیف اطاعت خدا قرار دادید) بیزار و کافرم! به یقین ستمکاران عذاب دردناکى دارند! ۲۲ ابراهیم. ■👈 به اجماع همهء مفسران، منظور از شیطان در اینجا ابلیس است که سرکردهء همهء شیاطین اعم از انس و جن می باشد. 👈 وسوسه هاى شیطان هرگز اختیار و آزادى اراده را از انسان نمى گیرد، بلکه او دعوت کننده اى بیش نیست و این انسانها هستند که با ارادهء خود، دعوت او را مى پذیرند. کسانیکه در برابر وسوسه های ریز و درشت شیاطین، از خود اراده و مقاومتی نشان نمی دهند، به مرحله ای می رسند که اطاعت از شیطان برایشان یک نیاز می‌شود، مثل اعتیاد به مواد مخدر. در این مرحله است که انسان، دیگر در مقابل شیطان اختیاری از خود ندارد و افسارش را کاملا به او می سپرد. 👈 قرآن در بارهء اینان می فرماید: 🌹إِنَّمَا سُلْطَانُهُ عَلَى الَّذِينَ يَتَوَلَّوْنَهُ وَالَّذِينَ هُم بِهِ مُشْرِكُونَ. سلطهء او تنها بر کسانى است که او را سرپرست خود قرار داده اند، و کسانیکه اطاعت او را (همردیف اطاعت خدا) قرار مى دهند، مشرکند. ۱۰۰ نحل. 👈👈 منظور از شریک قرار دادن شیطان در آیهء فوق شرک اطاعت است نه شرک عبادت. یعنی حتی ممکن است اهل نماز و عبادت هم باشند ولی اطاعتشان از شیطان است. یعنی این تفکر و عقیدهء افراد است که حقیقت ایمان آنها را نشان می دهد. مثل اینکه امروز، هستند عبادت کنندگانی که سنگ شیطان بزرگ را بر سینه می‌زنند و همهء مسائل را در گرو دوستی و تمایل به او ربط می‌دهند. 👈 در حالیکه: 🌹.....وَ لا یَزالُونَ یُقاتِلُونَکُمْ حَتّى یَرُدُّوکُمْ عَنْ دینِکُمْ إِنِ اسْتَطاعُو..... آنها دائماً با شما مى جنگند تا اگر بتوانند شما را از دینتان باز گردانند و به کمتر از این قانع نیستند. ۲۱۷ بقره. 🕌 و حضرت اباعبدالله هم در اینباره فرموده اند: لاأفلَحَ قـَومٌ اشتَـروا مَـرضـاتِ المَخلـُوق بسَخَطِ الخـالِق. رستگـار نمی‌شوند مـردمـى که خشنـودى مخلـوق را در مقـابل غضب خـالق خریدنـد. تاریخ طبرى،ج ۱،ص۲۳۹.