🌹🌹 يَوْمَ يَأْتِ لَا تَكَلَّمُ نَفْسٌ إِلَّا بِإِذْنِهِ ۚ فَمِنْهُمْ شَقِيٌّ وَسَعِيدٌ.
آنروز که (قیامت و زمان مجازات) فرارسد، هیچکس جز به اجازهء او سخن نمى گوید. گروهى از آنها بدبختند و گروهى سعادتمند. ۱۰۵ هود.
تفسیر: مردم در آنروز مراحل مختلفى را مى پیمایند، در پاره اى از مراحل، هیچگونه سوالى از آنها نمى شود و حتى مُهر بر دهانشان مى نهند، فقط اعضاى پیکرشان سخن مى گویند.
اما در مراحل دیگر، قفل از زبانشان برداشته مى شود و به اذن خداوند به سخن مى آیند، به گناهان خود اعتراف مى کنند، و خطاکاران، یکدیگر را ملامت مى نمایند.
بلکه سعى دارند گناه خویش را بر گردن دیگرى نهند.
👈 گروهى در آنجا شقى و گروهى سعیدند.
سَعِید به معنى فراهم بودن اسباب نعمت، و شَقِىّ از مادهء شقاوت به معنى فراهم بودن اسباب گرفتارى، مجازات و بلاست.
این شقاوت و آن سعادت، چیزى جز نتیجهء اعمال، کردار، گفتار و نیات انسان در دنیا نیست.
👈 پس از آن، حالات شقاوتمندان و سعادتمندان را در عبارات فشرده چنین شرح مى دهد:
🌹 فَأَمَّا الَّذِينَ شَقُوا فَفِي النَّارِ لَهُمْ فِيهَا زَفِيرٌ وَشَهِيقٌ...
اما کسانیکه بدبخت شدند، در آتشند. و براى آنان در آنجا، ناله هاى دردناک و نعره هاى طولانی است. جاودانه در آن خواهند ماند، تا آسمانها و زمین بر پاست، مگر آنچه پروردگارت بخواهد. پروردگارت هر چه را بخواهد انجام مى دهد. ۱۰۶ و ۷ هود.
در آنروز گروهى در پرتو اعمالشان سعادتمند، و گروهى بخاطر اعمالشان شقاوتمندند. در حقیقت، گروهی به اراده و به خواست و اختیار خودشان در طریق سعادت گام مى نهند، و گروهى با ارادهء خود در مسیر شقاوت گام مى نهند و خدا بر همهء آنها علم دارد.
🔹 و اما خلود، هم به معنى بقاى طولانى، و هم به معنى ابدیت آمده است، بنابراین کلمهء خلود به تنهائى دلیل بر ابدیت نیست، زیرا هر نوع بقاء طولانى را شامل مى شود.
مگر با این کلمات آمده باشد که به معنی ابدیت است:
فیها أَبَداً
فیهِ أَبَداً
لایَبْغُونَ عَنْها حِوَلاً
■ و تنها منحصر به کسانى است که تمام روزنه هاى نجات را به روى خود بسته اند، و تمام فرصتهای توبه، بازگشت و جبران را از دست داده اند.
👈 رابطهء میان گناه و کیفر، رابطهء زمانى نیست، بلکه رابطهء کیفى است.
آنچنانکه در آیهء ۸۴ قصص می خوانیم:
🌹آنها که کار بد انجام دادند، جزائى جز اعمال آنها داده نمى شود.
🔹 و اى بسا کار ظاهراً کوچکى که سرچشمهء خیرات و برکات براى یک عمر خواهد بود و گناهی که به نظر کوچک است اما آثارش تا حتی پس از مرگ گناهکار هم ادامه دارد.
در واقع کسیکه تمام عمر خود را به گناه سپری کرده حالا باید تمام آخرت را در عذاب باشد و این عین عدالت است.
ضمن اینکه قبلاً راه خوب و بد، خیر و شر، و کیفر و پاداش به انسان گوشزد شده است.
پیامبران الهى از یکسو، و فرمان عقل از سوى دیگر، به او آگاهى لازم را داده اند.
و همچنین فرصتها و هشدارهای فراوانی که از جانب خداوند به انسان داده میشود.
■ آیا کسیکه اینهمه نعمت الهی را که برای هدایت فراهم شده کفران کند، سزاوار عذاب دائم نیست؟!!
🔷 و در مورد اینکه فرموده، تا آسمانها و زمین پابرجاست باید گفت، منظور این نیست که روزی آنها از بین خواهند رفت، بلکه به معنی غیر ممکن بودن تغییر فرمان خداست.
🔷 و جملهء استثنائیهء مگر خدا بخواهد، در بارهء دوزخیانی است که پس از مدتی کم یا زیاد، گناهانشان پاک شده و به لطف و فضل خدا به بهشت راه پیدا می کنند.
👈 و در آیهء بعد فرموده است:
🌹 وَأَمَّا الَّذِينَ سُعِدُوا فَفِي الْجَنَّةِ خَالِدِينَ فِيهَا مَا دَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ إِلَّا مَا شَاءَ رَبُّكَ ۖ عَطَاءً غَيْرَ مَجْذُوذ.
اما کسانیکه سعادتمند شدند، تا آسمانها و زمین برپاست، جاودانه در بهشت خواهند ماند. مگر آنچه پروردگارت بخواهد. (این) بخششى است قطع نشدنى. ۱۰۸ هود.
🔷 در حقیقت این استثنایی که خداوند در این دو آیه قائل شده هر دو برای مومنین است. مومنین خطاکاری که گناهانشان در برزخ هم بخشیده نشده و حالا باید مدتی کم یا زیاد در دوزخ بمانند سپس به بهشت بروند.