🟥«عمق راهبردی» در پاسخ سعید جلیلی به موضوع حجاب دقیقاً چه بود؟ محمد میثم نداف‌پور 🔺یک بار دیگر از تلوبیون صحبت سعید جلیلی را بدون تقطیع بشنوید. «عمق راهبردی» در برابر سطحی بودن مسئله است. نباید صرفاً آفت را دید و باید علت را جستجو کرد و باید دید که موضوع پلمپ رستوران «از کجا سرچشمه می‌گیرد.» یک مسئله چندلایه که صرف دیدن پوسته آن نمی‌توان برای آن نسخه پیچید! 🔺متاسفانه از یکی دو سال گذشته یک دوگانه غیرخردمندانه‌ای به جامعه تلقین شده است که یا باید موافق برخورد قهری و امنیتی با معضل حجاب باشی یا رهاسازی. نه می‌شود پاسخ مثبت داد و نه منفی. 🔺خب، مشخصاً سوال غلط است. چه جواب مثبت بدهی، چه منفی، نتیجه درستی ندارد. مسئله باید باز شود و ابعاد آن را دید. اصلاً اگر مسئله درست طرح شود، پاسخ درست را هم با خودش می‌آورد. 🔺این کار هر کسی نیست. این کار یک فرد متفکر، استاد دانشگاه و یک سیاستمدار چندبعدی و دوراندیش است. 🔺خب، روز گذشته دقیقاً این اتفاق افتاد. کارشناس گفت: در دوره شما سخت‌گیری داخلی مثل حجاب و فضای مجازی زیاد می‌شود! جلیلی رویکرد فرصت‌محور خود را در خصوص تهدیداتی شبیه فضای مجازی و حجاب و ... را به طور کلی گفت. کارشناس گفت: نه، در خصوص فضای مجازی و حجاب بفرمایید. جلیلی گفت: ما در فضای مجازی امنیتی برخورد نمی‌کنیم؛ بلکه فرهنگی. اگر این نگاه باشد، هیچ محدودیت و سخت‌گیری موضوعیت پیدا نمی‌کند. کارشناس در دور دوم رها نکرد و مشخصاً در خصوص حجاب پرسید. خب، جلیلی با یک جمله نمی‌تواند پاسخ دهد. دقیقاً به همین دلیل که چندلایه است. اما دل را به دریا زد و مشخص بود با اینکه طراحی کرده بود که وارد این معضل نشود، اما فرصت محدودش را فدا کرد تا از اندیشه ناب انقلاب دفاع کند. 🔺می‌گویند جلیلی به سوال مشخص کارشناس جواب نداد یا پیچاند. اما واقعیت این است که جلیلی سطح مسئله را عمیق‌تر کرد. او گفت معضل حجاب اولاً یک خرده مسئله است، ثانیاً معلول عللی است که حل آنها نیازمند یک نگاه سیستماتیک است. به تعبیر نویسنده، چه بسا اگر مسائل مهمتر حل بشود، حجاب هم خودش حل می‌شود. معضل حجاب لایه‌لایه است و نمی‌شود فقط لایه رویین و سطحی را در نظر گرفت. «دقیقاً فرار از پاسخ زرد و ژورنالی به یک مسئله فرهنگی.» 🔺این پاسخ سومی است به دوگانه بالا. اتفاقاً پاسخی کارشناسانه و نخبگانی که طی سال‌های متمادی، دلسوزان فرهنگ نسبت به آن هشدار می‌دادند و گوش شنوایی در دولت‌ها نبود. تا حدی که آن‌قدر گفته شد و دولت‌ها بی‌توجه بودند و هر دولتی به یک جا حواله می‌داد که «کار فرهنگی» تبدیل به یک کلیشه شد. یک دولتی فرهنگ را کارکرد دولت نمی‌دانست و یک دولتی آن را به رهبری ارجاع می‌داد. چون بازدهی کار فرهنگی بلندمدت است و هیچ شیفته خدمت (بخوانید قدرت) حاضر نبود برای آن برنامه داشته باشد. لذا جایگاه و تصمیمات شورای عالی انقلاب فرهنگی، به نازل‌ترین سطح ممکن رسید. 🔺عمق راهبردی یعنی شناخت لایه‌های معضل حجاب. عمق راهبردی یعنی ضرورت فرهنگ. وقتی از «فرهنگ» حرف می‌زنیم، یعنی دولت باید در فرهنگ نقش‌آفرین باشد. یعنی رئیس این دولت باید خودش اعتقاد به کار فرهنگی داشته باشد و برای آن برنامه داشته باشد. 🔺او می‌گوید مدیر فرهنگی که نداند چه شد فرهنگ غنی ایرانی امروز به جایی رسیده که برای برهنگی، مطالبه خیابانی از سوی اقلیتی به وجود می‌آید، مناسب تصدی دولتی نیست. او می‌گوید شورای عالی انقلاب فرهنگی باید هم‌اندازه شورای عالی امیت ملی اهمیت پیدا کند؛ وزیر ارشاد به اندازه وزیر امور خارجه وزن پیدا کند. او می‌گوید با معضلات فرهنگی مثل فضای مجازی نباید امنیتی برخورد کرد؛ بلکه باید فرهنگی برخورد کرد. 🔺بله، از مجموعه کوچک دولت، همه این کارها تکلیف مالایطاق است، اما وقتی حکمرانی با مشارکت مردم بسترسازی شود، آن‌وقت مردم برای برپایی قسط قیام می‌کنند. اصولاً اجرای کامل عدالت صرفاً با نقش دولت امکان‌پذیر نیست. در آیه شریفه است که قسط با نقش‌آفرینی مردم برپا می‌شود. از اینجاست که اهمیت کار مردمی و نقش باشکوه هر ایرانی در عرصه فرهنگ معنا پیدا می‌کند. آن‌وقت است که سمن‌ها و مؤسسات فرهنگی و مساجد جای گشت ارشاد و طرح نور را می‌گیرند. 🔺حال که مشخص شد مسئله زن و حجاب، به این میزان گسترده است، جلیلی می‌گوید در خصوص مسئله برخورد با ناهنجاری برهنگی که در لایحه عفاف و حجاب آمده، اشکالاتی وجود دارد که ما هم نظرات اصلاحی خود را در لایحه می‌دهیم. ولی هر چه شد، قانون است و نباید قانون سلیقه‌ای عمل شود. این دیگر حرف من نویسنده است: گشت ارشاد هم ممکن است باشد. ولی گشت ارشاد زمانی کارایی دارد که وقتی متخلفی توسط گشت ارشاد جلب شد، مردم همراهی کنند و پلیس را تشویق کنند.