🔴سیاست رانتیر شاه و نابودی حکومت اش
🔸️یک سال بعد از سرنگونی دولت مصدق ، ابوالحسن ابتهاج به ریاست سازمان برنامه و بودجه دولت زاهدی منصوب شد .
🔸️وی بسیار قاطع ، محکم و سازش ناپذیر بود و علنا در برابر مداخلات سیاسیون و سران حکومت در امور برنامه ریزی و بودجه کشور ( حتی خود شاه و خانواده اش ) می ایستاد و همین امر باعث شد کمتر شخصیتی از سران حکومت پهلوی از او خوشش بیاد و در نتیجه برکنار شد .
🔸️در سال ۱۳۴۰ نیز به اتهام فساد ( ولی بعدا مشخص شد به علت انتقاد از شاه یک سخنرانی ) ، بازداشت شد.
🔸️وی یکی از مدیران اقتصادی و کارشناسی کشور بود که مداخلات غیرکارشناسی محمدرضا پهلوی را بر نمی تافت و در نتیجه حکومت وقت هم با او خوب تا نکرد.
🔸️در دهه ۴۰ نیز سیاست های اقتصادی امثال علینقی عالیخانی روند رو به رشدی را برای اقتصاد ایران رقم زد و با توجه به درآمد نه چندان زیاد نفت و همچنین قیمت پایین آن در آن مقطع ، اقتصاد کمتر وابسته به طلای سیاه ایران شرایط خوبی را سپری می کرد.
🔸️مشکل از سال ۱۳۵۲ و شوک نفتی حاصل از جنگ اعراب و اسرائیل آغاز شد ؛ قیمت نفت درمدت بسیار کمی چند برابر شد تا جایی که درآمد ایران به حدود ۲۰ میلیارد دلار رسید. ( ارزش دلار در آن مقطع بسیار بیشتر از امروز بود ).
🔸️ شخص شاه که نفت را متعلق به خود می دانست دیگرتاب نیاورد و شخصا به طور کامل وارد مدیریت اقتصادی کشور شد و بدون آن که اقتصاد را بشناسد پول های بادآورده نفتی را به بودجه کشور سرازیر کرد.
🔸️با سرازیر شدن سیل عظیم نقدینگی و افزایش تقاضا ، برای متناسب کردن نرخ تورم ، واردات چند برابر شد و ویروس بیماری هلندی اقتصاد ایران را کاملا آلوده ساخت.
🔸️از طرفی حکومت که از درآمدبالای نفت سرمست بود و گمان می کرد به جامعه مدنی و احزاب احتیاجی ندارد و هر گونه مخالفتی را با پول بخرد ، فضای سیاسی را کاملا بسته ، اختناق را افزایش داده و اقدام به ایجاد سیستم تک حزبی کرد.
🔸️محمدرضا پهلوی چنان از باده ثروت نفت و خریدهای کلان تسلیحاتی با بهره گیری از درآمد آن مغرور شده بود که هر گونه مخالفتی را بر نمی تافت.
🔸️در نتیجه همزمان با رشد اقتصادی ، فضای سیاسی تنگ تر می شد و اوضاع تا زمانی خوب بود که در آمد نفتی وجود داشت.
🔸️از زمستان سال ۵۵ درآمدهای نفتی ایران در مدت زمان کمی حدود ۲۰ درصد کاسته شد و حکومت که راهبرد بلندپروازانه و غیرمتوازن صنعتی سازی را با پول نفت ( البته بدون توجه به جنبه توسعه سیاسی ) آغاز کرده بود با چالشی عظیم مواجه ساخت.
🔸️عدم توجه به توسعه سیاسی ، جامعه ایران را توده ای ، با هویت ذره ای و آماده انفجار ساخته بود و سیل عظیم مردمی که از اوضاع اقتصادی ناراضی بودند بلافاصله با انقلابیون علیه حکومت همراه شدند و فرصتی طلایی برای ایشان فراهم ساختند.
🔸️از اواخر شهریور سال ۵۷ اعتصاب ها به کارکنان صنعت نفت نیز رسید و بحران مالی حکومت پهلوی را بیش از پیش ضعیف ساخت.
🔸️شاه که ۳۷ سال مستبدانه حکم رانده ، جامعه مدنی را نابود ساخته و نتوانسته بود از طریق دستگاه های فرهنگی در دوران حکومتش گروه های حامی - پیرو تشکیل دهد ( و در نتیجه از بدنه اجتماعی مدنی برخوردار نبود ) به سرکوب بیشتر و حکومت نظامی متوسل شد اما بدنه ارتش هم از وی پشتیبانی نکردند زیرا عقاید مذهبی نزدیک به انقلابیون داشتند و در نتیجه سلطنت پهلوی نتوانست دوام بیاورد.
📌 به اعتقاد نگارنده ، سیاست های تزریق افراطی پول نفت به اقتصاد در دهه ۵۰ انتظارات جامعه را به شدت بالا برد اما در عین حال استبداد شدید و نادیده گرفتن دیدگاه های اکثریت جامعه ( به خصوص قشر مذهبی ) و همچنین تضعیف تشکل ها و جامعه مدنی باعث شکل گیری حرکات انقلابی و دگرگون خواهانه اساسی شد و حکومت نیز نتوانست با سیل بنیان کن اعتراضات مقابله کند و در نهایت فروپاشید.
👤علیرضا تقوی نیا
ـــــــــــــــــــــــ
پایگاه خبری صابرین نیوز↙️
🆘@sabreenS1_official
#پهلوی
#اقتصاد_نفتی
#اقتصاد_دلاری