انجام اعمال ام داود: که در بندهای پیشین به آن اشاره گردید
سایر اعمال اعتکاف
قرائت قرآن
از دیگر اعمال مخصوص اعتکاف، قرائت آیات قرآن کریم است. درباره اهمیت تلاوت آیات قرآن، پیامبر اکرم صلی الله فرموده اند: «ای سلمان! زمانی که مؤمنی آیات قرآن را تلاوت میکند، خداوند درهای رحمتش را به روی او میگشاید.»
در مراسم عبادی اعتکاف، مخصوصاً در اعمال ام داوود، سفارش به خواندن سوره هایی از قرآن کریم شده است که بیانگر اهمیت و نیز محبوبیت قرائت قرآن نزد خداوند است.
استغفار
عمل توصیه شده ی دیگر برای ایام اعتکاف، توبه کردن به درگاه الهی و استغفار است. از امام صادق علیه السلام روایت شده است که حضرت رسول اکرم صلوات الله فرموده اند: «ماه رجب، ماه استغفار امت من است، پس در این ماه بسیار طلب آمرزش کنید که پروردگار بسیار آمرزنده و مهربان است و ماه رجب را «أصب» مى گویند زیرا که رحمت خداوند در این ماه بر امت من بسیار ریخته مى شود، پس بسیار بگوئید: «أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَهَ».
خواندن نماز شب
نماز شب از جمله نمازهای بافضیلت و محبوب در اسلام است. که نه تنها جزو اعمال پیشنهادی در ایام اعتکاف است بلکه خواندن و تداوم به نماز شب در سایر ایام نیز پیشنهاد شده است. در آیات و روایاتِ معصومین علیهم السلام، تأکید فراوانی بر انجام آن شده تا بدانجا که خداوند نماز شب را بر رسولش، حضرت محمد صلّی الله علیه واجب ساخته و چنین می فرماید: «قسمتی از شب را به نماز بایست؛ خدای تو، دوست دارد که تو را به مقام محمد برساند» [۶] بنابراین، شایسته است در بهترین شبها از بهترین ماهها که همان ایام البیض در ماه رجب، ماه خدای تعالی است، و در حال عبادت اعتکاف، از فضائل نماز شب غافل نشویم.
شرایط اعتکاف
برای به جای آوردن صحیح عمل اعتکاف چند شرط لازم است:
سلامت عقل؛ داشتن سلامت عقلی برای انجام اعتکاف شرط است، بنا براین، عمل اعتکاف از شخص دیوانه، ولو اینکه دیوانه ی ادواری باشد البته در زمانِ حدوث دیوانگی و نیز از شخص مست و مانند او که فاقد عقل می باشند، صحیح نیست.
نیّت؛ برای انجام عبادت اعتکاف نیت کند و در آن، به جز معیّن کردنِ اعتکاف، به قصد قربت و اخلاص، چیز دیگری معتبر نیست. و قصد وجهِ اعتکاف؛ یعنی، قصد وجوب (واجب) یا استحباب (مستحب)، مانند عبادات دیگر، لازم نیست.
نکته؛ رعایت قصد وجه به این صورت است که در اعتکافِ واجب، قصد وجوبِ اعتکاف کند و در اعتکاف مستحب، قصد استحبابِ آن را نماید، اگرچه پس از شروع اعتکاف و گذراندن اولین روز و دومین روز، روز سوم در اعتکاف مستحبی واجب می شود و بهتر است که از ابتدای نیّت، وجوب روز سوم را در نظر داشته باشد، بلکه در روز سوم نیّت خود را (به قصد وجوب) تجدید نماید. نکته مهم این است که وقت نیّت در آغاز عمل اعتکاف، ابتدای طلوع فجر روز اول است و تأخیر از آن جایز نیست، ولی برای معتکف جایز است که در اول شب یا در میان شب، عمل اعتکاف را شروع نماید یعنی از همان زمان که نیّت اعتکاف را شروع می کند، بلکه احتیاط (مستحب) آن است که شب اول را نیز در اعتکاف خود داخل کند و از اول شب نیّت نماید.
روزه گرفتن؛ اعتکاف بدون روزه گرفتن صحیح نیست.
البته لازم نیست که روزه حتماً برای اعتکاف باشد، بلکه روزه ی غیر اعتکاف هم صحیح است، چه واجب باشد، چه مستحب، خواه برای خودش روزه گرفته باشد و خواه به نیابت از شخص دیگری روزه گرفته باشد، بدون این که تفاوتی بین اقسام اعتکاف و انواع روزه داری باشد، حتی صحیح است اعتکافی را که نذر کرده یا برای انجام آن اجیر شده است، در ماه رمضان به جای آورد، البته به شرطی که قرینه ای که آن را منصرف به غیر ماه رمضان کرده باشد، در بین نباشد، بلکه اگر شخص، به جای آوردنِ اعتکاف را در روزهای معیّنی نذر کرده باشد و روزه ی نذر هم بر ذمه اش باشد، چنانچه روزه ی نذری را در ایام اعتکاف بگیرد، جایز است و نذرش به صحت ادا می شود.
اعمال مخصوص اعتکاف + شرایط و احکام آن
اعتکاف نباید کمتر از سه روز البته به همراه شب های ما بین آنها باشد.
البته بیشتر از سه روز مانعی ندارد و روزهای اعتکاف حداکثر ندارد، اگرچه بعد از هر دو روز اعتکاف، سومین روز آن واجب می شود. به این صورت که اگر مثلاً پنج روز اعتکاف کرده باشد، اعتکاف روز ششم بر او واجب می شود و اگر هشت روز اعتکاف کرده باشد، روز نهم بنابر احتیاط (واجب) واجب می شود و به همین ترتیب … و اینکه، منظور از روز، از طلوع فجر است تا زمان برطرف شدن سرخیِ آسمان از طرف مشرق، پس اگر از طلوع فجر (روز اول) تا هنگام غروب روز سوم اعتکاف کرده باشد، صحیح است و داخل کردن شب اول و چهارم، در اعتکاف لازم نیست، اگرچه جایز است.