کار کردن طلبه و تأمین معاش آیا طلبه در حاشیه فعالیت تحصیلی خود می تواند به هر کاری بپردازد؟ شهریه طلبگی ممکن است کفاف مخارج را ندهد و لازم باشد طلبه در راه تأمین معاش، خود نیز اقدامی کند. برخی از طلاب در کنار تحصیل به مسافرکشی، خرید و فروش، یا فعالیت های جانبی دیگر می پردازند و نیاز مادی خود را از این طرق تأمین می کنند. بی تردید، این اقدام، ادایِ وظیفه و بسیار ضروری است و حفظ آبروی اجتماعی و عمل به آموزه دینی به شمار می رود. پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) نیز، در ایام جوانی در کاروان تجاری خدیجه(علیها السلام) حضور داشتند. بسیاری از انبیا و اولیا نیز، به کارهای معمولی می پرداختند. اما بی تردید طلبه در قبال هزینه مادی، معنوی و انسانی فراوان و بودجه سرشاری که خرج رشد و تربیت او شده مسئول است. نظام روحانیت که با سهمً امام زمان(علیه السلام) اداره می شود، باید رسالت خود را به خوبی ایفا کند و از نیروی انسانی پرورش یافته و آموزش دیده خود به نفع اهداف حوزه استفاده کند. بر اساس همین ملاحظه، لازم است طلبه اگر توان تأمین معاش خود را از طریق فعالیت های فرهنگی دینی دارد، این فعالیت ها را بر امور دیگر ترجیح دهد; یعنی تلاش کند با یافتن مراکز فرهنگی، دانش و تجربه و نیروی خود را در همان راهی که برای آن تربیت شده است به کار گیرد و به اصطلاح با یک تیر دو نشان بزند. به همین جهت، شهید مطهری; وقتی با فشارهای اقتصادی و مشکلات معیشتی مواجه شد، تدریس در دانشگاه را بر فعالیت های درآمدزای دیگر مقدم کرد و خدای متعال نیز، در قبال این انجام وظیفه برکت سرشاری به عمر و تلاش او مترتب ساخت. البته، به یقین اگر طلبه با این کارها نتواند معاش خود را سامان دهد و آبروی خود را حفظ کند، جایز بلکه لازم است که با فعالیت های جانبی دیگر به تکلیف خود عمل کند و هرگز بار خود را به دوش دیگران نیفکند. درآمدی بر زی طلبگی هنجار شناسی جلوه های رفتاری حوزویان ، محمد عالم زاده نوری