نکته تفسیری صفحه ۹۶:
تهمت و دینداری جمع نمی شوند:
در زمان پیامبر(ص)، شخصی به نام «بشیر» از قبیله ی «بنی ابیرق» ـ که قبیله ی نسبتاً معروفی بود ـ مرتکب سرقت شد و از خانه ی یکی از مسلمانان به نام «رفاعه» دزدی کرد. آن سارق، گناه دزدی اش را به گردن مسلمان بی گناهی به نام «لبید» ـ که با رفاعه زندگی می کرد ـ انداخت. لبید که از این ماجرا برآشفته بود، شمشیر خود را کشید و به سوی قبیله ی بنیابیرق رفت و به خاطر تهمت بشیر به او، فریاد برآورد. پس از آن، یکی از مسلمانان به نام «قتاده» ـ که از مجاهدان پیشکسوت بود ـ نزد پیامبر(ص) آمد و حقیقت ماجرا را برای آن حضرت بازگو کرد. در این هنگام، چند تن از افراد قبیله ی بنی ابیرق، با قیافه ی حق به جانب نزد پیامبر(ص) رفتند و گواهی دادند که این تهمت را قتاده زده است! چون پیامبر(ص) مأمور بود که مانند دیگران بر اساس ظاهر حکم کند، گواهی آنان را پذیرفت. قتاده ـ آن مسلمان راستین ـ از این ماجرا سخت ناراحت شد. در این هنگام، خداوند این آیات را نازل کرد و حقیقت برای همه آشکار شد.[1] یکی از آموزه های مهم این آیات، نهی از «تهمت و افترا» است؛ چنانکه در آیهی 112 می خوانیم: «هر کس مرتکب خطا یا گناهی شود و آنگاه شخص بی گناهی را به آن متّهم کند، بار سنگین تهمت و گناه آشکاری را به دوش کشیده است.» تهمت، یکی از بزرگترین گناهان است که مجازات بسیار سختی برای آن مشخّص شده است.
امام صادق(ع) در تعریف دو گناه بزرگ غیبت و تهمت فرموده است: «غیبت آن است که در مورد برادر دینیات چیزی بگویی که خدا آن را بر مردم پوشانده است... و تهمت آن است که در مورد او چیزی بگویی که در او وجود ندارد.»[2] باز از همان حضرت در این مورد نقل شده است: «کسی که به مرد یا زن مؤمنی تهمت بزند، خداوند او را در میان چرک و خونی که از بدن دوزخیان خارج میشود، نگه می دارد؛ تا زمانی که بتواند از عهدهی تهمتش درآید.»[3] آری، کسی که به خدا ایمان دارد و باور کرده است که روزی در پیشگاه او محاسبه خواهد شد، هیچگاه و به هیچ قیمتی خود را به این گناه بزرگ آلوده نمیکند و همیشه این پیام پروردگارش را به یاد دارد: «ای مؤمنان، همیشه در همهی امور زندگی به عدالت قیام کنید و برای خدا گواهی دهید؛ هرچند به زیان خودتان یا پدر و مادر یا خویشاوندانتان باشد... و [بدانید که] خدا از کارهایتان آگاه است.» [4]
[1] - تفسیر نمونه، ج 4، ص 110
[2] - الکافی، ج 2، ص 358. باب الغیبة و البهت
[3] - همان
[4] - آیه 135 سورة نساء